[unable to retrieve full-text content]
MỹNhững người quan sát cá voi ngoài khơi bờ biển California bắt gặp một sinh vật cực kỳ hiếm - cá voi sát thủ non màu trắng.
Cá voi sát thủ có màu sắc khác thường là con đực, khoảng 3 tuổi và được đặt tên là Frosty. Ngày 24/4, một tàu quan sát cá voi phát hiện Frosty cùng 6 con cá voi sát thủ khác cách bờ biển Malibu khoảng 13 km. Sau đó, con tàu đã cảnh báo các tàu thuyền khác trong khu vực.
Nhiếp ảnh gia động vật hoang dã Mark Girardeau ghi hình Frosty và các bạn đồng hành của nó từ trên tàu của công ty du lịch Newport Coastal Adventure. 7 con cá voi sát thủ này thuộc về một nhóm được gọi là CA216.
Các chuyên gia cho biết, cá voi sát thủ con gần như trắng hoàn toàn ngoại trừ vài mảng sẫm màu trên vây lưng và mũi. Nó không mắc bệnh bạch tạng vì vẫn có các mảng tối. Thay vào đó, có hai hội chứng có thể khiến cá voi sát thủ trắng không hoàn toàn là bạch thể (leucism) và Chediak-Higashi.
Cá voi sát thủ mắc Chediak-Higashi sẽ dễ bị bầm tím và dễ nhiễm khuẩn, theo Erich Hoyt, nhà nghiên cứu tại Tổ chức Bảo tồn Cá voi và Cá heo (WDC) ở Anh. Do đó, hội chứng này thường có thể gây tử vong. Frosty nhiều khả năng mắc chứng bạch thể vì nó có vẻ khỏe mạnh, theo Hoyt và một số chuyên gia khác.
Động vật mắc chứng bạch thể hoặc bạch tạng thường gặp bất lợi về mặt tiến hóa vì chúng trông nổi bật hơn trước những kẻ săn mồi và da cũng nhạy cảm hơn với ánh sáng mặt trời, có thể dẫn đến cháy nắng và tăng nguy cơ ung thư. Những bất lợi này đồng nghĩa tỷ lệ sống sót của chúng trong tự nhiên không cao.
Tuy nhiên, Frosty không gặp phải vấn đề này. Việc sống dưới nước bảo vệ nó khỏi tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời và cá voi sát thủ cũng không có kẻ săn mồi thực thụ, Hoyt cho biết. Do đó, miễn là sống sót được đến tuổi trưởng thành, Frosty có thể tiếp tục trải qua một cuộc sống bình thường.
Thu Thảo (Theo Live Science)
Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) hôm 28/4 thông báo, một ăng-ten quan trọng trên Tàu thám hiểm các mặt trăng băng giá sao Mộc (JUICE) gặp trục trặc.
Minh họa tàu vũ trụ JUICE của ESA quay quanh mặt trăng Ganymede của sao Mộc. Ảnh: ESA/ATG MediaLab
Theo ESA, ăng-ten radar dài 16 m của tàu JUICE chỉ mở ra 1/3 so với mức quy định. Thiết bị này được thiết kế để nhìn xuyên qua bề mặt băng giá của các mặt trăng sao Mộc, tìm kiếm những dấu hiệu về điều kiện phù hợp cho sự sống ở vùng nước bên dưới. Nếu không gặp sự cố, nó sẽ giúp con tàu nhìn sâu tới 9 m bên dưới các mặt trăng như Ganymede hay Europa.
Các kỹ sư nghi ngờ một chốt nhỏ bị kẹt là nguyên nhân khiến ăng-ten không thể mở ra hoàn toàn. Nhóm điều khiển chuyến bay tại Đức dự định khai hỏa động cơ của JUICE với hy vọng khiến chốt này rung lắc và lỏng ra. Nếu cách trên không hiệu quả, họ vẫn có nhiều thời gian để giải quyết vấn đề.
Tên lửa Ariane 5 đưa JUICE bay lên từ Kourou, lãnh thổ Guiana thuộc Pháp, lúc 19h14 hôm 14/4 (giờ Hà Nội). Con tàu có kích thước tương đương chiếc xe buýt nhỏ, dự kiến đến sao Mộc vào năm 2031. Nó bay theo đường vòng để tới đích, với hành trình dài bao gồm các chuyến bay qua sát Trái Đất, Mặt Trăng và sao Kim để nhận hỗ trợ trọng lực (tận dụng trọng lực của các thiên thể để đổi hướng và tăng tốc).
Nhiệm vụ JUICE, trị giá khoảng 1,8 tỷ USD, là chuyến du hành đầu tiên của ESA tới vùng rìa ngoài hệ Mặt Trời, đánh dấu một khoảnh khắc quan trọng trong quá trình khám phá không gian của châu Âu. Tàu vũ trụ sẽ tập trung nghiên cứu các mặt trăng Ganymede, Europa và Callisto của sao Mộc.
ESA cho biết, mọi thứ khác của con tàu vẫn đang hoạt động tốt. Một ăng-ten vô tuyến, các tấm pin Mặt Trời và thanh từ kế dài 10,6 m để đo từ trường sao Mộc đều đã được triển khai thành công.
Thu Thảo (Theo AP)
Điện thoại di động là công cụ phổ biến trong cuộc sống hiện đại. Chúng có vai trò quan trọng, không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc liên lạc, làm việc mà còn rút ngắn khoảng cách giữa người thân và bạn bè. Khi rảnh rỗi, điện thoại di động cũng là một công cụ giải trí hữu hiệu. Nhưng nhiều người không biết rằng điện thoại di động không thể kết hợp với những thứ này:
1. Tiền mặt
Nhiều người thích nhét tiền vào mặt sau ốp lưng điện thoại, tuy nhiên bạn có biết nó ảnh hưởng đến quá trình tản nhiệt của cỗ máy này. Nếu nhiệt của điện thoại không thể tản trong thời gian dài, nó sẽ nóng lên, ảnh hưởng tới tuổi thọ của máy.
2. Chìa khóa
Chìa khóa và điện thoại thường là 2 vật bất ly thân của mỗi người. Tuy nhiên, việc để chúng vào cùng một chỗ lại không thích hợp. Chìa khóa có thể làm xước, vỡ màn hình điện thoại.
3. Đồ uống
Nhiều người khi dùng điện thoại có thói quen đặt một chai đồ uống bên cạnh, vừa uống vừa chơi. Tuy nhiên, nếu không may làm đổ đồ uống lên điện thoại thì khá nguy hiểm. Vì vậy, hãy cố gắng để tách biệt điện thoại với đồ uống hoặc các loại chất lỏng khác.
4. Sạc dự phòng
Nhiều người thường mang sạc dự phòng theo để thuận tiện cho việc tiếp pin cho chiếc điện thoại. Tuy nhiên, cả sạc dự phòng và điện thoại di động đều là những nguồn phát nhiệt, nếu đặt cạnh nhau lâu thì nhiệt có thể tăng lên, gây hại cho cả 2 thiết bị.
CanadaNếu ngã từ đỉnh Thor xuống, người gặp nạn sẽ có gần 30 giây để suy nghĩ trước khi chạm tới vật cản.
Cú rơi từ đỉnh Thor kéo dài gần 30 giây. Ảnh: Marianna Ianovska
Với chiều cao 1.675 m, đỉnh Thor không quá ấn tượng so với các ngọn núi khác của Canada nếu chỉ xét theo phương diện này. Tuy nhiên, điểm đặc biệt của đỉnh Thor là có cú rơi thẳng đứng cao nhất thế giới. Mặt vách đá của ngọn núi này ở công viên quốc gia Auyuittuq hơi thụt lại, lao xuống 1.250 m, sau đó mới nhô ra để "đón" những ai không may ngã xuống.
Với phần nhô ra trung bình 15 độ so với phương thẳng đứng, đỉnh Thor mang đến cú rơi tự do dài nhất mà không va vào bất cứ thứ gì. Nếu nhảy xuống và dang hai tay ra, người nhảy sẽ mất khoảng 26 giây với vận tốc cuối để rơi xuống hết quãng đường hơn một km, sau đó chạm vật cản.
Trong số nhiều công viên quốc gia của Canada, Auyuittuq nổi bật như một vùng hoang dã gần như chưa được khám phá. Nằm trong Vòng Bắc Cực trên Đảo Baffin, công viên này có mọi thứ, từ sông băng, vịnh hẹp đến những ngọn núi lởm chởm. Tên gọi Auyuittuq có thể tạm dịch là "nơi không bao giờ tan chảy" và điều này cũng giải thích tại sao công viên vẫn còn tương đối nguyên sơ. Một số tuyến đường đi bộ phổ biến uốn lượn qua khu vực này, nhưng điều kiện lạnh giá và khó tiếp cận khiến việc khám phá toàn bộ công viên trở nên vô cùng khó khăn với con người.
Đỉnh Thor có lẽ là cấu trúc thú vị nhất trong công viên quốc gia Auyuittuq. Đỉnh núi này được đục đẽo qua hàng nghìn năm xói mòn do sông băng, tạo nên hình chữ U tương tự với các cấu trúc đá khác hình thành do sông băng. Điều thú vị là đá granite tạo nên đỉnh Thor cũng nằm trong số những loại đá lâu đời nhất hành tinh, có niên đại tối đa 3,5 tỷ năm.
Đỉnh Thor cũng thu hút những người đam mê leo núi. Những người đầu tiên leo lên đỉnh Thor là một nhóm 4 người. Trong chuyến hành trình vào năm 1985, họ mất 33 ngày để lên tới đỉnh và đến nay, đây vẫn là một thử thách vô cùng khó.
Thu Thảo (Theo IFL Science)
Nghiên cứu mới có thể hé lộ danh tính của pharaoh và một người không thuộc hoàng tộc trong bức tượng bí ẩn được khai quật vào những năm 1850.
Tác phẩm nghệ thuật Ai Cập cổ đại khắc họa một người đàn ông ôm bức tượng của pharaoh. Ảnh: Bảo tàng Quốc gia Scotland
Trong những tác phẩm điêu khắc ba chiều của Ai Cập cổ đại, pharaoh thường không được đặt cạnh những người không thuộc hoàng tộc, Margaret Maitland, người phụ trách chính về Địa Trung Hải cổ đại tại Bảo tàng Quốc gia Scotland, viết trong nghiên cứu mới xuất bản trong cuốn sách "Deir el-Medina: Through the Kaleidoscope".
Tuy nhiên, một tác phẩm nghệ thuật được lưu giữ tại Bảo tàng Quốc gia Scotland lại không như vậy, Live Science hôm 28/4 đưa tin. Bức tượng điêu khắc từ đá vôi được coi là "bất khả thi", thể hiện pharaoh ngồi trong lòng một người đang quỳ. Pharaoh không được chạm khắc theo kích thước thật, đội vương miện màu xanh lam với một con rắn phía trên.
Khi xem xét tài liệu, Maitland nhận thấy bức tượng do nhóm nghiên cứu của nhà khảo cổ Scotland Alexander Henry Rhind khai quật tại Deir el-Medina vào những năm 1850. Bà cũng phát hiện, một số cá nhân cấp cao tại Deir el-Medina được phép miêu tả pharaoh theo cách mà những người ở nơi khác không thể.
Trong thời kỳ trị vì của Ramesses II (khoảng năm 1279 - 1213 trước Công nguyên), một giáo phái thờ tượng dành cho nhà vua đã phát triển mạnh mẽ tại Deir el-Medina. Việc thờ cúng và chế tạo tượng miêu tả pharaoh được hoàng gia khuyến khích. Dù người Ai Cập thường không khuyến khích việc tạc tượng pharaoh cùng những người không thuộc hoàng gia, nhưng tại thời điểm và địa điểm cụ thể này, điều đó được chấp nhận.
Maitland cho rằng tác phẩm ở Bảo tàng Quốc gia Scotland nhiều khả năng khắc họa một bức tượng của pharaoh Ramesses II, không phải khắc họa người thật. Người đang quỳ phía sau có thể là Ramose, một người ghi chép cấp cao.
Theo Maitland, có một manh mối quan trọng gợi ý về danh tính của Ramose. Đó là người quỳ phía sau đang đeo vòng hoa, một món đồ hiếm với nam giới ở Ai Cập cổ đại. Tuy nhiên, có một bức tượng gỗ tại Deir el-Medina cũng khắc họa Ramose đeo vòng hoa.
Thu Thảo (Theo Live Science)
Hải quân Mỹ hoàn thành các thử nghiệm dưới bể nước cho bộ đồ lặn sâu mới mang tên Thám hiểm Biển sâu không Giảm áp (DSEND).
Bộ đồ lặn DSEND được thiết kế để bảo vệ người mặc khỏi áp lực nước khi xuống sâu. Ảnh: Hải quân Mỹ
Bộ đồ lặn DSEND của Hải quân Mỹ có thể chịu được áp suất trên 18 atm ở độ sâu 183 m, Interesting Engineering hôm 28/4 đưa tin.
"DSEND thực sự giúp thay đổi cuộc chơi vì bộ đồ là một môi trường độc lập, giữ áp suất bên trong ổn định khi người mặc ngày càng xuống sâu và áp suất bên ngoài ngày càng tăng. Bộ đồ giúp tăng sự an toàn cho thợ lặn, cho phép họ mở rộng phạm vi hoạt động và loại bỏ thời gian giảm áp kéo dài", tiến sĩ Sandra Chapman, chuyên gia tại Phòng Hiệu suất Binh lính thuộc Văn phòng Nghiên cứu Hải quân (ONR), cho biết.
DSEND trang bị một hệ thống hỗ trợ sự sống khép kín bao bọc thợ lặn trong "kén áp suất" ổn định suốt chuyến lặn. Do đó, thợ lặn có thể làm việc ở độ sâu lớn trong thời gian dài và có thể nhanh chóng bơi lên mà không cần trải qua quá trình giảm áp (khi thợ lặn phải thực hiện một hoặc nhiều lần nghỉ trong quá trình bơi lên để cơ thể có thời gian giải phóng nitơ, hoặc khí khác như heli, một cách an toàn).
"Vì DSEND duy trì áp suất nhất quán, thợ lặn không phải chịu các tác động sinh lý tiêu cực liên quan đến việc lặn sâu như bệnh giảm áp, tiếp xúc với cái lạnh và sự ẩm ướt. Thợ lặn có thể làm việc trong thời gian dài dưới nước sâu rồi nhanh chóng trở lại mặt nước", Paul McMurtrie, quản lý chương trình lặn tại Cơ quan Hệ thống Biển Hải quân (NAVSEA), giải thích.
Dù được làm bằng vật liệu cứng và bền, DSEND vẫn khá nhẹ, giúp người mặc có thể dễ dàng bơi lội hay bước đi dưới đáy biển. Bộ đồ cũng có những lợi ích khác như dễ mặc và cởi, có thể điều chỉnh theo cỡ người của thợ lặn. Ngoài ra, DSEND cũng giúp thợ lặn bớt mệt nhọc nhờ tích hợp các khớp, kẹp và phần bao tay làm từ vật liệu mới bền chắc, nhẹ, phản ánh chuyển động tự nhiên của khớp người.
"DSEND sẽ cho phép thợ lặn thực hiện những nhiệm vụ khó hơn bằng cách xuống sâu hơn, làm việc nhanh hơn và hoạt động lâu hơn. Họ làm tất cả việc này trong khi được một bộ áo giáp cảm biến bảo vệ. Có cảm giác như chúng tôi đang phát triển áo giáp thông minh của tương lai mà bạn thấy trong phim vậy", Tom Hansen, kỹ sư nghiên cứu tại Trung tâm Tác chiến Dưới biển Hải quân (NUWC), chia sẻ.
Thu Thảo (Theo Interesting Engineering)
Robot sao Hỏa Chúc Dung không thể thức dậy sau kỳ ngủ đông do các tấm pin quang năng bị bao phủ bởi lớp bụi dày.
Robot Chúc Dung đã hoạt động 358 ngày trên sao Hỏa. Ảnh: CNSA
Sau nhiều tháng im lặng, nhà chức trách của chính phủ Trung Quốc tiết lộ số phận của robot thám hiểm sao Hỏa ngừng di chuyển cách đây gần một năm, Live Science hôm 27/4 đưa tin. Chúc Dung, robot sao Hỏa đầu tiên của Trung Quốc, nhiều khả năng không thể sản xuất đủ điện để thức dậy như dự kiến sau kỳ ngủ đông do cát bụi phủ kín pin quang năng, Zhang Rongqiao, trưởng thiết kế chương trình khám phá sao Hỏa, chia sẻ với kênh CCTV.
Từ lâu tình huống này được coi như nguyên nhân chắc chắn nhất khiến Zhurong không thể hoạt động trở lại từ khi ngủ đông vào tháng 5/2022. Robot tự hành được lên lịch thức dậy vào tháng 12/2022 khi mùa đông ở bắc bán cầu của sao Hỏa kết thúc và ánh Mặt Trời trở nên dồi dào hơn, nhưng robot vẫn im lặng. Hồi tháng 3/2023, ảnh chụp của NASA cho thấy robot Chúc ở cùng vị trí nơi nó ngủ đông trước đó gần một năm. Các nhà nghiên cứu hy vọng nguyên nhân nằm ở mùa đông lạnh khác thường và robot tự hành có thể thức dậy khi nhiệt độ tăng lên. Nhưng chia sẻ hôm 25/4 của Zhang chỉ ra thủ phạm là bụi sao Hỏa.
Robot Chúc Dung hoạt động lâu hơn nhiệm vụ ban đầu 3 tháng, khám phá đồng bằng rộng lớn tên Utopia Planitia trên hành tinh đỏ trong 358 ngày trước khi bất động. Trong thời gian đó, robot đã di chuyển 1.921 m. Chúc Dung hạ cánh trên sao Hỏa vào năm 2021 với mục tiêu nghiên cứu đất đá, từ trường và thời tiết của hành tinh này.
Theo mô tả năm 2021 trên tạp chí Innovation, robot mang 6 thiết bị gồm radar dò gần mặt đất, máy dò thành phần mặt đất, máy dò từ trường trên bề mặt, camera đa phổ, trạm khí tượng và camera định hướng địa hình sao Hỏa. Trong suốt thời gian hoạt động, Chúc Dung chụp một bức ảnh tự sướng cùng nhiều ảnh chụp bề mặt. Nó cũng ghi lại tiếng gió và tiến hành thí nghiệm truyền thông tin giữa Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) và Cơ quan Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc (CNSA).
An Khang (Theo Live Science)
Nhóm nghiên cứu Italy và Nhật Bản lần đầu tiên tìm thấy phòng chôn cất của một nghĩa địa cổ ẩn dưới thành phố Naples nhờ chụp cắt lớp moon.
Các máy dò hạt muon được đặt trong một căn hầm cổ xưa. Ảnh: Valeri Tioukov
Trong kỹ thuật chụp cắt lớp muon, hay muography, các nhà khoa học sử dụng tia vũ trụ để lập bản đồ những khu vực không tiếp cận được. Muon là hạt mang điện tích âm sinh ra khi tia vũ trụ va chạm với các nguyên tử trong tầng khí quyển trên cao của Trái Đất. Muon chạm tới bề mặt Trái Đất với tốc độ khoảng 10.000 hạt một m2 mỗi phút. Muography giúp xây dựng các mô hình 3D từ dữ liệu thu được khi hạt đi xuyên qua các vật cản có độ đặc khác nhau, ví dụ như tường hay sàn nhà.
Trong nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí Scientific Reports, nhóm chuyên gia sử dụng kỹ thuật này để lập bản đồ phần còn lại của thành phố Hy Lạp cổ đại Neapolis bên dưới thành phố Naples, IFL Science hôm 26/4 đưa tin. Các chuyến khai quật không thể tiếp cận phần lớn tàn tích này do mật độ dân số cao tại đây.
"Tàn tích thành phố Neapolis cổ đại với các tòa nhà, đường phố, cống dẫn nước và nghĩa địa do người Hy Lạp xây dựng từ nửa sau thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên hiện nằm ở độ sâu khoảng 10 m dưới mặt đường của thành phố Naples", nhóm nghiên cứu cho biết.
"Thách thức đầu tiên là thiết kế một máy dò muon nhỏ gọn với độ phân giải góc cao, có thể vận chuyển trong khu vực nhỏ hẹp và không kết nối với lưới điện. Máy dò được phát triển dựa trên những công nghệ mà chúng tôi dùng trong các thí nghiệm vật lý tại Tổ chức Nghiên cứu Hạt nhân châu Âu (CERN) và Phòng thí nghiệm quốc gia INFN Gran Sasso", Giovanni De Lellis, chuyên gia tại Đại học Federico II và Viện Vật lý Hạt nhân Quốc gia (INFN) ở Naples, cho biết.
Sơ đồ do nhóm nghiên cứu xây dựng. Ảnh: Valeri Tioukov
Các máy dò muon được đặt trong một căn hầm cổ xưa ở độ sâu 18 m dưới mặt đường của thành phố Naples. Sau nhiều tháng, chúng đón được khoảng 10 triệu hạt muon. Nhờ đó, nhóm nghiên cứu có thể tạo ra một bản phục dựng lập thể.
"Dựa vào số lượng hạt muon chạm đến máy dò từ các hướng khác nhau, chúng tôi có thể ước tính khối lượng riêng của vật liệu mà chúng đã xuyên qua. Chúng tôi tìm thấy dữ liệu mà chỉ có thể giải thích bằng sự hiện diện của phòng chôn cất mới", Valeri Tioukov, tác giả chính của nghiên cứu, chuyên gia tại INFN, cho biết.
Nhiều phòng chôn cất tương tự trong khu vực có những bức bích họa và tác phẩm điêu khắc tinh xảo mà các gia đình giàu có thời Hy Lạp hóa xây dựng cho người đã khuất. Tuy nhiên, các nhà khoa học chưa thể tiếp cận căn phòng mới phát hiện mà chỉ mới nghiên cứu bằng tia vũ trụ.
Thu Thảo (Theo IFL Science)
MỹCon cá mập đầu búa dài hơn 4 m dạt vào bờ với 40 con non đã thành hình trong bụng nhưng các nhà nghiên cứu chưa biết rõ nguyên nhân gây ra cái chết của nó.
Xác cá mập đầu búa mẹ được các nhà chức trách chở đi. Ảnh: MEF
Nhà chức trách chưa rõ nguyên nhân cái chết của cá mập mẹ. Con cá mập đầu búa cái (Sphyrna mokarran) được phát hiện hôm 20/4 ở vùng nước nông gần bãi biển Orange. Một nhóm người qua đường kéo cá mập bất động lên bãi biển và liên lạc với đội tài nguyên ven biển của thành phố để họ thu thập xác nó.
Do cá mập đầu búa vẫn còn nguyên vẹn, nhà chức trách liên lạc với các nhà nghiên cứu thuộc tổ chức Sinh thái ngư nghiệp biển (MFE) của Đại học Mississippi. Nhóm nghiên cứu tiến hành khám nghiệm con vật ngày hôm sau. Họ phát hiện trong bụng cá mập đầu búa chứa 40 con non, mỗi con dài khoảng 0,4 m. Cá mẹ và đàn con nhiều khả năng chết trước khi mắc cạn.
Cá mập đầu búa nằm trong danh mục cực kỳ nguy cấp, theo Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế. Chưa có ước tính rõ ràng về số cá thể còn sót lại trên toàn cầu, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng số lượng loài này đang giảm dần từ năm này qua năm khác.
Những con cá mập đầu búa non chết trước khi chào đời. Ảnh: MEF
Trong quá trình khám nghiệm, nhóm nghiên cứu thu thập và kiểm tra những cơ quan nội tạng quan trọng, bao gồm tim, gan, thực quản, dạ dày, lá lách, thận và tụy nhưng không tìm thấy dấu hiệu thương tích hoặc bệnh tật ở bất kỳ bộ phận nào, theo đại diện của MFE. Họ cũng gửi mẫu vật từ xương cột sống, mô cơ và vây của con vật để phân tích kỹ hơn trong phòng thí nghiệm. Dạ dày con cá mập trống rỗng. Cá mập đầu búa cái thường trải qua vài tháng không ăn trong thời kỳ mang thai nên điều đó nằm trong dự kiến.
Dù chưa thể xác định vì sao con cá mập chết, nhóm nghiên cứu đến từ MFE nghi ngờ nguyên nhân có thể liên quan tới hoạt động đánh bắt cá. Cá mập đầu búa đặc biệt dễ chịu tác động sinh lý từ áp lực do bị bắt hơn phần lớn loài cá mập khác. Việc mang thai có thể càng làm tăng áp lực. Những con cá mập non sẽ được bảo quản và tặng cho các lớp học ở địa phương để dạy về quá trình sinh sản của cá mập.
An Khang (Theo Live Science)
Trung Quốc dẫn đầu về số lượng tổ máy điện hạt nhân đang xây, theo sách xanh do Hiệp hội Năng lượng Hạt nhân Trung Quốc công bố hôm 26/4.
Hai tổ máy tại nhà máy điện hạt nhân Phúc Thanh, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Ảnh: Nhà máy điện hạt nhân Phúc Thanh
Sách xanh của Hiệp hội Năng lượng Hạt nhân Trung Quốc (CNEA) cho biết, nước này có 24 tổ máy điện hạt nhân đang xây với tổng công suất lắp đặt 26,81 triệu kW. Số liệu mới cho thấy, Trung Quốc đã vận hành các tổ máy điện hạt nhân an toàn và ổn định trong thời gian dài, đồng thời đạt được những bước tiến đều đặn trong việc xây dựng.
Tính từ năm 2022, Trung Quốc đã phê duyệt 10 tổ máy điện hạt nhân mới, đưa 3 tổ máy vào vận hành thương mại và khởi công xây dựng 6 tổ máy. Đến nay, nước này có 54 tổ máy điện hạt nhân thương mại với tổng công suất lắp đặt 56,82 triệu kW, đứng thứ 3 thế giới.
Theo sách xanh, Trung Quốc đã liên tục cải tiến các thiết bị điện hạt nhân then chốt do nước này tự phát triển, đẩy mạnh năng lực sản xuất thiết bị điện hạt nhân và khả năng đảm bảo chuỗi công nghiệp liên quan. Nước này đã phát triển khả năng cung cấp các bộ thiết bị điện hạt nhân hoàn chỉnh cho các lò phản ứng nước áp suất (PWR) với công suất một triệu kW. Năm 2022, Trung Quốc sản xuất 54 bộ thiết bị điện hạt nhân, đạt mức cao mới trong 5 năm qua.
"Hơn 90% lò phản ứng điện hạt nhân lớn của Trung Quốc hiện được sản xuất trong nước. Trình độ công nghệ xây dựng kỹ thuật điện hạt nhân của Trung Quốc duy trì thứ hạng quốc tế tốt, với khả năng xây hơn 40 tổ máy điện hạt nhân cùng lúc", Zhang Tingke, tổng thư ký của CNEA, nói.
Đến năm 2030, Trung Quốc dự kiến dẫn đầu thế giới về công suất lắp đặt điện hạt nhân. Theo sách xanh CNEA, sản lượng điện hạt nhân của nước này dự kiến chiếm 10% tổng sản lượng điện năm 2035, giúp tăng tầm quan trọng của điện hạt nhân trong cơ cấu năng lượng của Trung Quốc, nhờ đó thúc đẩy việc chuyển đổi sang cơ cấu năng lượng ít carbon.
Trên thế giới nhiều quốc gia đang điều chỉnh kế hoạch phát triển điện hạt nhân. Đức đã tìm cách loại bỏ năng lượng hạt nhân từ năm 2002. Đây là nền kinh tế lớn nhất châu Âu, đồng thời là nước phát thải lớn nhất trong Liên minh châu Âu (EU).
Nhưng ở Anh, hồi tháng 3/2022, chính phủ thông báo kế hoạch giảm phụ thuộc vào dầu và khí đốt bằng cách xây thêm 8 lò phản ứng hạt nhân mới. Việc này nằm trong chiến lược năng lượng mới của nước này. Mục tiêu của họ là đến năm 2050, khoảng 24 gigawatt điện sẽ đến từ hạt nhân, tương đương 25% nhu cầu điện dự báo.
Ba Lan, Romania và Ukraine - những nước từ lâu phụ thuộc vào các nhà máy điện than - cũng đã ký hợp đồng với các công ty Mỹ và châu Âu để có công nghệ lò phản ứng cỡ nhỏ này. Châu Âu gần đây ngày càng coi điện hạt nhân là cần thiết để chống biến đổi khí hậu.
Ở Nhật Bản kể từ sau thảm họa hạt nhân Fukushima năm 2011, hầu hết các nhà máy điện hạt nhân không còn hoạt động. Tuy nhiên năm 2022 lãnh đạo nước này tuyên bố khởi động lại nhiều nhà máy điện hạt nhân và xem xét khả năng phát triển lò phản ứng thế hệ mới nhằm đối phó với thiếu hụt năng lượng.
Đầu tháng 3/2022, Tổng thống Philippines ký sắc lệnh đưa điện hạt nhân vào cơ cấu năng lượng của nước này. Giới chức Philippines muốn giảm dần các nhà máy điện than để đạt mục tiêu về khí hậu và hồi sinh nhà máy điện hạt nhân duy nhất của họ - Bataan sau vài thập kỷ bỏ không.
Thu Thảo (Theo CGTN)
Công ty iSpace mất liên lạc với tàu đổ bộ Hakuto-R sau khi tàu tìm cách hạ cánh xuống Mặt Trăng hôm 25/4.
Tàu Hakuto-R bay tới quỹ đạo Mặt Trăng hồi tháng 3. Ảnh: Yahoo
Tàu đổ bộ Hakuto-R do công ty iSpace ở Tokyo vận hành hướng tới mục tiêu trở thành tàu vũ trụ tư nhân và phương tiện đầu tiên do Nhật Bản chế tạo hạ cánh nhẹ nhàng trên Mặt Trăng. Tuy nhiên, nỗ lực đó dường như không thành công. iSpace mất liên lạc với Hakuto-R khi tàu được lên lịch đáp xuống bề mặt Mặt Trăng vào 12h40 ngày 25/4 (0h40 ngày 26/4 theo giờ Hà Nội).
"Vì vậy, chúng tôi phải xác nhận chúng tôi chưa hoàn thành hạ cánh trên bề mặt Mặt Trăng", nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành iSpace, Takeshi Hakamada chia sẻ. Công ty sẽ tiếp tục tìm cách liên lạc với tàu đổ bộ và xác định điều gì xảy ra.
Nếu lần thử hôm 25/4 thực sự thất bại, các tàu thăm dò do chính phủ Mỹ, Nga và Trung Quốc chế tạo vẫn là các tàu khám phá tự động duy nhất từng hạ cánh thành công trên thiên thể gần Trái Đất nhất. Hakuto-R là kết quả sau hơn một thập kỷ hoạt động của iSpace. Từ năm 2013 đến 2018, iSpace điều hành đội Hakuto tham gia Google Lunar X Prize, cuộc thi trao thưởng 20 triệu USD cho công ty tư nhân đầu tiên đưa tàu thăm dò tự động lên Mặt Trăng. Cuộc thi chấm dứt vào năm 2018 mà không có người thắng cuộc, nhưng iSpace vẫn tiếp tục phát triển tàu đổ bộ.
Tháng 12/2022, tàu Hakuto-R phóng trên tên lửa Falcon 9 của SpaceX trong nhiệm vụ thử nghiệm mang tên M1. Hakuto-R bay theo hành trình dài và tới quỹ đạo Mặt Trăng hôm 20/3. Tàu đổ bộ tìm cách đáp xuống bề mặt từ độ cao 100 km thông qua một loạt thao tác kéo dài khoảng một giờ.
Khu vực đổ bộ là nền miệng hố Atlas rộng 87 km nằm ở vùng Mare Frigoris của Mặt Trăng. Hakuto-R dường như đã vào đúng vị trí theo tín hiệu viễn trắc nhưng không thể hạ cánh. Tuy nhiên, Hakuto-R tiếp tục truyền dữ liệu về Trái Đất trong suốt quá trình. Theo Hakamada, đây là một trong nhiều cột mốc mà nhiệm vụ M1 đạt được.
M1 được thiết kế chủ yếu để chứng minh phần cứng nhằm hạ cánh trên Mặt Trăng của công ty hoạt động tốt nhưng Hakuto-R cũng mang nhiều thiết bị đa dạng. Một bộ pin thử nghiệm do công ty Nhật Bản Niterra chế tạo sẽ hoạt động trong điều kiện cực hạn trên tàu. Ngoài ra, Hakuto-R còn được lên lịch triển khai hai robot trên mặt đất, gồm robot biến hình Sora-Q do Cơ quan Khám phá Hàng không vũ trụ Nhật Bản phát triển và robot tự hành Rashid nặng 10 kg của cơ quan vũ trụ Các tiểu vương quốc Arab thống nhất.
Theo kế hoạch, iSpace hướng tới phóng nhiệm vụ hạ cánh lên Mặt Trăng thứ hai và ba trong năm 2024 và 2025. Hakuto-R không phải tàu tư nhân đầu tiên bay tới Mặt Trăng. CAPSTONE, một vệ tinh nhỏ do công ty Advanced Space ở Colorado chế tạo cho NASA tới quỹ đạo Mặt Trăng vào tháng 11 năm ngoái. Tuy nhiên, CAPSTONE hoạt động trên quỹ đạo thay vì trên mặt đất.
An Khang (Theo Space)
Sau hàng thế kỷ, ý tưởng về một cây cầu bắc dài 3.300 m qua eo biển Messina, nối Sicily và đất liền Italy vẫn gây tranh cãi và khả năng trở thành thực còn gặp nhiều khó khăn.
Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Italy Matteo Salvini thảo luận về dự án cầu treo. Ảnh: Marco Ravagli
Trải qua nhiều thập kỷ tranh cãi chính trị và kỹ thuật, chính phủ Italy đang lên kế hoạch xây dựng cầu treo dài nhất thế giới, theo Wired. Nghiên cứu kỹ thuật hiện đại đầu tiên về cây cầu diễn ra năm 1866. Các kỹ sư kết luận cây cầu không khả thi và đề xuất xây đường hầm dưới nước. Nhưng ý tưởng xây đường hầm được cho là quá tốn kém và phức tạp, thay vào đó chính phủ đưa dịch vụ phà vào hoạt động năm 1896. Kế hoạch xây cầu tiếp tục trở thành chủ đề thảo luận công cộng vào năm 1950. Những cuộc khảo sát địa chất được tiến hành. Năm 1969, chính phủ Italy tổ chức một cuộc thi quốc tế để thiết kế cây cầu, thu hút 143 bài dự thi, trong đó có tác phẩm thắng cuộc, nhưng không tác phẩm nào vượt qua giai đoạn thiết kế sơ bộ.
Mãi tới thập niên 1990, một thiết kế cầu treo một nhịp được thông qua. Dự án trở thành vấn đề chính trị sau khi Silvio Berlusconi sử dụng cây cầu để tuyên thệ tranh cử. Khi trở thành thủ tướng Italy vào năm 2001, Berlusconi phê duyệt và cấp kinh phí cho dự án. Nhưng đối thủ cánh tả của nhà chính trị đã hủy bỏ dự án sau khi ông thất bại trong cuộc bầu cử năm 2006. Berlusconi tái đắc cử vào năm 2008 và hồi sinh dự án. Không lâu sau, khủng hoảng kinh tế đẩy Berlusconi tới quyết định từ chức năm 2011. Người kế nhiệm ông là Mario Monti đình chỉ dự án lần gần nhất vào năm 2013.
Giữa tháng 3 năm nay, chính phủ Italy thông qua một sắc lệnh mở đường cho dự án xây dựng cầu. Thiết kế hiện nay là cầu treo một nhịp với chiều dài 3.300 m, dài hơn 60% so với cầu Canakkale ở Thổ Nhĩ Kỳ đang giữ kỷ lục cầu treo dài nhất thế giới hiện nay (2.023 m). Với trụ cầu cao 380 m, cây cầu bắc qua eo biển Messina cũng sẽ giữ kỷ lục cao nhất thế giới về chiều cao công trình, vượt qua cầu cạn Millau ở Pháp (342). Câu cầu có thể chịu được 6.000 phương tiện đường bộ chạy qua mỗi giờ và 200 tàu mỗi ngày. Do nhịp cầu nằm ở độ cao 65 m phía trên mặt nước, giao thông hàng hải có thể diễn ra bên dưới mà không bị ảnh hưởng.
Thời gian di chuyển bằng tàu giữa đảo Sicily và Italy hiện nay là khoảng hai giờ bao gồm đi bằng phà, sẽ giảm xuống dưới 10 phút, giúp gần 5 triệu người đang sống ở Sicily gần với đất liền hơn. Theo Giuseppe Muscolino, giáo sư kỹ thuật ở Đại học Messina, kế hoạch trước đó là 3 nhịp cầu cùng với hai trụ cầu xây trên biển, mỗi trụ chìm sâu 80 - 100 m bên dưới mực nước biển. Tuy nhiên, kế hoạch đó không khả thi do dòng hải lưu mạnh ở eo biển và nguy cơ đối với tàu bè.
"Một nhịp có lợi thế là trụ cầu xây trên đất liền. Vấn đề duy nhất là chiều dài hơn 3 km. Trở ngại chính là gió, nhưng thiết kế này đã được hoàn thiện trong đường hầm gió. Tôi tin chắc cây cầu có thể được xây an toàn", Muscolino nói.
Quá trình thi công có thể kéo dài 6 - 10 năm, theo Muscolino. Nhưng Enzo Siviero, kỹ sư kiêm nhà thiết kế cầu ủng hộ dự án, tính toán thời gian có thể rút ngắn xuống 5 năm tùy theo kinh phí. Siviero cho rằng phần lớn nền móng cho dự án bị đình chỉ năm 2013 vẫn có thể dùng được. Ông cũng đồng ý cầu treo một nhịp là lựa chọn duy nhất và gió là rủi ro chính.
Do về bản chất, cầu treo rất linh hoạt, các chuyên gia ít lo ngại về động đất, dù đây là khu vực có hoạt động địa chấn mạnh. Năm 1908, một trận động đất 7,1 độ gần như phá hủy Messina và giết chết hơn 80.000 người. Tuy nhiên, cầu treo sẽ an toàn, theo Giovanni Barreca, nhà địa chất học ở Đại học Catania. "Có một đường đứt gãy ở đây khiến Sicily và Calabria dịch chuyển xa nhau 3,5 mm/năm nhưng cây cầu có cột trụ ở cùng bên. Vì vậy, từ góc độ kỹ thuật và địa chất, dự án vẫn khả thi", Barreca nói.
Lý do phản đối lớn nhất đối với cây cầu liên quan tới môi trường. Các tổ chức môi trường từ lâu phản đối dự án do eo biển Messina nằm giữa hai khu vực được bảo vệ, đóng vai trò quan trọng trong hành trình di cư của chim biển và động vật biển có vú. Yếu tố kinh tế cũng gây tranh cãi do chi phí ước tính là 9,4 tỷ USD vào năm 2011 sẽ tăng lên do giá vật liệu gia tăng và lạm phát.
Cây cầu sẽ cần được xây giữa hai điểm gần nhất ở eo biển, vốn không phải nơi phà khởi hành. Điều đó có nghĩa cần xây thêm đường mới ở cả hai bên eo biển, có thể chiếm 1/2 chi phí dự án, theo Muscolino. Tuy nhiên, chính phủ dự kiến công tác thi công sẽ bắt đầu vào mùa hè năm 2024.
An Khang (Theo Wired)
Thụy ĐiểnStockholm trở thành thành phố đầu tiên trên thế giới đưa vào sử dụng phà chở khách thương mại tự lái chạy hoàn toàn bằng điện.
Mẫu phà điện tự động do công ty Torghatten AS vận hành. Ảnh: Zeam
Mẫu phà dạng thuyền hai thân với sức chứa 25 người sẽ hoạt động giữa các đảo Kungsholmen và Søder Mellarstrand ở Stockholm trong 15 giờ liên tục mỗi ngày từ tháng 6/2023, theo Zeam. Chiếc phà nằm trong dự án nhằm tạo ra nhiều phương tiện giao thông bền vững trong đô thị hơn và thu hút sự quan tâm từ cộng đồng. Dự án bắt đầu ở Đại học Khoa học và Công nghệ Na Uy (NTNU) ở Trondheim, dẫn tới sự ra đời của công ty công nghệ Zeabuz. Zeabuz cung cấp hệ thống tự động cho phà chở khách.
"Nhiều thành phố lớn trên khắp thế giới phải giải quyết vấn đề tắc nghẽn, thiếu sức chứa, ô nhiễm môi trường và không khí. Công nghệ tự lái là một phần giải pháp tốt cho cả khí hậu và con người", Reidun Svarva, Giám đốc phát triển kinh doanh ở công ty vận chuyển Torghatten AS, cho biết. "Nhờ hoạt động tự động, chúng tôi có thể giảm chi phí vận hành đủ thấp để đem lại lợi nhuận thương mại. Đây sẽ là một cuộc cách mạng giao thông xanh trên biển và Stockholm là nơi đầu tiên trên thế giới thử nghiệm".
Chuyến đi bằng phà sẽ được theo dõi từ phòng điều khiển trên đất liền. Chiếc phà có sàn chở khách có mái che với điểm lên và xuống ở cả hai đầu, dài 12 m. Phương tiện được chế tạo bởi công ty đóng tàu Brødrene Aa có lịch sử từ năm 1947. Brødrene Aa đã tạo ra phương pháp sản xuất mới và sản xuất phà bằng sợi carbon hiệu quả về mặt năng lượng.
Hiện nay, khoảng 90% khu vực đô thị nằm cạnh các tuyến đường thủy nhưng chưa được khai thác đầy đủ do lượng khí thải và chi phí vận hành cao. Dự án phà điện tự động sẽ giúp tăng cường giao thông đường thủy, giảm tắc nghẽn và ô nhiễm.
An Khang (Theo Interesting Engineering)
Thụy ĐiểnHai công ty công nghệ bền vững cùng phát triển bộ pin cho xe điện hạng nặng với tuổi thọ đáng nể, có thể cung cấp điện cho xe chạy hơn 1,5 triệu km.
Bộ pin do Scania và Northvolt đồng phát triển có tuổi thọ cao. Ảnh: Scania
Thiết kế pin lithium-ion mới sản xuất bằng điện phi hóa thạch ở miền bắc Thụy Điển, có lượng khí thải carbon chỉ bằng 1/3 so với các sản phẩm tương tự khác. Đặc điểm kỹ thuật của bộ pin bao gồm ô pin hình chữ nhật mỏng, dung lượng 157 ampe giờ và điện áp danh định 3,6 V. Tuổi thọ của pin là hơn 1,5 triệu km đối với xe điện hạng nặng, biến nó thành một trong những loại pin bền nhất trong ngành công nghiệp, Interesting Engineering hôm 24/4 đưa tin. Thông thường, tuổi thọ của pin xe điện là 8 năm/100.000 dặm (khoảng 160.000 km), nhưng điều này sẽ thay đổi tùy theo nhà sản xuất và điều kiện môi trường sử dụng.
Scania và Northvolt bắt đầu hợp tác vào năm 2017 để phát triển và thương mại hóa pin dành cho xe điện thương mại hạng nặng. Quá trình hợp tác thu được thành tựu vượt xa dự kiến ban đầu về mặt hiệu suất. Bộ pin đang được sản xuất ở nhà máy Ett của Northvolt tại miền bắc Thụy Điển và Scania sẽ khánh thành một nhà máy pin mới ở Södertälje cuối năm nay. Tại đó, pin sẽ được lắp ráp hoàn chỉnh để bắt đầu sản xuất xe tải điện chở hàng nặng.
Theo Peter Carlsson, nhà đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành Northvolt, dự án hợp tác phát triển bộ pin hiệu suất cao cho phép Scania lên kế hoạch điện hóa xe tải. Christian Levin, giám đốc điều hành Scania, cũng chia sẻ bộ pin loại này rất cần thiết để chuyển sang giao thông bền vững.
Northvolt Ett là cơ sở sản xuất pin hoạt động bằng 100 % năng lượng phi hóa thạch từ thủy điện và điện gió. Do sử dụng năng lượng phi hóa thạch và kết hợp sản xuất bền vững ở Northvolt Ett, mức khí thải của bộ pin thấp hơn nhiều tiêu chuẩn trong ngành công nghiệp. Scania và Northvolt chứng minh hợp tác chặt chẽ và sáng tạo có thể biến những giải pháp giao thông bền vững thành hiện thực.
An Khang (Theo Interesting Engineering)
AnhMáy bay Airlander 10 hay HAV 304 của công ty Hybrid Air Vehicles dài 92 m, có thể đạt độ cao 5.000 m và tốc độ 148 km/h.
Video: Interesting Engineering
Con rùa Rafetus swinhoei (rùa Hoàn Kiếm) sẽ được bảo quản trong phòng lạnh âm 20 độ C và chờ phương án xử lý từ UBND TP Hà Nội.
Thông tin được PGS. TS Phan Kế Long, Chủ tịch Hội đồng khoa học, Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam nói với VnExpress.
Xác rùa được chuyển về Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam chiều 24/4. Ảnh: Võ Hải
Rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô, dài 1,56 m, nặng 93 kg, được xác định chết sáng 23/4. Chiều 24/4, mẫu vật rùa đã được bàn giao về Bảo tàng thiên nhiên để bảo quản. Phòng lạnh âm sâu là môi trường tốt nhất cho việc bảo quản xác rùa để phục vụ cho chế tác hoặc nghiên cứu về DNA, cấu trúc di truyền sau đó.
Các chuyên gia đã lấy 15 mẫu phục vụ cho việc nghiên cứu để xác định loài, độ tuổi, nguyên nhân chết. Hiện vẫn cần phải đợi kết quả DNA để khẳng định chắc chắn, song theo ông Long, dựa vào hình thái đây là rùa Rafetus swinhoei (hay còn gọi rùa Hoàn Kiếm).
Chuyên gia đang lấy mẫu phục vụ cho việc nghiên cứu. Ảnh: Võ Hải
Dựa theo kinh nghiệm với mẫu rùa Hồ Gươm chết hồi tháng 1/2016, lãnh đạo Bảo tàng thiên nhiên đề xuất nên xử lý xác rùa làm tiêu bản. Hiện có một số phương pháp xử lý như bảo quản ướt hoặc nhựa hóa. Tuy nhiên nếu bảo quản ướt, khi trưng bày phải ngâm trong dung môi sẽ gây ra hiện tượng cháy nổ, ngâm trong cồn hay phoóc-môn sẽ không đẹp và bị mất màu. "Phương pháp nhựa hóa là tối ưu nhất với loài không vây, không vảy này", PGS Long nói.
Phương pháp nhựa hóa từng được áp dụng thành công với Rùa hồ Gươm. Sau khi hoàn thành, mẫu rùa Hồ Gươm có kích thước dài hơn 2 m, rộng 1,1 m. "Tiêu bản rùa Hồ Gươm được bàn giao cho nhà trưng bày của đền Ngọc Sơn "y như thật và thời gian để lâu nhất", ông Long nói.
Đây là phương pháp hiện đại nhất thế giới, giúp bảo quản nguyên trạng mẫu vật từ hình thái, màu sắc đến cả những phần khó như mắt, diềm mai. Nước và mỡ hòa tan trong tế bào sẽ được hút hết để thay vào đó một loại nhựa đặc biệt. Khi nhựa vào cơ thể sẽ thẩm thấu qua các tế bào giúp giữ nguyên cấu trúc. Phương pháp này cũng giúp giữ được nguyên vẹn mẫu vật (cả phần xương, sụn) sát thực nhất với mẫu sống, không để lại mùi và có độ bền cao.
Kỹ thuật nhựa hóa (plastination technique) các tử thi và xác động vật được nhà khoa học Đức Gunther Von Hagens phát minh ra từ những năm 1977. Trong đó kỹ thuật viên sẽ tách bỏ nước và mỡ khỏi cơ thể động vật, rồi thay thế bằng chất dẻo. Kỹ thuật plastination còn bao gồm cả việc sử dụng nhựa thông để bảo quản các cơ quan cũng như hệ mao mạch phức tạp trong cơ thể, rồi dùng axít để phân hủy tế bào và cấu trúc bao quanh.
Rùa Hoàn Kiếm (còn có tên là giải Swinhoe, Rafetus swinhoei) được mô tả lần đầu năm 1873, nhưng thực tế có rất ít nghiên cứu về loài rùa mai mềm khổng lồ này. Rùa Hoàn Kiếm hiện còn bốn con, trong đó hai con ở Trung Quốc, một ở hồ Đồng Mô và một ở hồ Xuân Khanh (Sơn Tây, Hà Nội). Con rùa Rafetus Swinhoei duy nhất sống ở Hồ Gươm đã chết tháng 1/2016.
Rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô được các nhà bảo tồn của Chương trình Bảo tồn rùa châu Á phát hiện lần đầu năm 2007. Một năm sau, trong trận lụt lịch sử của Hà Nội, nó lọt ra ngoài hồ và bị ngư dân bắt. Nhờ sự vận động của cơ quan chức năng và giới bảo tồn, rùa được đưa lại hồ, theo dõi đến nay.
Như Quỳnh
Trung QuốcMáy đào hầm có thể thay đổi đường kính trong khoảng 6,53 – 8 m rời khỏi dây chuyền sản xuất hôm 20/4 ở Trường Sa, thủ phủ tỉnh Hồ Nam.
Video: Xinhua
Cây đại thụ sống sót qua hàng nghìn năm trong khu rừng ở miền nam Chile được sắp được công nhận là cây lâu đời nhất thế giới.
Gốc cây Great Grandfather đường kính 4 m. Ảnh: Reuters
Mang tên "Great Grandfather" (Ông cố), thân cây đường kính 4 m và cao 28 m được cho là chứa thông tin khoa học có thể hé lộ cách Trái Đất thích nghi với biến đổi khí hậu. Với niên đại hơn 5.000 năm, nó sắp thay thế Methuselah, cây thông bristlecone 4.850 năm tuổi ở California, Mỹ, trở thành cây cổ xưa nhất hành tinh, theo Antonio Lara, nhà nghiên cứu ở Đại học Áo và Trung tâm khoa học khí hậu Chile, thành viên nhóm nghiên cứu đo độ tuổi của cái cây, Phys.org hôm 22/4 đưa tin.
Great Grandfather nằm ở rìa hẻm núi trong khu rừng ở vùng Los Rios, cách thủ đô Santiago 800 km về phía nam. Đó là cây Fitzroya cupressoides, một loài cây bách đặc hữu ở phía nam châu lục. Trong những năm gần đây, du khách đi bộ một giờ qua khu rừng để chụp ảnh bên cạnh cái cây. Do độ nổi tiếng ngày càng tăng của nó, cơ quan lâm nghiệp đã tăng số lượng cán bộ kiểm lâm và hạn chế người tiếp cận để bảo vệ Great Grandfather. Còn gọi là cây bách Patagonia, đây là loài cây lớn nhất ở Nam Mỹ. Nó mọc cùng nhiều loài cây khác như cây coigue, thông tre và tepa. Trong nhiều thế kỷ, thân cây to dày bị đốn để xây nhà và đóng tàu.
Cán bộ bảo vệ rừng Anibal Henriquez phát hiện cái cây khi tuần tra khu rừng vào năm 1972. Cháu trai của ông là Jonathan Barichivich hiện nay là một trong nhiều nhà khoa học đang nghiên cứu nó. Năm 2020, Barichivich và Lara thu được mẫu vật từ Great Grandfather bằng khoan tay dài nhất, nhưng vẫn chưa tiến đến lõi cây. Họ ước tính mẫu vật 2.400 năm tuổi và sử dụng mô hình dự đoán để tính toán độ tuổi đầy đủ của cây. Theo Barichivich, khả năng cây trên 5.000 năm tuổi là 80%. Ông hy vọng có thể sớm công bố kết quả nghiên cứu.
Nghiên cứu này thu hút nhiều sự chú ý trong cộng đồng khoa học bởi dendrochronology, phương pháp xác định niên đại vòng cây kém chính xác hơn với cây lớn tuổi bởi nhiều cây có phần lõi mục ruỗng. Có rất ít cây vài nghìn năm tuổi còn tồn tại trên hành tinh. Những cây cổ đại có hệ gene và lịch sử đặc biệt bởi chúng là biểu tượng của sự thích nghi bền bỉ, theo Carmen Gloria Rodriguez, trợ lý nghiên cứu ở phòng thí nghiệm tính tuổi cây ở Đại học Áo. Great Grandfather cũng được xem như viên nang thời gian có thể hé lộ quá khứ.
An Khang (Theo Phys.org)
Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đề xuất phát triển mạng lưới Internet tốc độ cao kết nối các siêu máy tính trên cả nước để phục vụ nghiên cứu.
Trung tâm siêu máy tính quốc gia ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: Global Times
Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc tổ chức một cuộc họp hôm 17/4 để thảo luận kế hoạch xây dựng mạng Internet dành cho siêu máy tính nhằm cải thiện khả năng nghiên cứu của quốc gia này. Cuộc họp diễn ra ở thành phố cảng Thiên Tân quy tụ nhiều chuyên gia và đại diện từ các trường đại học, viện nghiên cứu và công ty tập trung vào máy tính cao cấp.
Mạng Internet siêu máy tính là mạng lưới siêu máy tính kết nối với nhau, cho phép người sử dụng tiếp cận nhiều cỗ máy trên một nền tảng giống như trình duyệt web. 15 trung tâm siêu máy tính cấp quốc gia và ở các trường đại học dự định tham gia mạng lưới này. Qua đó, những trung tâm máy tính cao cấp trên khắp Trung Quốc có thể hợp tác với nhau để giải quyết một số vấn đề thách thức nhất trong ngành công nghiệp.
Lợi ích từ mạng lưới có thể mở rộng ra nhiều lĩnh vực, từ hàng không vũ trụ, y khoa tới nghiên cứu thời tiết và tài chính. Ví dụ, phát hiện thuốc mới đòi hỏi khả năng kiểm tra nhanh hàng nghìn phân tử khả thi để đối phó với một loại bệnh hoặc hội chứng. Thông qua kết nối siêu máy tính, giới nghiên cứu có thể mô phỏng tương tác của mỗi loại thuốc tiềm năng hiệu quả và chính xác hơn. Với sự phát triển nhanh chóng của phân tích dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, nhu cầu đối với khả năng tính toán cũng lớn hơn.
Để xây dựng mạng lưới, các nhà khoa học phải vượt qua nhiều vấn đề kỹ thuật nhằm kết nối những trung tâm máy tính ở xa nhau, cho phép họ cộng tác và chia sẻ tài nguyên. Ngoài ra, họ cần phát triển Internet tốc độ cao và nền tảng vận hành.
Trung Quốc ghi nhận tăng trưởng đều đặn về công suất máy tính trong những năm gần đây. Quốc gia này chiếm 162 trong số 500 hệ thống máy tính nhanh nhất thế giới theo công bố vào tháng 11/2022, dù họ ngừng cung cấp dữ liệu hiệu suất của những siêu máy tính hàng đầu hồi tháng 6 năm ngoái. Trong khi đó, Mỹ có 126 máy tính nằm trong danh sách.
Li Guojie, học giả ở Viện Hàn lâm Kỹ thuật, cho biết siêu máy tính của Trung Quốc thuộc hàng tốt nhất thế giới nhưng vẫn tụt hậu trong các ứng dụng công nghiệp so với nhiều quốc gia khác. Để khắc phục điều đó, Trung Quốc cần mạng Internet siêu máy tính hiệu quả để các nhà nghiên cứu có thể dễ dàng tiếp cận dịch vụ. Mục tiêu của sáng kiến là đưa vào sử dụng một hệ thống hoàn thiện vào cuối năm 2025.
An Khang (Theo SCMP)
MỹCác kỹ sư của SpaceX sẽ cần sửa chữa cơ sở phóng Starbase đồng thời chuẩn bị hệ thống phương tiện Starship mới cho chuyến bay thử lần hai.
Starship bay trên bầu trời Texas hôm 20/4. Ảnh: SpaceX
Tên lửa Starship phóng lần đầu tiên vào ngày 20/4 từ cơ sở Starbase của SpaceX ở Nam Texas. Mục tiêu của công ty là đưa tầng trên của Starship vào không gian, sau đó hạ cánh xuống biển Thái Bình Dương gần Hawaii. Nhưng Starship gặp một số trục trặc vài phút sau khi cất cánh và SpaceX đặt lệnh phá hủy phương tiện cao 120 m ở phía trên vịnh Mexico, theo Space.
Tuy nhiên, SpaceX nhấn mạnh Starship đã đạt nhiều cột mốc trong chuyến bay thử. Ví dụ, phương tiện bay tương đối cao, tối đa 39 km phía trên mặt đất. Nó cũng vượt qua Max-Q, điểm mốc mà tại đó áp lực đối với tên lửa là cao nhất. Elon Musk, nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành SpaceX, gửi lời chúc mừng đội ngũ nhân viên sau buổi phóng thử nghiệm của SpaceX và cho biết lần thử tiếp theo sẽ diễn ra trong vài tháng tới. Chia sẻ của Musk thể hiện chiến lược đưa SpaceX thành công ty hàng đầu trong ngành công nghiệp hàng không vũ trụ hiện nay. Đó là chế tạo, thử nghiệm và lặp lại nhanh chóng, học hỏi từ những thất bại trong suốt quá trình.
Tuy nhiên, khung thời gian của Musk dường như khá lạc quan bởi lần bay thử này gây thiệt hại lớn đối với giá phóng tàu lên quỹ đạo và một số cơ sở hạ tầng hỗ trợ. SpaceX vẫn chưa công bố những bức ảnh sau sự kiện của bệ phóng tàu Starship, nhưng các nguồn tin đáng tin cậy chỉ ra thiệt hại do 33 động cơ Raptor ở tầng đầu tiên của Starship rất lớn.
Theo Spaceflight Now, buổi phóng tạo ra miệng hố lớn trên mặt bê tông dưới giá phóng tàu. Phần giá phóng tàu lên quỹ đạo cũng hư hỏng nặng nề. Theo nhiếp ảnh gia Max Evans của trang NASASpaceflight.com, rất khó tưởng tượng khu vực này có thể tái sử dụng trong vòng 12 tháng. Kỹ sư và thương nhân Jonathan Goff, nhà đồng sáng lập Masten Space Systems và Altius Space Systems, cũng cho rằng cần ít nhất 7 – 9 tháng nữa để Starship thực hiện chuyến bay tiếp theo. Tuy nhiên, trong chia sẻ hôm 22/4, Musk nói SpaceX có thể sẵn sàng phóng trong 1 – 2 tháng tới.
Tỷ phú người Mỹ cho biết công ty bắt đầu xây tấm chắn thép khổng lồ làm mát bằng nước bên dưới giá phóng cách đây 3 tháng. Tấm chắn này không kịp dùng cho buổi phóng, nhưng SpaceX vẫn tiếp tục tiến hành nhiệm vụ vì tính toán lớp bê tông bên dưới bệ phóng Starbase chịu được quá trình cất cánh. Nhưng tính toán này không đúng. Tấm chắn thép sẽ được lắp đặt trước chuyến bay thử thứ hai của Starship.
Đội phụ trách dự án Starship của SpaceX sẽ rất bận rộn trong những tuần tới. Ngoài sửa chữa cơ sở Starbase và lắp tấm chắn, họ sẽ cần phân tích dữ liệu từ chuyến bay đầu tiên, rút ra bài học cho tàu Starship tương lai và chuẩn bị để phương tiện tiếp theo sẵn sàng bay.
An Khang (Theo Space)
MỹĐoàn thám hiểm do thợ lặn Richard Simon dẫn đầu phát hiện xác tàu ngầm thử nghiệm Defender, chế tạo năm 1907 và bị đánh đắm tại vịnh Long Island.
Tàu ngầm Defender thời hoàng kim. Ảnh: AP
Nhóm thợ lặn ở bang Connecticut phát hiện xác tàu ngầm dài 28 m mang tên Defender, Guardian hôm 20/4 đưa tin. Thợ lặn Richard Simon cho biết, anh quan tâm đến câu chuyện về Defender suốt nhiều năm. Ông dành hàng tháng để xem xét tài liệu, các cuộc khảo sát bản đồ dưới nước và khảo sát sonar (hệ thống định vị thủy âm) từng được thực hiện, để tìm ra bất cứ cấu trúc nào phù hợp với kích thước tàu ngầm.
"Một chiếc tàu ngầm có hình dạng rất khác biệt. Nó cần dài khoảng 30 m với đường kính 4 m. Vì vậy, tôi lập danh sách tất cả những thứ dài như vậy và có một mục tiêu trong danh sách đó", ông nói.
Simon sau đó tập hợp một nhóm thợ lặn chuyên thám hiểm xác tàu. Điều kiện thủy triều kém khiến họ phải từ bỏ nỗ lực thám hiểm hôm 14/4. Họ quay trở lại vào ngày 16/4 và phát hiện Defender ở độ sâu hơn 45 m ngoài khơi bờ biển Old Saybrook, bang Connecticut. Simon không muốn cung cấp độ sâu chính xác vì điều này có thể làm lộ vị trí xác tàu.
Tàu ngầm ban đầu có tên là Lake, được chế tạo bởi "triệu phú lập dị" kiêm nhà phát minh Simon Lake, khá nổi tiếng vào đầu những năm 1900, và công ty đóng tàu Lake Torpedo Boat của ông với hy vọng giành được hợp đồng với hải quân Mỹ. Đây là một tàu thử nghiệm với bánh xe để di chuyển dọc theo đáy biển và một cánh cửa để thả thợ lặn dưới nước.
Tuy nhiên, công ty đã thua trong cuộc cạnh tranh giành hợp đồng. Lake đổi tên con tàu thành Defender và cố gắng cải tạo nó để phục vụ cho việc dò mìn, trục vớt và cứu hộ. Dù Lake không tìm được người mua, Defender vẫn trở nên nổi tiếng, thậm chí được nữ phi công Amelia Earhart ghé thăm vào năm 1929.
Tàu ngầm neo đậu nhiều năm ở New London trước khi bị bỏ rơi tại một bãi bùn gần Old Saybrook. Công binh Lục quân Mỹ đánh đắm con tàu vào năm 1946 nhưng không tiết lộ vị trí chính xác.
Simon cho biết, có dấu hiệu rõ ràng cho thấy xác tàu mà nhóm của ông tìm thấy chính là Defender. Chiều dài, kích thước và hình dạng của các phần nhô ra trên sống tàu, hình dạng và vị trí của các tấm lặn phẳng, đều giúp nhận diện con tàu.
Nhóm của Simon dự định dành mùa hè tới để lặn thám hiểm, quay phim và chụp ảnh xác tàu. Ông đã liên hệ với hải quân Mỹ để xem liệu họ có quan tâm đến việc bảo tồn xác tàu hay không. Theo Đạo luật Xác tàu Bỏ hoang năm 1988, Defender có thể được coi là một địa điểm khảo cổ hoặc lịch sử thay vì tài sản thương mại để trục vớt.
Thu Thảo (Theo Guardian)
MỹNhóm sinh viên tại Đại học Stanford phát triển kính Rizz GPT với khả năng lắng nghe cuộc hội thoại của người đeo và gợi ý câu trả lời.
Sinh viên Bryan Hau-Ping Chiang tại Đại học Stanford giải thích cách hoạt động của nguyên mẫu kính Rizz GPT trang bị trí tuệ nhân tạo (AI) qua một video đăng trên mạng xã hội Twitter, Interesting Engineering hôm 20/4 đưa tin.
Trong video, hai thành viên khác của nhóm nghiên cứu là Varun Shenoy và Alix Cui thử nghiệm chiếc kính. Alix đưa ra các câu hỏi cho Varun - người đeo kính Rizz GPT. Chiếc kính diễn giải câu hỏi và hiển thị câu trả lời trên màn hình với một chút độ trễ. Varun sau đó sẽ đọc to đáp án để tiếp tục cuộc hội thoại với người đối diện.
Rizz GPT được phát triển dựa trên Whisper, mô hình ngôn ngữ nhận dạng lời nói của OpenAI, và kính một mắt AR do Brilliant Labs cung cấp. Chiếc kính cũng trang bị microphone, màn hình độ phân giải cao và camera.
Kính Rizz GPT trang bị AI. Ảnh: Bryan Hau-Ping Chiang
Kính Rizz GPT giao tiếp qua Bluetooth với một ứng dụng trên thiết bị chủ, có thể là điện thoại của người dùng. Khi người dùng nói hoặc tham gia vào cuộc trò chuyện, âm thanh sẽ được chuyển đổi thành văn bản theo thời gian thực. Cuộc trò chuyện được cung cấp cho chatbot thông qua Whisper, sau đó, chatbot sẽ gợi ý câu trả lời thích hợp. Toàn bộ quá trình này diễn ra rất nhanh, trừ khi người dùng có kết nối Internet chậm.
Tuy nhiên, nguyên mẫu Rizz GPT chưa thích hợp để sự dụng trong một buổi phỏng vấn hay hẹn hò thực tế. Nguyên mẫu cần được cải tiến để có thời lượng pin dài, trọng lượng nhẹ, bớt cồng kềnh và quan trọng nhất là thời gian phản hồi nhanh hơn. Nhóm nghiên cứu cũng cho biết, còn nhiều thứ khác cần phát triển, đặc biệt là khi GPT4 đa năng xuất hiện.
Thu Thảo (Theo Interesting Engineering)
Thụy SĩTòa nhà HiLo hoàn thành năm 2021 của nhóm nghiên cứu Đại học EHT Zurich kết hợp những công nghệ bền vững giúp cách mạng ngành xây dựng.
Video: WEF