Trạm đổ bộ Hakuto-R bay 1.376.000 km từ Trái Đất hôm 20/1, trở thành tàu vũ trụ thương mại bay xa nhất vào không gian, theo thông báo hôm 27/2 từ công ty ispace ở Tokyo.
Mô phỏng trạm Hakuto-R hạ cánh trên Mặt Trăng. Ảnh: ispace
Hakuto-R phóng trên tên lửa Falcon 9 của SpaceX hôm 11/12/2022, bắt đầu chuyến bay thử nghiệm tới Mặt Trăng. Trạm đổ bộ này đang bay theo hành trình tiết kiệm nhiên liệu tới vệ tinh tự nhiên của Trái Đất. Nếu tất cả theo đúng kế hoạch, Hakuto-R sẽ tới quỹ đạo Mặt Trăng vào nửa cuối tháng 3/2023 và hạ cánh vào cuối tháng 4/2023.
Một tàu thăm dò Mặt Trăng tư nhân là vệ tinh CAPSTONE đã bay 1.531.948 km từ Trái Đất trước khi tới quỹ đạo Mặt Trăng vào tháng 11 năm ngoái. CAPSTONE được vận hành bởi công ty Advanced Space ở Colorado nhưng thực hiện nhiệm vụ cho NASA, vì vậy, đây không phải là tàu thương mại.
Hạ cánh thành công trên Mặt Trăng sẽ là thành tựu lớn đối với Nhật Bản nói chung và tàu vũ trụ tư nhân nói riêng. Theo Ryo Ujiie, giám đốc kỹ thuật của ispace, nhiệm vụ đầu tiên của công ty này tới Mặt Trăng đang diễn ra suôn sẻ.
Dù đây là chuyến bay thử nghiệm, Hakuto-R mang theo nhiều thiết bị, bao gồm robot tự hành nhỏ Rashid của cơ quan vũ trụ Các tiểu vương quốc Arab thống nhất. Công ty hướng tới phóng các nhiệm vụ hạ cánh tự động trong năm 2024 và 2025, cùng nhiều nhiệm vụ khác trong nỗ lực giúp nhân loại xây dựng nền tảng kinh tế bền vững trong không gian giữa Trái Đất và Mặt Trăng.
Đại diện của ispace tiết lộ một số chi tiết mới về hai chuyến bay tiếp theo mang tên Mission 2 và Mission 3. Ví dụ, trạm đổ bộ Mission 2 sẽ mang một thí nghiệm để tách nước trên bề mặt Mặt Trăng và một module được thiết kế để thực hiện thí nghiệm sản xuất thức ăn đầu tiên tại đây, sử dụng vi tảo Euglena. Cả hai thiết bị đều do các công ty Nhật Bản cung cấp. Nhiệm vụ Mission 3 vào năm 2025 sẽ triển khai hai vệ tinh chuyển tiếp liên lạc có thể ở trên quỹ đạo Mặt Trăng nhiều năm.
Các nhà khoa học sử dụng ảnh vệ tinh để xác định vị trí lở đất sau trận động đất mạnh tàn phá Thổ Nhĩ Kỳ vào đầu tháng 2.
Một số vị trí lở đất ở Thổ Nhĩ Kỳ trong ảnh chụp từ vệ tinh Landsat 9. Ảnh: Sci Tech Daily
Hai trận động đất mạnh 7,8 và 7,5 độ làm rung chuyển nhiều khu vực ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria vào ngày 6/2/2023, gây ra thiệt hại trên diện rộng. Trong vài ngày sau khi động đất xảy ra, những trận lở đất mới có thể nhìn thấy rõ trong ảnh vệ tinh.
Đội ngũ chuyên gia ở Trung tâm bay vũ trụ Goddard của NASA xác định hơn 100 vụ lở đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, sử dụng dữ liệu độ phân giải cao từ Planet Labs. Dữ liệu lở đất nằm trong bản đồ cung cấp cho tổ chức phi lợi nhuận World Central Kitchen để trợ giúp vận chuyển lương thực và nước uống cho nạn nhân động đất.
Thiết bị Operational Land Imager-2 (OLI-2) trên vệ tinh Landsat 9 chụp ảnh một cụm lở đất nhỏ dọc thung lũng phía đông làng Sarıseki, Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 14/2/2023. Cũng trong ngày 14/2, một phi hành gia trên Trạm Vũ trụ Quốc tế chụp ảnh vụ lở đất ở hẻm núi gần İslahiye, thị trấn tại tỉnh Gaziantep phía đông nam Thổ Nhĩ Kỳ. İslahiye là một trong vài thị trấn và thành phố có số lượng lớn nhà cửa bị phá hủy do động đất.
Đài quan sát Trái Đất của NASA chia sẻ bức ảnh của thành viên phi hành đoàn Expedition 68 sau khi đã xử lý màu để tăng độ tương phản. Bức ảnh được chụp bằng máy ảnh kỹ thuật số Nikon D5 với ống kính 1150 mm. Thông qua Đài quan sát Trái Đất, các phi hành gia thường chụp và chia sẻ những bức ảnh Trái Đất có giá trị lớn đối với nghiên cứu khoa học.
Chương trình Earth Applied Sciences Disasters của NASA cũng đang theo dõi động đất và hậu quả cũng như chia sẻ bản đồ, dữ liệu và kiến thức khoa học với nhiều cơ quan và tổ chức để hỗ trợ nỗ lực cứu hộ và đánh giá rủi ro.
Đôi cá voi sát thủ ở ngoài khơi Nam Phi chuyên giết cá mập để moi gan trong khi bỏ lại các bộ phận khác nguyên vẹn.
Xác một con cá mập bị moi gan dạt vào bãi biển. Ảnh: Viện hàn lâm động lực học hải dương
Hai con cá voi sát thủ được các nhà bảo tồn hải dương đặt tên là Port và Starboard gây xáo trộn chuỗi thức ăn ở vùng biển ngoài khơi Cape Town và khiến số lượng cá mập trắng sụt giảm. Tuần trước, các nhà nghiên cứu đến từ Viện hàn lâm động lực học hải dương phát hiện tổng cộng 17 xác cá mập trong một ngày. Họ đã theo dõi thói quen săn mồi của Port và Starboard từ khi chúng xuất hiện trong khu vực vào năm 2015. Xác mỗi con cá mập đều bị xé rách và mất lá gan, cơ quan giàu dưỡng chất mà cá voi sát thủ ưa thích.
Nhóm chuyên gia cho rằng Port và Starboard chuyên ăn gan do đây là bộ phận chứa nhiều hợp chất mang tên squalene đóng vai trò quan trọng trong sản xuất hormone. Cá voi sát thủ có thể moi gan từ cá mập với độ chính xác cao. Phối hợp với nhau, đôi cá voi sát thủ dồn cá mập lên mặt nước, khiến chúng lật ngửa trước khi cắn vào bụng để lấy gan. Trừ lá gan, các cơ quan nội tạng khác trong bụng cá mập vẫn nguyên vẹn.
Cá voi sát thủ, động vật ăn thịt duy nhất săn cá mập trắng, cực kỳ thông minh và săn mồi điêu luyện. Ngoài cá mập, chúng cũng ăn cả hải cẩu, cá heo, rùa và mực. Kỹ năng săn mồi táo bạo của Port và Starboard ở Nam Phi cho phép các nhà nghiên cứu xác định cá mập có phản ứng chạy trốn. Một nghiên cứu công bố vào tháng 10/2022 chỉ ra những con cá mập lo sợ không dám quay lại môi trường đi săn tự nhiên vì chúng bị đe dọa bởi màn thảm sát của cá voi sát thủ.
"Chúng tôi lần đầu tiên quan sát phản ứng bỏ chạy của cá mập trắng trước sự hiện diện của hai con cá voi sát thủ Port và Starboard ở vịnh False vào năm 2015 và 2017. Cá mập rời bỏ môi trường sống trước đây, gây ảnh hưởng lớn tới cả hệ sinh thái và hoạt động du lịch liên quan", tiến sĩ Alison Kock, chuyên gia cá mập ở Vườn quốc gia Nam Phi, cho biết.
Các nghiên cứu trước đây ghi nhận hành vi mới lan truyền giữa những con cá voi sát thủ theo thời gian thông qua truyền bá văn hóa. Nhóm nghiên cứu hy vọng phát hiện của họ có thể giúp phát triển các biện pháp bảo tồn tốt hơn đối với cá mập trắng. Số lượng cá mập trên thế giới đã giảm hơn 70% chỉ trong 50 năm.
MỹSpaceX và NASA hủy bỏ vụ phóng tàu chở phi hành gia lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) hôm nay sau khi phát hiện sự cố với tên lửa.
Tàu Dragon đặt trên đỉnh tên lửa Falcon 9 của SpaceX tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy, bang Florida, ngày 27/2. Ảnh: NASA TV
Theo kế hoạch, tên lửa Falcon 9 và tàu Dragon của SpaceX sẽ đưa 4 phi hành gia của nhiệm vụ Crew-6 lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) cho NASA lúc 13h45 ngày 27/2 (giờ Hà Nội) từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy, bang Florida.
Tuy nhiên, khi đồng hồ đếm ngược chỉ còn khoảng hai phút, vụ phóng bị hủy do sự cố liên quan đến TEA-TEB, chất lỏng dùng để đốt cháy các động cơ của tên lửa Falcon 9 khi cất cánh. Quyết định hủy phóng được đưa ra một cách hết sức thận trọng, theo Kate Tice, kỹ sư hệ thống của SpaceX.
4 phi hành gia trong nhiệm vụ Crew-6 gồm Stephen Bowen và Woody Hoburg (NASA), Andrey Fedyaev (Nga), Sultan Al Neyadi (UAE). Nhiệm vụ mang tính lịch sử khi Al Neyadi sẽ trở thành phi hành gia UAE đầu tiên thực hiện nhiệm vụ dài hạn trên ISS. Người đồng hương của anh, Hazzaa Ali Almansoori, từng lên ISS năm 2019 nhưng chỉ ở lại 8 ngày.
4 phi hành gia đã bước vào trong tàu Dragon, đặt trên đỉnh tên lửa Falcon 9, khoảng vài giờ trước vụ phóng. Họ phải đợi tên lửa được rút cạn nhiên liệu, sau đó mới bắt đầu quá trình xuống khỏi tàu vũ trụ và tên lửa cao 70 m này. Phi hành đoàn sẽ ở lại Trung tâm Vũ trụ Kennedy cho đến lần phóng tiếp theo.
Khung giờ phóng tiếp theo diễn ra lúc 13h22 ngày 28/2, nhưng hiện chưa rõ vấn đề với TEA-TEB có được khắc phục kịp hay không. Các chuyên gia đang theo dõi những điều kiện thời tiết bất lợi có thể ảnh hưởng đến kế hoạch phóng này, theo Steve Stich, quản lý chương trình Phi hành đoàn Thương mại của NASA. Các khung giờ phóng dự phòng tiếp theo bắt đầu từ ngày 2/3.
Sau khi Bowen, Hoburg, Fedyaev và Alneyadi lên tới ISS, họ sẽ tiếp nhận công việc từ Crew-5, phi hành đoàn làm việc trên trạm từ tháng 10/2022. Phi hành đoàn Crew-6 dự kiến ở lại khoảng 6 tháng, thực hiện các thí nghiệm khoa học và bảo trì trạm vũ trụ đã hơn 20 tuổi này.
Một kính viễn vọng quang học đường kính 1,9 m với độ phân giải cực cao sắp được lắp đặt trên cao nguyên Pamir để thám hiểm không gian sâu.
Đài quan sát Muztagh trên cao nguyên Pamir ở Tân Cương. Ảnh: Xinhua
Theo Đài thiên văn Tân Cương thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, kính viễn vọng mới sẽ được đặt tại Đài quan sát Muztagh ở huyện Akto, phía nam khu tự trị Tân Cương. Với độ cao 4.520 m so với mực nước biển, tầm nhìn tốt nhất của nó có thể đạt tới 0,4 giây cung, CGTN hôm 27/2 đưa tin.
Wang Na, Giám đốc Đài thiên văn Tân Cương, cho biết cao nguyên Pamir là một trong những địa điểm lý tưởng nhất cho các dự án thiên văn lớn. Khu vực này quanh năm khô lạnh với lượng mưa thường nhỏ hơn 2 mm vào mùa đông và đỉnh núi Kongur cao chót vót giúp chặn ô nhiễm ánh sáng từ các thành phố.
"Điều kiện quan sát quang học tuyệt vời tại Muztagh là khá hiếm ở Trung Quốc và có thể so sánh với các đài quan sát quang học đẳng cấp thế giới", Wang nhấn mạnh.
Kính viễn vọng 1,9 m được đồng phát triển bởi Đại học Sư phạm Bắc Kinh, Viện Thiên văn học và Công nghệ Quang học Nam Kinh, Đại học Tân Cương và Đài thiên văn Tân Cương. Đây là một trong những kính viễn vọng quang học lớn nhất tại Trung Quốc, dự kiến đi vào hoạt động từ tháng 6/2024.
Độ phân giải và độ chính xác trắc quang cực cao của thiết bị sẽ giúp ích rất nhiều cho việc thám hiểm không gian sâu, nghiên cứu sóng hấp dẫn, quan sát hạt neutrino năng lượng cao, giám sát vật thể gần Trái Đất và tìm kiếm ngoại hành tinh. Kính viễn vọng cũng có thể được sử dụng cho giảng dạy.
Trong tương lai, Đài thiên văn Tân Cương muốn phát huy hết các điều kiện quan sát và lợi thế địa lý của cao nguyên Pamir để thu hút nhiều dự án thiên văn lớn hơn nữa, đồng thời phát triển Đài quan sát Muztagh thành cơ sở khoa học quan trọng ở miền nam Tân Cương. Động thái này là một phần trong nỗ lực không ngừng của Trung Quốc nhằm nâng cao năng lực thiên văn để trở thành quốc gia hàng đầu thế giới về thám hiểm không gian.
Các nhà khảo cổ học đã phát hiện tàn tích của một ngôi đền thờ thần Ningirsu của người Sumer cổ đại ở phía đông nam Iraq.
Tàn tích đền thờ thần Ningirsu được tìm thấy ở Iraq. Ảnh: Bảo tàng Anh
Ngôi đền bị lãng quên, được xây bằng gạch bùn, nằm ở trung tâm thành phố Girsu, ngày nay là một địa điểm khảo cổ có tên là Tell Telloh ở tỉnh Dhi Qar. Nó có niên đại cách đây khoảng 4.500 năm và được dành riêng để thờ thần Ningirsu, vị thần sấm sét của người Sumer ở vùng Lưỡng Hà, Live Science hôm 24/2 đưa tin.
"Tại Girsu, chúng tôi đã phát hiện và vẫn đang khai quật một trong những không gian linh thiêng quan trọng nhất của toàn bộ vùng Lưỡng Hà cổ đại", Sebastien Rey, nhà khảo cổ học hàng đầu tại Bảo tàng Anh ở London, nhấn mạnh trong một tuyên bố.
Girsu từng là trung tâm văn hóa nhộn nhịp ở vùng Lưỡng Hà - một khu vực rộng lớn nằm giữa các con sông Euphrates và Tigris, bao gồm Iraq, miền đông Syria, đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, một phần miền tây Iran và Kuwait, đồng thời là quê hương của một số nền văn minh đầu tiên. Người Sumer có thể là nền văn minh lâu đời nhất trên thế giới và là những người đầu tiên thiết lập tôn giáo và bộ luật.
Nhà khảo cổ học người Pháp Ernest de Sarzec lần đầu tiên phát hiện thành cổ Girsu vào năm 1877 và đã thu thập tất cả các đồ tạo tác mà ông có thể tìm thấy, bao gồm một bức tượng 4.000 năm tuổi của vua Sumer Gudea, người trị vì thành phố vào cuối thiên niên kỷ thứ ba trước Công nguyên. Do đó, nhiều người nghĩ rằng không còn gì để khai quật. Xung đột chính trị trong khu vực cũng là rào cản ngăn các nhà khoa học tiếp cận địa điểm để nghiên cứu thêm. Tuy nhiên, Rey luôn tin rằng Girsu còn nhiều bí mật cần tiết lộ.
"Sau Chiến tranh thế giới thứ hai và nhiều năm xung đột diễn ra sau đó ở Iraq, thành cổ Girsu gần như bị lãng quên", Rey nói. "Ngày nay, Girsu có lẽ là một trong những di sản quan trọng nhất trên thế giới mà rất ít người biết đến".
Một bản tái tạo kỹ thuật số cho thấy ngôi đền của người Sumer ở Girsu có thể trông như thế nào cách đây 4.500 năm. Ảnh: Bảo tàng Anh
Dự án khai quật mới do Rey dẫn đầu đã sử dụng kỹ thuật viễn thám để dò tìm các cấu trúc của địa điểm bị chôn vùi dưới cát và trầm tích. Họ cũng tạo ra các mô hình độ cao kỹ thuật số để hiểu cảnh quan đã thay đổi như thế nào kể từ cuộc khai quật đầu tiên vào thế kỷ 19.
Sau năm mùa khai quật, ngoài phát hiện mới về ngôi đền thờ thần Ningirsu, nhóm của Rey còn tìm thấy một khu bảo tồn, quảng trường nghi lễ và một phần bức tường bao quanh khu phức hợp tôn giáo với cổng hoành tráng.
Bên trong ngôi đền có đặt bức tượng linh thiêng của Ningirsu, một trong những vị thần quan trọng nhất của người Sumer. Người Sumer tin rằng Ningirsu nắm giữ quyền lực đối với sấm sét, mưa bão, lũ lụt và là một vị thần đại diện cho nông nghiệp, theo Bảo tàng Anh.
Thụy ĐiểnNhóm nghiên cứu đến từ Đại học Gothenburg phát triển camera laser tự động lấy nét nhanh hơn gấp 1.000 lần phần lớn thiết bị laser hiện nay.
Camera laser mới có thể ghi hình ở tốc độ 12,5 tỷ hình/giây. Ảnh: Yogeshwar Nath Mishra và Peng Wang
Các nhà vật lý ở Đại học Gothenburg cùng với cộng sự ở Mỹ và Đức phát triển camera laser siêu nhanh có thể tạo ra video với tốc độ kỷ lục 12,5 tỷ hình mỗi giây, cho phép nhóm nghiên cứu ghi lại quá trình đốt cháy với độ phân giải chưa từng có trước đây. Họ mô tả kết quả thử nghiệm thiết bị trên tạp chí Light: Science & Applications hôm 21/2.
Để tìm hiểu điều gì xảy ra với vật liệu bốc cháy trong những điều kiện khác nhau, nhóm nghiên cứu sử dụng camera laser chụp ảnh vật liệu theo hai chiều, gọi là công nghệ LS CUP (chụp ảnh nén hình siêu nhanh laser chụp một lần). Thông qua quan sát mẫu vật từ một phía, họ có thể theo dõi những phản ứng và khí thải nào xảy ra theo thời gian và không gian. Các nhà nghiên cứu sử dụng LS-CUP để nghiên cứu quá trình cháy của nhiều hydrocarbon khác nhau. Quá trình này tạo ra bụi than cỡ nano và hợp chất hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) có hại cho môi trường, theo Yogeshwar Nath Mishra, nhà nghiên cứu ở Đại học Gothenburg.
Bụi than từ hydrocarbon chiếm 70% vật chất trong không gian liên sao và là vật liệu nano thú vị với nhiều ứng dụng trong điện tử và năng lượng. Bụi than và hydrocarbon thơm tồn tại trong thời gian cực ngắn, chỉ vài nano giây khi bốc cháy. Việc nghiên cứu quá trình cháy đòi hỏi phương pháp cực nhanh để chụp ảnh.
Trước đây, vấn đề phát sinh do camera bị hạn chế ở tốc độ vài triệu hình mỗi giây. Camera laser mới cung cấp hình ảnh độc đáo chỉ với một xung laser. Tốc độ chụp ảnh tăng lên hơn chục tỷ hình mỗi giây và có thể dễ dàng điều chỉnh để quan sát mọi loại tín hiệu trong thời gian tồn tại của mẫu vật. Ngoài nghiên cứu quá trình cháy, thiết bị có thể ứng dụng rộng rãi trong nghiên cứu vật lý, hóa học, sinh vật học y học, năng lượng và môi trường.
Các nhà nghiên cứu bắt gặp xác cá voi minke đang trong quá trình phân hủy dưới đáy biển Nam Cực, thu hút nhiều động vật ăn xác thối.
Xác cá voi đang trong quá trình phân hủy. Video: Kathrin Bolstad
Nhóm nghiên cứu đứng đầu là Kathrin Bolstad, giáo sư sinh thái học ở Đại học Công nghệ Auckland, bắt gặp nghĩa địa xác cá voi hoàn toàn tình cờ trong một chuyến thám hiểm năm 2017. Nhận thấy đây là phát hiện hiếm, họ ghi lại thước phim độ phân giải cao để phân tích sau đó. Đây là nghĩa địa cá voi tự nhiên ở xa xích đạo nhất từng được phát hiện. Các nhà nghiên cứu công bố kết quả quan sát trên tạp chí Polar Biology, Newsweek hôm 24/2 đưa tin.
Nghĩa địa cá voi nằm ở độ sâu 945 m ngoài khơi bán đảo Tây Nam Cực. Địa điểm này khiến phát hiện trở nên khác thường hơn. Đa số khu vực nghĩa địa cá voi nằm ở bắc Thái Bình Dương, ngoài khơi California và Nhật Bản. Chưa đến 5% nghĩa địa cá voi nằm gần vùng cực.
Xác cá voi ở nghĩa địa có kích thước khổng lồ, chỉ riêng hộp sọ đã dài hai mét. Nhóm nghiên cứu xác định con vật thuộc loài cá voi minke Nam Cực, có thể dài tới 10,7 m, theo Cục Khảo sát Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA).
Theo Bolstad, bộ xương có thể nằm ở đáy biển 1 - 2 năm. Trong thời gian đó, xác cá voi bị hệ sinh thái sinh vật biển xâm chiếm. "Phần lớn nghĩa địa cá voi có hàng chục, thậm chí hàng trăm loài khác nhau tận dụng nguồn thức ăn bất ngờ này", Bolstad nói.
Để quan sát hệ sinh thái phong phú như vậy, và cộng sự quay phim độ phân giải cao suốt hai giờ và xem lại chi tiết để xác định các loài có mặt. Họ nhận thấy trong số đó có bọ chét biển, giun biển lông cứng và những chỗ dịch nhầy hé lộ sự tồn tại của giun ăn xương. Xác cá voi cung cấp lượng thức ăn dồi dào cho quần thể dưới biển sâu trong nhiều thập kỷ.
Xác cá voi rơi xuống đáy biển thường trải qua 4 giai đoạn phân hủy. Con cá voi trong video đang ở cuối giai đoạn hai, trong đó phần lớn mô mềm đã bị các loài ăn xác thối lớn tiêu hóa, nhưng bộ xương vẫn còn một ít mô sót lại, thu hút động vật nhỏ hơn. Thước phim giúp các nhà nghiên cứu hiểu sâu hơn về quá trình phân hủy liên tục với nhiều loài khác nhau cùng sinh tồn.
Trung QuốcCác chuyên gia phát triển da điện tử tích hợp siêu tụ điện với cảm biến sức căng, có thể mô phỏng chức năng cảm nhận của da thật.
Minh họa da điện tử đa chức năng. Ảnh: MIT
Lan Wei, giáo sư tại Trường Khoa học Vật lý và Công nghệ thuộc Đại học Lan Châu, cùng các cộng sự phát triển một loại da điện tử trong suốt và linh hoạt tự cung cấp năng lượng, có thể theo dõi các hoạt động nhỏ của con người, CGTN hôm 23/2 đưa tin. Wei cho biết, vật liệu mới có triển vọng ứng dụng lớn trong nhiều lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe thông minh, tương tác giữa người và máy, thực tế ảo và trí tuệ nhân tạo.
Da điện tử tích hợp một siêu tụ điện trong suốt mềm dẻo, đóng vai trò như thiết bị tích trữ năng lượng với cảm biến sức căng trong suốt và co giãn. "Nhờ độ mềm cơ học, da điện tử có thể gắn trực tiếp vào các vị trí khác nhau trên cơ thể để theo dõi hoạt động của con người", Lan cho biết.
Siêu tụ điện sử dụng các dây nano oxit molypden thiếu oxy và hỗn hợp sợi nano cellulose làm các điện cực giấy, đạt được độ trong suốt cao và khả năng tích trữ năng lượng tốt để thúc đẩy cảm biến hoạt động.
Là cơ quan lớn nhất của cơ thể người, da đảm nhiệm nhiều chức năng lớn như bảo vệ, hô hấp, tiết mồ hôi, điều hòa nhiệt độ và kích thích giác quan. Da tạo cơ sở cho các tương tác vật lý của con người với thế giới bên ngoài.
Da điện tử lý tưởng cần siêu nhạy, tự cung cấp năng lượng, tương thích với da người và trong suốt để phục vụ mục đích thẩm mỹ hoặc hình ảnh. "Da điện tử là cốt lõi của các thiết bị điện tử đeo trên người trong tương lai với triển vọng đầy hứa hẹn. Ví dụ, nó có thể giúp bác sĩ điều khiển robot phẫu thuật chính xác hơn, cho phép những người thân thiết 'chạm' từ khoảng cách xa và mang lại trải nghiệm chơi game chân thực hơn", Lan nói.
Các thử nghiệm cho thấy, da điện tử mới có hiệu suất tốt xét về tính mềm dẻo, độ trong suốt, điện hóa và độ nhạy. Sau khi sạc, nó có thể mô phỏng chức năng cảm nhận của da thật. Da điện tử có thể áp lên da thật để theo dõi các tín hiệu cơ thể tinh vi cũng như các hoạt động của người theo thời gian thực, ví dụ như mạch đập, hành động nuốt và chuyển động cơ thể.
Trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ tập trung vào việc cải tiến khả năng cảm nhận và cung cấp năng lượng cho da điện tử, khiến nó giống với da người hơn và phù hợp với nhiều ứng dụng hơn.
Chiếc iPhone 8 GB chưa 'đập hộp" được bán với giá gấp hơn 100 lần so với giá gốc - 599 USD vào năm 2007. Nó đã được 27 người đặt giá trực tuyến thông qua đấu giá LCG. Phiên đấu giá bắt đầu với mức giá khởi điểm là 2.500 USD vào ngày 2/2.
Vào thời điểm đó, chiếc điện thoại thông minh này có màn hình cảm ứng cải tiến, trình duyệt web và camera 2 megapixel. Người tiêu dùng có thể chọn giữa kiểu máy có dung lượng lưu trữ 4GB với giá 499 USD (gần 12 triệu đồng) hoặc kiểu máy có dung lượng lưu trữ 8GB với giá 599 USD (hơn 14 triệu đồng) khi Apple mở bán lần đầu vào ngày 29/6/2007.
Chiếc iPhone còn nguyên đai nguyên kiện, được cô gái bảo quản 15 năm qua.
Steve Jobs đã tiết lộ sản phẩm mới được gọi là iPhone vài tháng trước đó tại một triển lãm thương mại ở San Francisco có tên là MacWorld. Nó được Tạp chí Time bình chọn là “phát minh của năm” và nhanh chóng trở thành sản phẩm bán chạy nhất của Apple.
Karen Green, người may mắn bán được chiếc iPhone trị giá 63.000 USD (hơn 1,4 tỷ đồng), cho biết cô được một người bạn tặng cho chiếc điện thoại này khi bắt đầu công việc mới vào năm 2007. Tuy nhiên, Green đã có điện thoại và không muốn chuyển mạng di động để kích hoạt iPhone. Trong suốt 12 năm, chiếc điện thoại vẫn nằm im trong hộp. Cho đến năm 2019, Green tham gia chương trình The Doctor & The Diva và nói: "Tôi không muốn vứt bỏ chiếc điện thoại của mình và tôi nghĩ 'Đó là iPhone, vì vậy nó sẽ không bao giờ lỗi thời". Người thẩm định của chương trình định giá cho chiếc điện thoại là 5.000 USD vào thời điểm đó.
Giờ đem bán, cô gái thu về tiền tỷ. Điều này đủ chứng minh iPhone không bị lỗi thời.
Nhưng vào tháng 10, Green thấy một chiếc iPhone đời đầu chưa mở được bán với giá 39.339 USD trong một cuộc đấu giá do LCG tổ chức. Vì vậy, khi giữ chiếc điện thoại trong chừng đó năm, cô quyết định bán nó để lấy tiền đầu tư cho một studio xăm thẩm mỹ ở New Jersey. "Nếu tôi có thể giữ chiếc điện thoại 10 năm nữa thì có lẽ tôi sẽ làm thế. Lý do duy nhất khiến tôi bán nó là vì cần hỗ trợ cho công việc kinh doanh này". Chiếc iPhone đã được một người mua giấu tên mua lại.
Làm việc với các tổ chức khoa học công nghệ công lập, Bộ Khoa học và Công nghệ ghi nhận một lượng lớn trí thức rời khu vực công sang làm việc tại doanh nghiệp.
Thông tin được Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nói tại hội thảo "Chính sách thu hút trí thức khoa học công nghệ trong bối cảnh mới" do Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Thành ủy, Đại học Quốc gia TP HCM tổ chức sáng 24/2. "Thực tế nhiều tập đoàn, doanh nghiệp đã thu hút và đãi ngộ nhà khoa học tốt hơn nhiều so với khu vực nhà nước. Điều này gây khó khăn cho các đơn vị nghiên cứu khu vực công", Bộ trưởng nói.
Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt phát biểu tại hội nghị tổ chức tại Thành ủy TP HCM sáng 24/2. Ảnh: Hà An
Nhìn nhận tổng thể, ông cho rằng doanh nghiệp có chính sách đãi ngộ, thu hút trí thức phục vụ sản xuất là tốt. Tuy nhiên, ở khu vực công nếu không có kế hoạch, chế độ thu nhập phù hợp để giữ chân nhà khoa học, sẽ dẫn đến nguy cơ mất cân đối chung cho việc phát triển các công nghệ ưu tiên, làm nền tảng cho khoa học công nghệ quốc gia.
Tuy nhiên, nhà khoa học khối tư nhân khi vào làm việc ở cơ quan nhà nước phải bắt đầu ở mức khởi điểm và không được kế thừa các điều kiện đãi ngộ như khi họ ở doanh nghiệp. Đây là thực tế khó khăn cho việc tuyển dụng nhà khoa học giỏi, chất lượng cao vào cơ quan nhà nước. Người đứng đầu ngành khoa học công nghệ nhìn nhận, việc xây dựng chính sách cho trí thức nói chung và trí thức khoa học công nghệ nói riêng rất khó do sự không đồng bộ về hệ thống luật pháp, mức đãi ngộ theo các quy định hiện hành chưa thật hấp dẫn, không theo kịp tốc độ phát triển kinh tế, xã hội.
"Chúng tôi đang hoàn thiện hai đề án về thu hút trí thức và quy hoạch mạng lưới tổ chức khoa học công nghệ, cùng với cơ chế thử nghiệm chính sách theo mô hình sandbox, tiếp thu ý kiến các cơ quan, chuyên gia nhà khoa học để trình Chính phủ trong thời gian tới", ông Đạt nói.
Theo một khảo sát trên 20.000 sinh viên Đại học Quốc gia TP HCM, chỉ có 10,2% sinh viên xuất sắc, 5,7% sinh viên khá, 7,7% sinh viên trung bình muốn làm việc tại cơ quan nhà nước. Khảo sát cũng nghi nhận có khoảng 15,6% sinh viên muốn được làm việc cho các cơ quan trung ương tại Hà Nội trong khi tỷ lệ muốn ở lại TP HCM là 44,8%.
Báo cáo của Sở Nội vụ TP HCM mới đây cho thấy, thành phố không thu hút được sinh viên xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ nào về làm việc từ năm 2018 đến nay theo Nghị định 140 năm 2017 của Chính phủ. Lý do, ngoài việc sinh viên muốn ưu tiên học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, chưa quan tâm đến làm việc cho cơ quan nhà nước, thành phố còn khó cạnh tranh với các tổ chức tư nhân về về thu nhập, cơ hội thăng tiến.
Đề xuất cơ chế thu hút nhân tài, GS Võ Văn Tới (chuyên gia y sinh Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP HCM) cho rằng, cơ quan nhà nước cần tạo ra một mô hình "ốc đảo" thử nghiệm các chính sách mới nhưng không bị gò bó bởi hệ thống luật pháp. Khi thực hiện hiệu quả, có thể đánh giá và nhân rộng, còn thất bại tính hậu quả sẽ không lớn. Ông cho rằng, để làm được mô hình này, cần người lãnh đạo có tâm, tức luôn đặt lợi ích chung lên trên, giúp đỡ cấp dưới và không sợ người khác hơn mình. Lãnh đạo cũng cần người có tầm, mạnh dạn áp dụng chính sách chưa ai làm, trên cơ sở nghiên cứu kỹ hệ thống luật pháp hiện tại để thực hiện.
"Tôi cho rằng khi thực hiện chính sách thử nghiệm cần tư duy theo hướng làm những điều pháp luật không cấm, còn nếu nghĩ làm những gì pháp luật cho phép và ở trong vùng an toàn thì rất khó thực hiện mô hình này", GS Tới nói.
GS Võ Văn Tới nêu kiến nghị chính sách thu hút trí thức khoa học công nghệ tại hội nghị. Ảnh: Hà An
Theo PGS.TS Phan Thanh Bình, nguyên Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa, Giáo dục Quốc hội, một khảo sát cho thấy yếu tố đầu tiên để trí thức gắn bó với cơ quan nhà nước là môi trường làm việc, cơ chế quản lý, sự dân chủ trong cơ quan, cơ sở vật chất. Tiếp đến là khả năng phát triển bản thân theo chuyên môn của họ. Sau đó mới là chế độ chính sách xứng đáng và cuối cùng là tương lai phát triển gia đình họ. "So sánh những điều điều kiện này với thực tế triển khai vẫn có khoảng cách lớn, nên cần có chính sách sát với thực tế", ông Bình đề xuất.
Nhà chức trách Ai Cập chia sẻ loạt ảnh chụp cuộn giấy cói cổ đại mang tên Tử thư, phát hiện gần đây ở Saqqara, Live Science hôm 23/2 đưa tin. 10 ảnh chụp hé lộ nhiều hình minh họa các vị thần và khung cảnh ở thế giới bên kia, cũng như ghi chép hơn 2.000 năm tuổi.
Nhóm khảo cổ phát hiện cuộn giấy cói Tử thư bên trong một quan tài ở ngôi mộ gần Kim tự tháp bậc thang Djoser và công bố phát hiện hôm 14/1 nhân Ngày khảo cổ Ai Cập, nhưng đây là lần đầu tiên họ chia sẻ ảnh chụp cuộn giấy với công chúng. Người Ai Cập cổ đại thường chôn Tử thư cùng với người chết. Tuy nhiên, tên gọi của cuộn giấy chỉ loạt ghi chép mà người Ai Cập cho là có thể dẫn dắt người chết ở thế giới bên kia.
Cuộn giấy cói dài 16 m được tìm thấy ở Saqqara vào tháng 5/2022. Cuộn giấy chứa các chương từ Tử thư. Gần đây, cuộn giấy được khôi phục và dịch sang tiếng Arab trước khi trưng bày ở Bảo tàng Ai Cập tại Cairo. Ghi chép trên cuộn giấy được viết bằng chữ thầy tu, kiểu chữ bắt nguồn từ chữ tượng hình.
ItalyHầu hết người dân ở các nơi trên thế giới đang dần cao hơn trong vài nghìn năm qua, nhưng người Milan giữ nguyên chiều cao từ thời La Mã.
Các nhà nhân chủng học của LABANOF đang làm việc trên bộ xương khảo cổ. Ảnh: Lucie Biehler-Gomez
Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Scientific Reports hôm 23/2, cả nam và nữ công dân Milan không thay đổi đáng kể về chiều cao trong 2.000 năm qua. Điều này rất khác thường, vì đa số những nghiên cứu khác về sự thay đổi chiều cao qua các thế hệ đều chỉ ra, trung bình con người đang cao hơn.
"Đây là một trong những nghiên cứu hiếm hoi mà xu hướng tầm vóc qua thời gian không thay đổi ở châu Âu", Mirko Mattia, đồng tác giả nghiên cứu, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Đại học Milan, cho biết.
"Trên thực tế, nhiều nghiên cứu tại châu Âu đã cho thấy xu hướng hình chữ U ở tầm vóc người trưởng thành. Con người trong thời La Mã và Sơ kỳ Trung cổ khá cao, sau đó đến xu hướng giảm ở Hậu kỳ Trung cổ và/hoặc thời Cận đại, cuối cùng là phục hồi chiều cao vào thế kỷ 20", Mattia nói thêm.
Chiều cao trên thế giới tăng lên trong vài thế kỷ qua. Cụ thể, chỉ trong 150 năm qua, chiều cao trung bình của người dân ở các quốc gia công nghiệp hóa tăng khoảng 10 cm. Người trẻ trung bình cao hơn khoảng 5% so với cách đây 100 năm.
Nhóm nghiên cứu phát hiện, chiều cao của nam giới Milan dao động từ 152 cm đến 195,4 cm, với chiều cao trung bình là 168,5 cm, trong khi chiều cao của nữ giới nằm trong khoảng 143,5 - 177,6 cm, với chiều cao trung bình là 157,8 cm. Cả hai mức trung bình này đều không thay đổi đáng kể theo thời gian.
Nhóm nghiên cứu sử dụng các nguồn dữ liệu lịch sử và hài cốt cổ đại để đo chiều cao trung bình của người Milan qua thời gian. "Hài cốt là bằng chứng thời xưa, có thể tiết lộ nhiều điều về cuộc đời của một người. Ở đây, chúng tôi xem xét xu hướng thay đổi về tầm vóc ở Milan", Mattia nói.
Các chuyên gia kiểm tra 549 bộ xương, chọn ra hơn 50 nữ và 50 nam cho mỗi giai đoạn lịch sử gồm thời kỳ La Mã (thế kỷ 1 - 5), Sơ kỳ Trung cổ (thế kỷ 6 - 10), Hậu kỳ Trung cổ (thế kỷ 11 - 15), thời kỳ Cận đại (thế kỷ 16 - 18) và thời kỳ Đương đại (thế kỷ 19 - 21).
Toàn bộ mẫu đều bắt nguồn từ môi trường đô thị, cụ thể là các nghĩa trang ở thành phố Milan, và từ cùng nền tảng kinh tế xã hội, chủ yếu là tầng lớp thấp. Điều này nhằm hạn chế sự khác biệt địa lý và xã hội. Các bộ xương được lấy từ Bộ sưu tập Nhân chủng học của LABANOF (Phòng thí nghiệm Nhân chủng học và Nha khoa thuộc Đại học Milan), trưng bày trong Bảo tàng Nhân chủng học, Y học và Khoa học Pháp y về Nhân quyền.
Nhóm nghiên cứu đưa ra một số lý do cho việc chiều cao của người Milan hầu như không đổi từ thời La Mã đến nay. "Thứ nhất, hoàn cảnh địa lý và kinh tế xã hội đồng nhất, các cá nhân đến từ một nơi duy nhất (thành phố Milan) và có nền tảng kinh tế xã hội tương tự nhau, hạn chế ảnh hưởng của sự khác biệt về địa lý và kinh tế xã hội", Mattia giải thích.
Một lý do khác có thể là điều kiện sống ở Milan tương đối tốt hơn so với các khu vực khác. Thành phố này giàu tài nguyên thiên nhiên và thực phẩm, với tường thành bao quanh giúp chống lại các mối đe dọa.
Những con hải ly sống ở ven sông xây đập lớn nhất nước Anh, giúp 7.000 cư dân của thị trấn ngủ an toàn trong nhà bất chấp mưa lớn.
Đập hải ly xây từ cành cây và bùn sình. Ảnh: Alamy
Các nhà nghiên cứu cho biết gia đình hải ly đã xây dựng một rào chắn tự nhiên bảo vệ Pickering, Bắc Yorkshire, khỏi bão lũ, Daily Star hôm 21/2 đưa tin. Từ khi được đưa tới sông Seven ở rừng Cropton lân cận cách đây 3 năm, đàn hải ly đã biến đổi cảnh quan khu vực.
Theo Cath Bashforth, nhà sinh thái học ở Cơ quan Lâm nghiệp Anh, con đập xây từ cành khô và lượng lớn bùn sình của hải ly trở nên ngày càng lớn và trải dài gần 70 m. "Tiến trình của những con hải ly rất thú vị khi theo dõi. Kỹ thuật và sự khéo léo của chúng vượt xa dự kiến của chúng tôi. Thật là một khác biệt lớn từ khi dự án bắt đầu", Bashforth nói.
Pickering từng trải qua ngập lụt nghiêm trọng trong nhiều năm do dòng nước lũ từ vùng đầm lầy ở phía bắc thị trấn. Cơ quan Tự nhiên Anh và Cơ quan vườn quốc gia North York Moors đưa hải ly tới đây sau khi Cơ quan Môi trường thông báo họ không đủ kinh phí để áp dụng chương trình ngăn lũ trị giá hàng triệu USD. Rào chắn mà chúng tự tạo ra đang giữ cho thị trấn luôn khô ráo.
Nhóm nghiên cứu ở Đại học Exeter cho biết con đập khổng lồ có đỉnh cao hơn mực nước lũ. Một loạt đập phụ nhỏ hơn mà hải ly xây ở hạ lưu sông làm chậm dòng chảy của nước lũ. "Chúng cũng di chuyển một lượng lớn hoa diên vĩ ở giữa ao và trồng lại dọc theo con đập để thu hút động vật hoang dã. Hải ly bận rộn biến đổi cả khu vực và tạo ra môi trường sống sinh động. Chúng tôi đã chứng kiến số lượng rái cá tăng lên, đồng thời bắt gặp ngày càng nhiều chim bói cá và chìa vôi xám", Cath nói.
Hải ly nổi tiếng với việc xây đập ngang suối và làm ổ trong hồ do chúng tạo ra sau khi xây đập. Ổ của chúng được hình thành từ những cây con, nhánh cây và bùn. Lối vào ổ hay hang thường nằm dưới nước. Khi gặp nguy hiểm, một con hải ly sẽ đập đuôi xuống nước để báo nguy cho các thành viên trong gia đình.
2022 NX 1, mặt trăng mini rộng 5 - 10 m từng vài lần bị Trái Đất hút lại, có thể đâm xuống vào năm 2075 - 2122.
Mô phỏng tiểu hành tinh bay gần Trái Đất. Ảnh: Naeblys
Năm ngoái, hai nhà thiên văn nghiệp dư Grzegorz Duszanowicz và Jordi Camarasa phát hiện một vật thể bay quanh Trái Đất nhưng chưa đủ một vòng quỹ đạo. Vật thể lạ được đặt tên là 2022 NX 1. Khi đó, họ cho rằng đây có thể là tiểu hành tinh bị lực hấp dẫn của Trái Đất tạm thời hút lại, nhưng cũng có thể chỉ là mảnh tên lửa.
Nghiên cứu mới trên tạp chí Astronomy and Astrophysics xác nhận, 2022 NX 1 là mặt trăng mini và có khả năng đâm vào Trái Đất cuối thế kỷ này, IFL Science hôm 21/2 đưa tin. Nghiên cứu mới do chuyên gia R. de la Fuente Marcos tại Đại học Complutense Madrid cùng các đồng nghiệp thực hiện.
Ngoài Mặt Trăng, Trái Đất đôi khi "tóm" được các vật thể khác. Chúng được gọi là mặt trăng mini, đi lạc vào vùng hấp dẫn của Trái Đất và nán lại một thời gian ngắn. Tuy nhiên, con người cũng phóng hàng nghìn vệ tinh nhân tạo và mảnh tên lửa lên quỹ đạo nên việc phân biệt rất khó khăn.
2022 NX 1 được phát hiện vào ngày 2/7/2022 từ Đài quan sát Moonbase South, Namibia. Theo ước tính, vật thể này tới gần Trái Đất nhất vào ngày 26/6/2022.
Các chuyên gia đánh giá, 2022 NX 1 có xác suất va chạm với Trái Đất là 1,2% trong thời gian từ năm 2075 đến năm 2122. Với đường kính ước tính 5 - 10 m, mặt trăng mini này sẽ không gây thiệt hại quá lớn, nhưng có thể dẫn đến sự kiện tương tự Chelyabinsk. Sự kiện xảy ra ngày 15/2/2013, khi một tiểu hành tinh rộng khoảng 18 m bất ngờ phát nổ trên bầu trời Chelyabinsk, Nga. Sóng xung kích từ vụ nổ làm vỡ cửa sổ ở 6 thành phố và khiến 1.500 người cần được chăm sóc y tế.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học sử dụng kính viễn vọng khổng lồ Gran Telescopio Canarias, Tây Ban Nha, để quan sát 2022 NX 1. Họ xác nhận, quang phổ của nó không giống nhân tạo và cũng không phải khối vật chất văng ra từ Mặt Trăng chính của Trái Đất.
2022 NX 1 là tiểu hành tinh và đủ tiêu chuẩn để trở thành mặt trăng mini, bị Trái Đất "bắt giữ" trong 21 ngày. Thời gian này không đủ để nó hoàn thành một vòng quỹ đạo quanh Trái Đất. Trước đó, 2022 NX 1 đã bị bắt tạm thời ít nhất hai lần vào năm 1980 và 1981. Các chuyên gia cho rằng nó sẽ gặp lại tình trạng này vào khoảng năm 2051.
2022 NX 1 lớn hơn đáng kể so với các mặt trăng mini từng được xác nhận trước đây. Ví dụ, mặt trăng mini 2020 CD3 có chiều dài tối đa chỉ 3,5 m. 2022 NX 1 là tiểu hành tinh loại K, trong khi các mặt trăng mini trước đây là tiểu hành tinh loại V. "Việc phát hiện 2022 NX 1 cho thấy các mặt trăng mini có thể lớn hơn vài mét và chúng cũng thuộc về những nhóm khác nhau xét theo thành phần bề mặt", nhóm nghiên cứu kết luận.
Các hành khách và thủy thủ trên tàu Endurance của National Geographic bắt gặp đàn cá voi tấm sừng hàm lớn nhất trong hơn 100 năm khi chạy qua Nam Cực vào năm ngoái.
Đàn cá voi vây nổi lên mặt nước quanh tàu nghiên cứu. Video: National Geographic
Một nhóm nhà hải dương học đến từ Đại học Washington, Đại học Stanford và công ty Lindblad Expeditions nghiên cứu video và ảnh chụp bởi hành khách trên tàu Endurance để tìm hiểu nhiều hơn về cá voi và công bố phát hiện hôm 20/2 trên tạp chí Ecology. Hành khách và thủy thủ đoàn cho biết khi tàu di chuyển về phía bắc đảo Coronation, vùng biển quanh họ trở nên náo động với tiếng phun nước của cá voi. Theo họ, có quá nhiều cá voi đến mức không khí trở nên ẩm ướt do lượng nước mà chúng phun ra.
Tất cả cá voi trong đàn đều là cá voi tấm sừng hàm, giúp lý giải tại sao nhiều con tụ tập cùng một chỗ. Vùng biển này rất giàu tôm krill, nguồn thức ăn chính của nhiều loài cá voi, bao gồm cá voi vây.
Nhóm nghiên cứu nhận thấy phần lớn là cá voi vây, loài lớn thứ hai trên thế giới, chỉ xếp sau cá voi xanh với cân nặng trung bình 80 tấn. Những nhân chứng còn bắt gặp vài con cá voi lưng gù và cá voi xanh quanh quẩn gần đó. Các nhà nghiên cứu ước tính toàn bộ đàn cá voi bao gồm 830 - 1.153 thành viên. Đây là đàn cá voi lớn nhất mà họ từng thấy từ cuối thế kỷ 20.
Theo nhóm chuyên gia, đàn cá voi lớn như vậy cực kỳ hiếm gặp bởi số lượng cá voi đang giảm dần, trong đó lượng cá voi vây chỉ bằng 2% so với cách đây nhiều thế kỷ. Chúng nằm trong danh mục dễ bị tổn thương tới tuyệt chủng trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế. Do đó việc tìm thấy nhiều cá voi như vậy ở một chỗ là phát hiện rất đáng khích lệ.
Khám phá mới về hai bộ xương người ở miền bắc Israel là ví dụ sớm nhất về kỹ thuật phẫu thuật khoan sọ ở vùng Cận Đông cổ đại.
Ngôi mộ chứa hài cốt của hai anh em chết cách đây 3.400 năm ở Israel. Ảnh: Robert Homsher
Trong quá trình khai quật một ngôi mộ tại Tel Megiddo, địa điểm thuộc thành bang Canaanite của Israel vào thời đại đồ đồng, các nhà khảo cổ học đã rất ngạc nhiên khi phát hiện cặp hài cốt của hai anh em và một trong số họ đã trải qua cuộc phẫu thuật khoan sọ ngay trước khi chết.
Phẫu thuật khoan sọ, còn được gọi là trepanation, là một trong những quy trình y tế lâu đời nhất - có từ hàng nghìn năm trước - liên quan đến việc khoan, cắt hoặc cạo một lỗ vào hộp sọ cho đến khi lộ ra màng cứng (phần bọc ngoài não và tủy sống). Theo Live Science, nó được sử dụng để điều trị một số bệnh, chẳng hạn như chấn thương đầu. Cũng có ý kiến cho rằng kỹ thuật này dùng để kéo linh hồn ra khỏi thi thể trong các nghi lễ.
Hài cốt hai anh em ở Tel Megiddo có niên đại vào thế kỷ 15 trước Công nguyên và được đặt cạnh nhau. Người anh trai, khoảng 21 - 46 tuổi, có bốn vết cắt giao nhau trên xương trán của hộp sọ, tạo thành một lỗ hình vuông có đường kính 30 mm. Người em qua đời ở độ tuổi cuối vị thành niên hoặc đầu tuổi 20, theo nghiên cứu xuất bản trên tạp chí PLOS One hôm 22/2.
Một số mảnh xương được cắt ra để tạo lỗ thủng trên hộp sọ của người anh trai. Ảnh: CNN
Kiểm tra xương cho thấy cả hai đều mắc chứng bệnh suy nhược khiến một số xương của họ bị phá hủy và biến dạng. Các hài cốt được chôn cất cùng những bình gốm tinh xảo và đồ ăn chất lượng, cho thấy hai anh em có địa vị xã hội cao. Điều này có thể là một lý do khiến họ sống nhiều năm bất chấp tình trạng suy nhược của mình.
"Toàn bộ bằng chứng cho thấy họ đã mắc bệnh trong một thời gian dài. Vì vậy, phẫu thuật khoan sọ trong trường hợp này có lẽ là một loại can thiệp để cứu mạng", tác giả đầu tiên của nghiên cứu Rachel Kalisher tại Đại học Brown của Mỹ cho biết.
Kalisher nói thêm rằng lỗ thủng được tạo ra bằng cách rạch hộp sọ và cẩn thận lấy các mảnh ra khỏi trung tâm - một quy trình khác với quy trình khoan tròn, thường được thực hiện bằng cách cạo hoặc khoan.
Trước đây, có nhiều bằng chứng cho thấy trephination đã trở thành loại phẫu thuật phổ biến trong hàng nghìn năm. Nhưng ở Cận Đông, điều đó không được thấy thường xuyên - chỉ có khoảng một chục ví dụ về phẫu thuật khoan sọ trong toàn bộ khu vực này. Nhóm nghiên cứu hy vọng việc bổ sung thêm nhiều ví dụ vào hồ sơ học thuật sẽ mở rộng hiểu biết của chúng ta về cách chăm sóc y tế tại các thành phố cổ ở Cận Đông.
