VanuatuNặng tới 4 kg và sải chân dài một mét, cua dừa phát triển mạnh ở những hòn đảo xa xôi nhất nhờ khả năng tách vỏ dừa và không có động vật bản xứ cạnh tranh.
Video: BBC
Từ lợn rừng tới linh cẩu, nhiều loài động vật hoang dã đang bị thu hút bởi các đô thị và phát triển mạnh ở những thành phố lớn trên thế giới.
Cáo
Cáo lang thang trên đường phố ở Anh. Ảnh: BBC
Mỗi đêm, khi hoàng hôn buông xuống các thành phố trên khắp châu Âu, cáo đỏ chui ra khỏi nơi ẩn nấp và bắt đầu rình mò trên đường phố. Đôi khi, chúng đi thơ thẩn tự nhiên giữa những người đi bộ hoặc lục thùng rác. Loài vật ăn tạp dễ thích nghi này sẽ mò tìm thức ăn tự nhiên như quả dại và côn trùng, bổ sung thêm chim bồ câu và thức ăn thừa từ thùng rác.
Cáo đã sống lẫn với con người trong suốt thiên niên kỷ. Ngày nay, cáo phát triển mạnh trong đô thị, với mật độ 18 con/km2 chỉ tính riêng ở London. Chúng cũng được tìm thấy ở các thành phố Mỹ, đặc biệt ở vùng đông bắc.
Sói đồng cỏ
Sói đồng cỏ trở nên đầy rẫy tại các thành phố Mỹ trong những thập kỷ gần đây. Chúng là động vật ăn xác thối cơ hội, sẵn sàng ăn bất cứ thứ gì, bao gồm chuột, thỏ, ếch, thằn lằn và thức ăn thừa từ thùng rác. Một nghiên cứu năm 2022 phân tích chế độ ăn của sói đồng cỏ ở thành phố New York phát hiện chúng ăn động vật có vú lớn như hươu và gấu mèo cũng như thức ăn của con người như thịt gà, lợn, bò. Chế độ ăn linh hoạt giúp chúng thích nghi tốt với cuộc sống đô thị. Nhưng các nhà khoa học cảnh báo việc sói đồng cỏ ăn thức ăn thừa có thể đe dọa con người bởi chúng thường mang theo ký sinh trùng và vi khuẩn không lành mạnh.
Mòng biển
Ở những vùng ven biển, mòng biển là loài kiếm ăn cơ hội hung dữ, xâm chiếm thành phố và thị trấn để chôm chỉa thức ăn dã ngoại, tiệc nướng ngoài trời hay thậm chí cướp đồ ăn vặt trên đường phố. Lượng cá sụt giảm và tình trạng mất môi trường sống tự nhiên thúc đẩy mòng biển tìm kiếm thức ăn ở nơi khác, bao gồm các thành phố và bãi rác. Theo thời gian, chúng tích lũy kỹ năng thành thạo để lấy thức ăn từ thùng rác hoặc trực tiếp từ con người, theo nhà nghiên cứu Paul Graham ở Đại học Sussex, Anh.
Lợn rừng
Lợn rừng bới rác ở Teufelssee, Đức. Ảnh: Ingolf König-Jablonski/dpa
Dù có bản chất ẩn dật, sức hấp dẫn của cuộc sống ven đô thôi thúc lợn rừng bước ra ánh sáng. Từ những ngọn đồi ở Hong Kong tới bãi biển Marbella tại Địa Trung Hải, lợn rừng đang sục sạo rác thải. Tại Berlin, chúng nằm ngủ trong bể phao. Bất cứ nơi đâu có lợn rừng, nhà chức trách địa phương hoặc đội tiêu diệt thường mau chóng lần theo chúng.
Tại Mỹ, lợn rừng cũng bị coi như loài xâm hại. Với số lượng khoảng 6 triệu con và ngày càng tăng, ít nhất 35 bang ghi nhận lợn rừng xuất hiện. Kết quả là thiệt hại về mùa màng hàng năm ở Mỹ như lạc và ngô ước tính 2,5 tỷ USD.
Linh cẩu
Linh cẩu là loài hung ác nổi tiếng trong vương quốc động vật. Nhưng loài vật ăn xác thối này không hoàn toàn xấu. Linh cẩu cung cấp nhiều lợi ích lớn về sức khỏe và kinh tế cho các thành phố châu Phi, theo nghiên cứu năm 2021 của Đại học Michigan. Tổng cộng, linh cẩu đã loại bỏ 207 tấn xác động vật hàng năm ở Mekelle, thành phố phía bắc Ethiopia, ngăn chặn lây nhiễm bệnh than và vi khuẩn lao bò giữa cư dân cũng như gia súc, cừu và dê. Tại thành phố Harar phía đông Ethiopia, chúng lang thang bên trong thành phố ban đêm, ăn thức ăn và thịt thừa mà người bán thịt bỏ lại.
Voi
Voi thường lùng sục những đống rác ở ngoại ô Kotdwar, thành phố ở quận Uttarakhand phía bắc Ấn Độ. Chúng thăm dò rác thải bằng vòi, đôi khi dừng lại để nuốt chửng bất kỳ miếng ngon nào mà chúng phát hiện. Chúng nằm trong số các động vật lớn nhất hành tinh, thuộc loài voi châu Á. Kotdwar, thành phố phát triển nhanh với ước tính 45.000 cư dân, nằm ở rìa cánh rừng nơi đàn voi sinh sống. Trong khi nhiều đô thị mọc lên gần cánh rừng, sự phát triển đó mang đến cho voi nguồn thức ăn bất ngờ. Voi sống gần Kotdwar đặc biệt quen thuộc với cuộc sống bới rác. Nhưng mọi mẫu vật phân của chúng đều chứa túi nylon, hộp đựng thức ăn hay thậm chí dao dĩa dùng một lần, theo nhóm nghiên cứu ở Đại học Jawaharlal Nehru, New Delhi.
Một nghiên cứu về voi kiếm ăn ở bãi rác phía nam Sri Lanka phát hiện chúng có hình thể tốt hơn voi không ăn rác của con người. Nhưng có nhiều báo cáo về voi chết dần do ăn lượng lớn chất thải nhựa. Ngoài ra, nguy cơ về xung đột giữa người và voi có thể dẫn tới hậu quả chí mạng cho cả hai bên.
Gấu
Gấu xám mò vào nhà dân ở British Columbia, Canada. Ảnh: CBC
Tại Mỹ, tai nạn do gấu đến gần con người đang ngày càng phổ biến. Gấu xám Bắc Mỹ quen sống ở phía tây trong khi gấu đen phân bố phổ biến ở vùng rừng trên khắp cả nước. Chúng là loài cực kỳ thông minh với chiếc mũi cực nhạy và bản tính phàm ăn, sẵn sàng đi quãng đường dài để kiếm ăn.
Phần lớn xung đột với gấu xảy ra khi thức ăn từ con người như rác, đồ ăn cho chó hoặc cây ăn quả, có sẵn. Gấu thường bị bắt gặp đột nhập vào nhà dân để trộm thức ăn. Tuy săn gấu vẫn được cho phép ở một số bang ở Mỹ, nhà chức trách quản lý động vật hoang dã đang hướng dẫn cộng đồng cách chung sống hòa bình với gấu.
An Khang (Theo BBC)
Trung QuốcDrone TY-3R có thể giúp hai người lớn nổi trên mặt nước, có phạm vi liên lạc 1,1 km và hoạt động được 10 phút sau một lần sạc.
Drone lai phao cứu sinh có thể cất hạ cánh ngay trên mặt nước. Ảnh: Didiok Makings
Công ty drone Didiok Makings của Trung Quốc chế tạo "Phao Bay TY-3R", phương tiện kết hợp giữa drone 4 cánh quạt và phao cứu sinh, New Atlas hôm 29/4 đưa tin. Khi lực lượng cứu hộ trên bờ phát hiện người gặp nạn đang bơi ngoài biển, họ có thể kích hoạt TY-3R, để nó nhanh chóng bay đến chỗ người bơi rồi đáp xuống mặt nước, biến thành phao cứu sinh. Người bơi có thể sử dụng nó như một thiết bị nổi. Nhân viên cứu hộ sau đó sẽ có thời gian để lấy tàu cứu hộ và lái tới vị trí xảy ra sự cố, đưa người gặp nạn trở lại bờ.
TY-3R cất cánh chỉ với một nút nhấn trên bộ điều khiển từ xa. Trong quá trình bay tới nơi chỉ định, drone cũng cung cấp cho người điều khiển tầm nhìn theo thời gian thực bằng camera 720p tích hợp. Sau khi người gặp nạn được cứu và không cần dựa vào drone để nổi, người điều khiển chỉ cần bấm nút để nó tự động bay trở lại vị trí cất cánh theo tọa độ GPS. Đáng chú ý, nó có khả năng cất cánh ngay trên mặt nước.
TY-3R có thể hỗ trợ hai người lớn nổi trên mặt nước, có phạm vi liên lạc 1,1 km, tốc độ tối đa 47 km/h và thời gian hoạt động hơn 10 phút cho mỗi lần sạc pin. Mẫu drone này nặng chưa đầy 5 kg và có khả năng chống nước tốt theo chuẩn IP68. Điều này đồng nghĩa, nó sẽ không hư hại khi bị ngâm ở độ sâu 1 m trong 30 phút.
Khi đáp xuống mặt nước, TY-3R sẽ tắt các động cơ. Ngoài ra, drone cũng trang bị màn chắn trên cánh quạt để bảo vệ người bơi tốt hơn. Phương tiện này hiện có giá 11.803 USD.
Đây không phải là mẫu drone cứu hộ dành cho người bơi đầu tiên trên thế giới. Các phương tiện như Pars (Mỹ), Little Ripper (Australia), Auxdron (Tây Ban Nha) cũng có khả năng thực hiện nhiệm vụ này, nhưng phương pháp của chúng đều là thả thiết bị nổi riêng biệt xuống cho người gặp nạn thay vì trực tiếp hạ cánh xuống nước.
Thu Thảo (Theo New Atlas)
Tại sa mạc Gobi, nơi phi hành đoàn Thần Châu 17 sẽ hạ cánh, các drone thông minh được triển khai để tăng hiệu quả tìm kiếm cứu hộ.
Video: CCTV
Cá black swallower sống ở độ sâu 700 - 3.000 m dưới biển có miệng rộng, bụng lớn và hàm răng giống như bẫy gai ngăn con mồi thoát ra.
Một con cá ấu trùng nhỏ (trái) sắp bị cá black swallower (phải) nuốt chửng. Ảnh: Paul Caiger/Woods Hole Oceanographic Institution
Nhằm đảm bảo không bỏ lỡ con mồi, cá black swallower (Chiasmodon niger) phát triển một bộ hàm ấn tượng và cái bụng giống quả bóng cho phép chúng nuốt chửng những con mồi lớn hơn cả bản thân. Loài cá này chỉ dài 25 cm nhưng có thể nuốt những con cá dài hơn gấp đôi và nặng gấp 10 lần.
Cá black swallower phân bố ở nhiều vùng biển thế giới, bao gồm các vùng biển nhiệt đới và ôn đới thuộc Đại Tây Dương, Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương. Tuy nhiên, cần lặn rất sâu nếu muốn quan sát một cá thể sống. Chúng thường hoạt động ở độ sâu khoảng 700 - 3.000 m dưới biển, nơi ánh sáng Mặt Trời khó chạm tới. Kể cả ngày nay, khi có nhiều hoạt động thám hiểm biển sâu và tàu lặn hoạt động từ xa, người ta cũng hiếm khi nhìn thấy một con cá black swallow trong môi trường sống tự nhiên.
Black swallower sống đơn độc và thích nghi rất tốt với cuộc sống dưới vùng nước sâu thẳm. Giống như một máy bay ném bom tàng hình, cơ thể chúng tối màu và không có vảy để tránh bị kẻ săn mồi và con mồi phát hiện.
Nếu tìm thấy bất cứ con mồi nào trong môi trường khắc nghiệt này, cá black swallower sẽ nhanh chóng đánh chén bằng cái miệng há rộng. Để ngăn con mồi thoát ra, miệng và vòm miệng của chúng phủ đầy những chiếc răng sắc nhọn, lồng vào nhau và hướng vào trong thực quản, hoạt động giống như một chiếc bẫy gai.
Tuy nhiên, phương pháp ăn uống này không hoàn hảo. Đôi khi người ta bắt gặp những con cá black swallower nổi trên mặt nước với chiếc bụng sắp nổ tung vì đầy hơi, dù rất hiếm. Điều này xảy ra khi con mồi bị nuốt quá lớn và bắt đầu phân hủy trước khi kẻ đi săn có thể tiêu hóa.
Cá black swallower có thể nuốt con mồi to lớn hơn mình. Ảnh: Lea Lee/Smithsonian
Black swallower được báo cáo lần đầu tiên vào đầu thế kỷ 19 và xuất hiện trong nhiều tài liệu về hoạt động thám hiểm đại dương từ những thập kỷ trước. Một trong những mô tả lịch sử sống động nhất nằm trong cuốn sách Creatures of the Sea: Being the Life Stories of Some Sea Birds, Beasts, and Fishes của tác giả Frank Thomas Bullen, xuất bản năm 1904.
"Quái vật đáng chú ý tiếp theo là một ví dụ về quái vật Chimaera biển sâu, Chiasmodon niger. Về bề ngoài, chúng thực sự là một cơn ác mộng với màu đen hoàn toàn, miệng xẻ đôi đầu theo chiều dài", Bullen viết.
"Phần miệng rộng của chúng được trang bị những chiếc răng hữu hiệu, không chỉ ở hàm mà còn trong vòm miệng. Răng cửa hình móc và dịch chuyển được, nên dù có thể bị đẩy vào trong để tiếp nhận con mồi, răng cũng giúp ngăn con mồi chui ra. Chúng có thể và thực sự đã nuốt cả con cá lớn hơn bản thân - một điều tưởng như bất khả thi, nhưng thực tế vẫn xảy ra", Bullen viết.
Thu Thảo (Theo IFL Science)
Robot hình người Tiangong cao 1,63 m và nặng 43 kg trình làng tại Khu phát triển kinh tế - công nghệ Bắc Kinh hôm 27/4.
Robot hình người đa năng tự phát triển đầu tiên của Trung Quốc, Tiangong. Video: Maginative
Tiangong được miêu tả là robot hình người kích thước đầy đủ đầu tiên trên thế giới có khả năng vận hành chỉ nhờ truyền động điện. Robot do Công ty Trung tâm Đổi mới Robot hình người Bắc Kinh phát triển.
Tiangong có mã nguồn mở với khả năng phát triển và thích ứng tốt, do đó có ứng dụng đa dạng. Thông qua robot, những công ty robot và đơn vị nghiên cứu khoa học khác có thể trực tiếp nghiên cứu về các dịch vụ gia đình, sản xuất và ứng dụng công nghiệp theo nhu cầu của thị trường và người dùng.
Tiangong cao 1,63 m và nặng 43 kg, trang bị nhiều cảm biến nhận thức tầm nhìn và các thiết bị đo quán tính độ chính xác cao. Nó có khả năng xử lý 550 nghìn tỷ phép tính mỗi giây. Ngoài ra, robot còn trang bị các cảm biến lực 6 trục để cung cấp phản hồi lực chính xác.
Tại buổi lễ ra mắt, Tiangong thể hiện khả năng thích ứng với môi trường phức tạp và duy trì được tốc độ chạy ổn định 6 km/h. Robot di chuyển dễ dàng trên các sườn dốc và cầu thang, kịp thời điều chỉnh dáng đi khi cần thiết.
Là trung tâm của ngành công nghiệp robot ở Bắc Kinh, Khu phát triển kinh tế - công nghệ Bắc Kinh quy tụ 110 công ty robot, hình thành một hệ thống chuỗi công nghiệp bao gồm các thành phần cốt lõi, máy móc hoàn chỉnh và ứng dụng.
Tiangong trình làng cùng lúc với thời điểm một số đột phá công nghệ AI được hé lộ tại Diễn đàn Zhongguancun 2024, theo Seán Ó hÉigeartaigh, giám đốc tại Trung tâm Nghiên cứu Rủi ro của Cambridge. "Tôi khá lạc quan về triển vọng của ngành công nghiệp AI Trung Quốc. Một trong những điều mà Trung Quốc làm rất tốt là phát triển AI theo hướng tích hợp vào cuộc sống thường ngày, cung cấp những công cụ ý nghĩa và hữu ích cho con người", ông nói.
Thu Thảo (Theo CGTN)
Loài chim giữ kỷ lục bay cao nhất thế giới là kền kền Rüppell (Gyps rueppellii), có thể đạt độ cao lên tới 11.300 m.
Kền kền Rüppell bay trong không trung. Ảnh: Andres Mena Photos
Năm 1973, một con kền kền Rüppell đâm vào máy bay thương mại ở độ cao 11.300 m phía trên Bờ Biển Ngà ở Tây Phi. Dù một trong các động cơ bị hỏng, chiếc máy bay hạ cánh thành công. Tuy nhiên, con chim không may mắn như vậy. Tất cả những gì còn sót lại của nó là 5 chiếc lông nguyên vẹn và 15 chiếc lông không hoàn chỉnh, đủ để nhận dạng loài vật và xác nhận kỷ lục, theo IFL Science.
Kền kền Rüppell có tính xã hội cao và kết đôi với một bạn tình cả đời. Cả chim bố và chim mẹ đều tham gia chăm sóc con non trong 150 ngày đầu đời. Là động vật bản xứ ở vùng Sahel của châu Phi, trải rộng giữa sa mạc Sahara và đồng cỏ Sundan, khu vực sinh sống của loài kền kền này bao gồm nhiều nước như Zimbabwe, Senegal, và Ethiopia. Đôi khi, chúng cũng xuất hiện ở vùng Địa Trung Hải tại Tây Ban Nha.
Những lần xuất hiện đó có thể hiếm hơn trong tương lai bởi kền kền Rüppell nằm trong danh mục cực kỳ nguy cấp trong Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN). Giống như nhiều loài chim châu Phi, chúng bị đe dọa bởi tình trạng mất môi trường sống, hoạt động săn bắn và sự sụt giảm của nguồn thức ăn duy nhất là xác thối.
Kền kền Rüppell cũng gặp rắc rối lớn do bị đầu độc, đặc biệt ở Đông Phi, chủ yếu do thuốc trừ sâu carbofuran, nhưng tổ chức quốc tế BirdLife International cũng nhấn mạnh vai trò của thuốc diclofenac. Loại thuộc kháng viêm này có thể dùng trong điều trị thú y nhưng dễ khiến kền kền Rüppell chết nếu tiêu hóa xác động vật tiêm thuốc.
Kền kền Rüppell có chiều cao gần một mét với phần đầu trọc đặc trưng. Đặc điểm thích nghi này bắt nguồn từ xu hướng chui cả đầu vào xác con mồi khi chúng ăn. Dù có sải cánh hơn 2 m, chúng hiếm khi dùng cánh khi bay. Ngay cả khi không gây rắc rối cho phi công thương mại, kền kền Rüppell thường đạt độ cao ấn tượng, tận dụng luồng nhiệt mạnh khi bay qua mặt đất và tìm kiếm con mồi.
Những loài chim khác có thể cạnh tranh danh hiệu với kền kền Rüppell bao gồm sếu cổ trắng (Grus grus), bay ở độ cao 10.000 m khi tránh đại bàng trên dãy Himalaya và ngỗng Ấn Độ (Anser indicus) với độ cao tối đa 7.300 m và lá phổi ngoại cỡ để khắc phục tình trạng thiếu oxy.
An Khang (Theo IFL Science)
Hai con hổ mang chúa đực ngang tài ngang sức vật lộn để ghì đối thủ xuống đất trong khi rắn cái chỉ ở ngoài quan sát.
Video: National Geographic
MỹSuốt khoảng 5 tháng, các chuyên gia tìm mọi cách để sửa lỗi và khôi phục liên lạc cho Voyager 1, con tàu đã hoạt động gần nửa thế kỷ.
Mô phỏng tàu vũ trụ Voyager 1 tiến vào vùng không gian liên sao. Ảnh: NASA
Sau 5 tháng làm việc để thiết lập lại liên lạc với vật thể nhân tạo bay xa nhất, tàu vũ trụ Voyager 1, NASA thông báo rằng con tàu cuối cùng cũng "gọi điện" về nhà hôm 20/4. Với các kỹ sư và nhà khoa học làm việc trong nhiệm vụ không gian hoạt động lâu nhất của NASA, đó là khoảnh khắc vô cùng nhẹ nhõm và phấn khích.
"Sáng thứ Bảy đó, tất cả chúng tôi đều đến, ngồi xung quanh những hộp bánh donut và chờ dữ liệu truyền về từ Voyager. Chúng tôi biết chính xác thời gian nó sẽ diễn ra, tất cả đều rất yên tĩnh, mọi người chỉ ngồi đó và nhìn vào màn hình", Linda Spilker, nhà khoa học của nhiệm vụ Voyager 1 tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực (JPL) thuộc NASA, kể lại.
Cuối cùng, khi tàu vũ trụ trả lời cuộc gọi, căn phòng đã nổ tung với tiếng ăn mừng. "Có tiếng reo hò, mọi người giơ tay lên cao, cũng có cảm giác nhẹ nhõm. Sau tất cả những công việc khó khăn, từ tình trạng gần như không thể nhận được tín hiệu của Voyager đến việc tái thiết lập liên lạc, đó là một sự nhẹ nhõm lớn và một cảm giác tuyệt vời", Spilker chia sẻ.
Các thành viên của nhóm Voyager ăn mừng trong phòng hội thảo tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực (JPL) thuộc NASA hôm 20/4. Ảnh: NASA
Trục trặc của Voyager 1 được phát hiện lần đầu vào tháng 11 năm ngoái. Khi đó, NASA vẫn giữ liên lạc với con tàu và có thể thấy nó đang nhận tín hiệu từ Trái Đất. Nhưng những gì được gửi trở lại trạm điều khiển - bao gồm dữ liệu khoa học, thông tin về tình trạng sức khỏe của tàu và các hệ thống trên tàu - bị bóp méo, không thể đọc được. Điều này đã khởi động một "cuộc chiến" kéo dài nhiều tháng nhằm xác định xem chuyện gì đã xảy ra và cứu lấy Voyager 1.
Spilker cùng các đồng nghiệp vẫn hy vọng và lạc quan, nhưng họ phải đối mặt với những thách thức to lớn. Đầu tiên, các kỹ sư phải cố gắng khắc phục sự cố khi tàu vũ trụ di chuyển trong vùng không gian liên sao, cách Trái Đất hơn 24 tỷ km.
"Với Voyager 1, phải mất 22,5 tiếng để truyền tín hiệu đến và 22,5 tiếng nữa để nhận tín hiệu gửi về. Vì vậy, chúng tôi chuẩn bị sẵn các lệnh, truyền chúng đi và khoảng hai ngày sau sẽ nhận được câu trả lời xem có hiệu quả hay không", Spilker nói.
Cuối cùng, nhóm chuyên gia xác định rằng sự cố bắt nguồn từ một trong ba máy tính trên tàu. Spilker cho biết, một lỗi phần cứng - nhiều khả năng do tuổi thọ hoặc bức xạ - có thể đã làm rối loạn một đoạn mã trong bộ nhớ máy tính. Trục trặc này khiến Voyager 1 không thể truyền về thông tin rõ ràng liên quan đến tình trạng sức khỏe của nó và các quan sát khoa học.
Nhóm kỹ sư NASA xác định, họ sẽ không thể sửa chữa chip lưu trữ phần mềm bị hỏng. Mã bị lỗi cũng quá lớn để máy tính của Voyager 1 có thể lưu trữ cả nó lẫn bất cứ chỉ dẫn mới nào gửi đến. Vì công nghệ trên tàu Voyager 1 tồn tại từ những năm 1960 và 1970 nên bộ nhớ máy tính kém hơn cả smartphone ngày nay. Spilker cho biết, nó gần tương đương với dung lượng bộ nhớ trong chìa khóa ôtô điện tử.
Cuối cùng, nhóm chuyên gia tìm ra cách giải quyết. Họ chia mã thành nhiều phần nhỏ hơn và lưu trữ chúng trong những khu vực khác nhau của bộ nhớ máy tính. Sau đó, họ lập trình lại phần cần sửa trong khi vẫn đảm bảo toàn bộ hệ thống hoạt động liền mạch. Đó là một kỳ tích, vì Voyager 1 được chế tạo từ rất lâu trước đây và không có nền tảng thử nghiệm hay thiết bị mô phỏng nào trên Trái Đất để kiểm tra các đoạn mã mới trước khi gửi lên tàu.
"Có ba người xem xét từng dòng của bản mã mà chúng tôi định gửi lên, tìm kiếm bất cứ thứ gì có thể bị bỏ sót. Chuyện đó giống như một cuộc kiểm tra chỉ bằng mắt", Spilker nói. Công việc vất vả này cuối cùng đã mang lại kết quả xứng đáng, liên tạc với tàu Voyager 1 được khôi phục.
Đến nay, nhóm nghiên cứu xác định Voyager 1 vẫn trong tình trạng tốt và hoạt động bình thường, NBC News hôm 27/4 đưa tin. Spilker cho biết, các dụng cụ khoa học của tàu vẫn bật và có vẻ đang hoạt động, nhưng sẽ mất một thời gian để tàu tiếp tục truyền về dữ liệu khoa học.
Phương tiện phóng Titan/Centaur-6 đưa tàu Voyager 1 bay lên từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy vào ngày 5/9/1977. Ảnh: NASA
Voyager 1 và "anh em song sinh" Voyager 2 phóng lên không gian vào năm 1977 với sứ mệnh nghiên cứu phần ngoài của hệ Mặt Trời. Theo Spilker, các tàu có thể kéo dài hoạt động đến những năm 2030. Cuối cùng, chúng cũng sẽ hết điện hoặc các bộ phận trở nên quá cũ để hoạt động tiếp.
Ngày Voyager 1 và 2 phải dừng hoạt động sẽ là một ngày rất khó khăn, nhưng chúng sẽ tiếp tục tồn tại như "những đại sứ thầm lặng". Cả hai tàu đều mang theo những thông điệp giá trị trên Đĩa ghi vàng. Các đĩa chứa hình ảnh và âm thanh đại diện cho cuộc sống trên Trái Đất và văn hóa nhân loại, bao gồm âm nhạc, tiếng động vật, tiếng cười và lời chào được ghi lại bằng nhiều ngôn ngữ. Bộ đôi tàu vũ trụ sẽ mang theo những thông điệp này cho đến khi chúng được các nhà du hành vũ trụ trong tương lai xa phát hiện.
"Có thể trong khoảng 40.000 năm nữa, chúng sẽ đến khá gần một ngôi sao khác. Khi đó, chúng có thể được tìm thấy", Spilker nói.
Thu Thảo (Theo NBC News)
Đảo năng lượng nhân tạo Princess Elisabeth rộng 6 hecta sẽ sử dụng cả dòng điện một chiều và xoay chiều, dự kiến hoàn thành năm 2026.
Hình dáng của đảo Princess Elisabeth. Ảnh: Elia
Đảo Princess Elisabeth là một phần trong Khu Princess Elisabeth lớn hơn, một vùng sản xuất năng lượng tái tạo ngoài khơi ở Biển Bắc, Interesting Engineering hôm 26/4 đưa tin. Cơ sở này ở cách vùng ven biển Bỉ 45 km với một phần kinh phí xây dựng đến từ Liên minh châu Âu. Đây sẽ là lưới điện trên biển, cung cấp điện cao thế dưới dạng dòng điện một chiều (HVDC) và xoay chiều (HVAC). Cơ sở hạ tầng điện thế cao trên đảo sẽ kết hợp những nguồn năng lượng tái tạo để phân phối điện cho Khu Princess Elisabeth. Hòn đảo cũng đóng vai trò như nguyên mẫu để xây đường dây hợp mạng trong tương lai, xử lý nhu cầu trao đổi năng lượng giữa các nước và nối với nhiều trang trại điện gió mới ở Biển Bắc.
Nhằm tạo ra đảo năng lượng nhân tạo, kỹ sư sử dụng ước tính 2,3 triệu m3 cát. Từ tháng 9/2023, một đội 300 công nhân làm việc mỗi ngày ở công trường tại Flushing, Hà Lan. Họ bận rộn xây dựng những thùng lặn không thấm nước. Mỗi thùng lặn mất 3 tháng để hoàn thành và là bộ phận quan trọng để xây đảo Princess Elisabeth, đảo năng lượng nhân tạo đầu tiên trên thế giới.
Thùng lặn sẽ tạo thành lớp tường ngoài của đảo. Cấu tạo từ bê tông, mỗi thùng lặn dài 57 m và rộng gần 30 m. Quá trình sản xuất chia thành 5 giai đoạn, mỗi giai đoạn mất 20 ngày để hoàn thành. Ấn tượng nhất trong số này là giai đoạn cốp pha trượt, tạo ra thành thùng lặn. Mỗi giờ thành thùng lặn cao thêm gần 10 cm và kéo dài trong 10 ngày liên tiếp.
Sau khi sẵn sàng, thùng lặn nặng 22.000 tấn. Một tàu bán ngầm sẽ vận chuyển nó tới cảng để đặt dưới nước nhằm lưu trữ tạm thời. Cuối mùa hè năm nay, thùng lặn sẽ được chuyển tới địa điểm lắp đặt ở Biển Bắc. Tại đó, quá trình thi công đảo năng lượng sẽ hoàn thành vào năm 2026, sau đó, công nhân có thể bắt đầu lắp thiết bị điện.
Đảo Princess Elisabeth sẽ đi vào hoạt động năm 2030. Trong khi các nước tìm cách cắt giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, những giải pháp năng lượng tái tạo như điện gió và điện mặt trời ngày càng phổ biến. Những nước châu Âu giáp Biển Bắc đang xây dựng trang trại điện gió lớn ở vùng biển lạnh để tối đa hóa công suất điện từ gió mạnh. Tuy nhiên, họ cần cơ sở hạ tầng hỗ trợ để truyền năng lượng tái tạo sản xuất được tới nhà dân khi công suất tăng lên. Đó cũng là lý do Bỉ xây đảo năng lượng nhân tạo gần trang trại điện gió.
An Khang (Theo Interesting Engineering)
[unable to retrieve full-text content]
MỹCác chuyên gia phát triển đồng hồ nguyên tử có thể tính thời gian chính xác hơn khoảng 1.000 lần so với đa số đồng hồ trên tàu hiện nay.
Container chứa đồng hồ nguyên tử mới đặt trên boong tàu HMNZS Aotearoa trong chuyến thử nghiệm kéo dài 3 tuần trên biển. Ảnh: Nature
Nhóm nhà vật lý và kỹ sư tại công ty Vector Atomic, nhà sản xuất thiết bị định vị và liên lạc tại Mỹ, phát triển loại đồng hồ nguyên tử mới được cho là cực kỳ chính xác và bền chắc, TechXplore hôm 26/4 đưa tin. Trong nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature, họ miêu tả những yếu tố tạo nên chiếc đồng hồ mới và hiệu quả hoạt động của nó trong quá trình thử nghiệm thực tế trên một con tàu ở Thái Bình Dương.
Khi các thiết bị trên tàu thủy ngày càng tinh vi hơn, công nghệ phía sau chúng cũng ngày càng đòi hỏi thời gian chính xác. Việc điều hướng cần đến các hệ thống vô tuyến sử dụng GPS hoặc hệ thống định vị khác. Với những hệ thống như vậy, chỉ một sai sót rất nhỏ về thời gian khi đo đạc quá trình truyền tín hiệu giữa các vệ tinh có thể dẫn đến sai số định vị hàng trăm mét. Đây có thể là vấn đề rất lớn với tàu quân sự.
Hiện tại, các con tàu sử dụng đồng hồ nguyên tử đủ bền chắc để hoạt động khi tàu di chuyển, nhưng lại kém chính xác hơn nhiều so với đồng hồ nguyên tử trong phòng thí nghiệm nghiên cứu. Trong nghiên cứu mới, nhóm chuyên gia tại Vector Atomic phát triển mẫu đồng hồ tân tiến giúp giảm sự chênh lệch.
Đồng hồ mới hoạt động bằng cách sử dụng các phân tử iodine dao động. Nó chỉ nặng 26 kg và có kích thước tương đương ba hộp đựng giày - đủ nhỏ để sử dụng trên hầu hết tàu thủy. Nhóm nghiên cứu khẳng định, nó chính xác hơn khoảng 1.000 lần so với đa số đồng hồ trên tàu hiện nay.
Trong nghiên cứu mới, các chuyên gia phối hợp với hải quân New Zealand để thử nghiệm đồng hồ trên tàu HMNZS Aotearoa trong lúc con tàu tiến hành các hoạt động vận chuyển bình thường trong 20 ngày ở Thái Bình Dương. Dữ liệu từ thử nghiệm cho thấy, đồng hồ gần như chính xác như khi chạy trong phòng thí nghiệm. Cụ thể, nó duy trì sai số thời gian tích lũy trong khoảng 300 pico giây, hay 300 phần nghìn tỷ giây, mỗi ngày.
Nhóm nghiên cứu cho biết, họ đang tiếp tục phát triển đồng hồ với hy vọng khiến nó trở nên đủ nhỏ để sử dụng cho các vệ tinh điều hướng.
Thu Thảo (Theo TechXplore)
Tàu Thiên Vấn 3 phóng vào khoảng năm 2030 có thể giúp Trung Quốc trở thành nước đầu tiên đưa mẫu vật sao Hỏa về Trái Đất thành công.
Robot tự hành Zhurong của Trung Quốc trên sao Hỏa. Ảnh: CGTN
Wu Weiren, giám đốc thiết kế Chương trình khám phá Mặt Trăng của Trung Quốc, dự đoán nước này có thể đánh bại Mỹ trong cuộc đua đưa mẫu vật đá từ hành tinh đỏ về Trái Đất, MSN hôm 26/4 đưa tin. "Trung Quốc sẽ phóng tàu vũ trụ Thiên Vấn 3 vào khoảng năm 2030 để tiến hành nhiệm vụ mang mẫu vật sao Hỏa về", Wu Weiren chia sẻ trong bài phát biểu tại Hội thảo vũ trụ Trung Quốc tại Vũ Hán, Hồ Bắc. "Xét theo tiến độ trên khắp thế giới, chúng tôi sẽ trở thành quốc gia đầu tiên vận chuyển mẫu vật từ sao Hỏa".
Wu là quan chức Trung Quốc đầu tiên trong ngành hàng không vũ trụ đưa ra dự đoán công khai như vậy. Ông cũng hé lộ Trung Quốc bắt đầu lên kế hoạch cho dự án xây dựng phòng thí nghiệm mẫu vật sao Hỏa đầu tiên trên thế giới. Sun Zezhou, đồng nghiệp của Wu kiêm giám đốc thiết kế nhiệm vụ sao Hỏa Thiên Vấn 1 năm 2021, từng tiết lộ tất cả công nghệ chủ chốt cho Thiên Vấn 3 đã sẵn sàng và công việc đang tiến triển thuận lợi.
Trung Quốc và Mỹ là hai nước duy nhất hạ cánh nhẹ nhàng trên sao Hỏa, một trong những nơi ở hệ Mặt Trời có thể tồn tại sự sống, là đích đến quan trọng cần khám phá. NASA từng kỳ vọng có thể đưa mẫu đá sao Hỏa về Trái Đất vào khoảng năm 2030. Robot tự hành Perseverance của Mỹ đã thu thập một số ống mẫu vật và đặt trên bề mặt sao Hỏa để mang về sau.
Tuy nhiên, chi phí của chương trình tăng vọt từ 4 tỷ lên 11 tỷ USD buộc NASA phải bỏ qua kế hoạch ban đầu. Nếu NASA không thể gom đủ 11 tỷ USD cho nhiệm vụ này, họ sẽ không thể đưa mẫu vật về Trái Đất trước năm 2040. Giám đốc NASA Bill Nelson chia sẻ họ đang xem xét đề xuất cho giải pháp nhanh và rẻ hơn để thu hồi mẫu vật.
Quá trình khám phá sao Hỏa của NASA bắt đầu cách đây 5 thập kỷ. Năm 1976, tàu đổ bộ Viking 1 và Viking 2 của họ trở thành những tàu vũ trụ đầu tiên hạ cánh trên hành tinh đỏ. Nỗ lực hạ cánh của Liên Xô và Cơ quan Vũ trụ châu Âu đều thất bại. Trung Quốc tham gia khám phá sao Hỏa khá muộn. Năm 2021, tàu vũ trụ Thiên Vấn 1 của họ triển khai thành công tàu bay quanh quỹ đạo hành tinh, đồng thời đưa một tàu đổ bộ và robot tự hành lên bề mặt sao Hỏa.
An Khang (Theo MSN)
Các kết quả, sản phẩm sáng tạo trong nghiên cứu sẽ trở thành loại tài sản đặc biệt, có giá trị khoa học và thương mại cao, nhưng nhiều tổ chức, cá nhân chưa ý thức bảo hộ, theo lãnh đạo Trường Đại học Giao thông vận tải.
Thông điệp được PGS.TS Lê Hoài Đức, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Giao thông vận tải, chia sẻ tại sự kiện hưởng ứng Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới (IPDAY 2024), sáng 26/4 tại Hà Nội. Chương trình do Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội phối hợp cùng Trường Đại học Giao thông vận tải tổ chức.
PGS Đức cho rằng nhiều kết quả, sản phẩm sáng tạo đang ứng dụng thành công trong sản xuất và đời sống. "Nếu được quan tâm đầu tư bảo hộ và khai thác tốt, chúng sẽ trở thành một loại tài sản đặc biệt - tài sản trí tuệ, có giá trị khoa học, thương mại cao, tạo động lực cho các hoạt động sáng tạo", ông nói. Song cho rằng nhiều người "chưa quen với cách bảo hộ tài sản, đưa tài sản thành tài sản trí tuệ có giá trị, thành tiền thông qua thương mại hóa".
Ông dẫn giải pháp "Công nghệ sử dụng phế thải nhựa sản xuất bê tông nhựa tại trạm cho lợi ích kép tăng khả năng kháng lún vệt bánh xe và giảm ô nhiễm môi trường" được đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ, đạt giải thưởng Sáng tạo kỹ thuật toàn quốc, mang lại lợi ích cho ngành giao thông vận tải. PGS Đức thẳng thắn nhìn nhận nhiều kết quả nghiên cứu của trường được quốc tế thừa nhận, góp phần phát triển kinh tế xã hội, song kết quả hữu hình lại hạn chế.
Dẫn chứng với TP Hà Nội, những sản phẩm sở hữu trí tuệ lĩnh vực nông nghiệp như "Gà mía Sơn Tây", "bánh dày Quán Gánh" hay việc đăng ký nhãn hiệu chứng nhận cho sản phẩm du lịch Ba Vì góp phần tạo ra hiệu quả cho kinh tế địa phương, đưa Hà Nội trở thành địa phương có Chỉ số Đổi mới Sáng tạo cấp địa phương (PII) đứng đầu cả nước.
Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Lê Huy Anh phát biểu tại sự kiện sáng 26/4. Ảnh: La Duy
Theo Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Lê Huy Anh, Việt Nam thời gian qua có nhiều bước chuyển mình dựa trên đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và đề cao tăng trưởng xanh, phát triển bền vững. Chủ đề IPDAY 2024 "Sở hữu trí tuệ và các mục tiêu phát triển bền vững: Xây dựng tương lai chung bằng đổi mới và sáng tạo" hướng tới khám phá cách thức mà sở hữu trí tuệ thúc đẩy và tăng cường tác động của các giải pháp đổi mới sáng tạo. Ông Huy Anh hy vọng thông điệp này là cơ hội để khuyến khích hoạt động đổi mới sáng tạo, đem sở hữu trí tuệ cải thiện cuộc sống, đảm bảo nguồn nước sạch, an ninh lương thực, phát triển năng lượng tái tạo, giảm lượng khí thải để hướng tới giao thông bền vững.
Từ năm 2000, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) lựa chọn ngày 26/4 là Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới với mục đích nâng cao nhận thức về quyền sở hữu trí tuệ, mở rộng tầm ảnh hưởng của quyền sở hữu trí tuệ trên toàn cầu. Bộ Khoa học và Công nghệ hàng năm cũng tổ chức nhiều hoạt động mít tinh, hội thảo, các cuộc thi về chủ đề sở hữu trí tuệ... nâng cao nhận thức cộng đồng.
Như Quỳnh
MỹCây cầu dài 64 m bắc qua đường cao tốc 8 làn ở quận Los Angeles sẽ hoàn thành vào năm 2025.
Mô phỏng cầu vượt dành cho động vật nhìn từ trên cao. Ảnh: Rock Design Associates
Dự án tham vọng ở California hướng tới giải quyết vấn đề xung đột giữa động vật và con người khi mỗi năm có hơn một triệu vụ va chạm giữa thú hoang và xe cộ trên khắp nước Mỹ, dẫn tới 200 ca tử vong và 26.000 thương tích cho tài xế và hành khách. Nhà chức trách đang xây dựng cầu vượt lớn nhất thế giới dành cho động vật hoang dã bắc ngang qua Cao tốc 101 ở quận Los Angeles, Smithsonian hôm 24/4 đưa tin.
Khi dự án hoàn thành vào năm 2025, cây cầu nhân tạo này sẽ cung cấp lối đi an toàn cho sư tử núi, linh miêu, hươu, thằn lằn, sói đồng cỏ, rắn và kiến di chuyển giữa dãy Santa Monica và đồi Simi thuộc dãy Santa Susana. Mang tên Wallis Annenberg Wildlife Crossing, dự án có chi phí 92 triệu USD, đến từ sự hợp tác giữa nhiều đơn vị bao gồm Caltrans, Cục Công viên Quốc gia và Liên đoàn Động vật hoang dã Quốc gia.
Công trình động thổ vào đúng ngày Trái Đất cách đây hai năm. Tuần trước, dự án cán cột mốc quan trọng khi đoạn cầu đầu tiên được đặt vào vị trí phía trên đường cao tốc. Trong những tháng tới, đội thi công sẽ lắp đặt nhiều dầm bê tông hơn nữa, mỗi dầm nặng 126 - 140 tấn. Cây cầu vượt dài 64 m sẽ bắc qua phía trên 8 làn xe cộ. Cuối cùng, công trình sẽ phủ đầy thực vật, bao gồm hơn một triệu loại cây bản xứ, để thu hút động vật hoang dã. Đội thi công cũng sẽ trồng cây cối trên gần 5 hecta ở hai bên cầu vượt để tạo cảm giác giống đi qua ngọn đồi hơn là một cây cầu.
Dù cây cầu sẽ đem lại nhiều lợi ích cho động vật, các chuyên gia đặc biệt hy vọng dự án sẽ cải thiện đời sống của sư tử núi. Trong tự nhiên, chúng thường lang thang ở những lãnh thổ trải rộng gần 260 km2. Nhưng do có nhiều đường cao tốc ở Los Angeles, chúng gặp khó khăn trong việc đi lại tự do. Kết quả là sư tử núi ở một số vùng đang giao phối cận huyết, khiến chúng dễ gặp nhiều vấn đề sức khỏe hơn. Loài mèo lớn này có thể biến mất khỏi khu vực nếu sự đa dạng di truyền không cải thiện.
Trong vài năm gần đây, câu chuyện về một con sư tử núi nổi tiếng tên P-22 đặc biệt thu hút sự chú ý. Ra đời vào năm 2010, P-22 phải đi qua ít nhất hai đường cao tốc đông xe qua lại để tới nơi sinh sống trong công viên Griffith ở Los Angeles. Nó trải qua hơn một thập kỷ lang thang khắp lãnh thổ nhỏ biệt lập và không có hy vọng tìm thấy bạn tình. Hồi tháng 12/2022, nhà chức trách phải tiêm trợ tử P-22 sau khi nó tấn công hai con chó nhà. Kết quả khám nghiệm sau đó hé lộ nó có nhiều vết thương do bị xe đâm, nứt sọ, bệnh thận, viêm khớp và nhiều bệnh kinh niên khác. Câu chuyện về nó đã truyền cảm hứng cho nhiều cá nhân và tổ chức đóng góp vào dự án Wallis Annenberg Wildlife Crossing.
An Khang (Theo Smithsonian)
Trạm vũ trụ Thiên Cung va chạm với mảnh vỡ không gian khiến phần pin Mặt Trời bị hư hại và được sửa chữa thành công.
Phi hành gia của nhiệm vụ Thần Châu 17 đi bộ ngoài không gian để sửa chữa pin Mặt Trời trên trạm vũ trụ Thiên Cung ngày 1/3/2024. Ảnh: CMSA
Các phi hành gia của nhiệm vụ Thần Châu 17 thực hiện hai chuyến đi bộ không gian bên ngoài trạm Thiên Cung trong mùa đông vừa qua, chuyến gần nhất diễn ra hôm 1/3, để sửa chữa phần hư hỏng. Trung Quốc cho biết sẽ tăng cường các biện pháp xử lý rác vũ trụ sau khi trạm vũ trụ Thiên Cung bị mất điện một phần do các tấm pin Mặt Trời bị mảnh vỡ không gian đâm trúng, Space hôm 24/4 đưa tin.
Các chuyến đi bộ không gian đã diễn ra thành công, Cơ quan vũ trụ có người lái Trung Quốc (CMSA) cho biết hôm 24/4 trong một cuộc họp báo. Cơ quan này cũng lên kế hoạch hành động tích cực hơn trong tương lai nhằm đảm bảo an toàn trước rác vũ trụ.
Xinhua, hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc, không nêu rõ mảnh vỡ gây hư hại cho trạm Thiên Cung là từ các vi thiên thạch hay hoạt động của con người. Cả hai loại mảnh vỡ này đều là mối đe dọa với trạm Thiên Cung và Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).
Những mảnh vỡ không gian từ hoạt động của con người đang ngày càng nhiều. Tính đến tháng 4/2024, Bộ Tư lệnh Phòng không Bắc Mỹ (NORAD) đang theo dõi hơn 43.000 vật thể không gian. Theo tổ chức Union for Concerned Scientists, tính đến tháng 5/2023, có hơn 7.500 vệ tinh đang hoạt động trên không gian, đa số là vệ tinh băng thông rộng Starlink của SpaceX.
Trạm Thiên Cung đã nhiều lần điều chỉnh vị trí để tránh va chạm với mảnh vỡ không gian. Theo phó giám đốc CMSA Lin Xiqiang, Trung Quốc đang tăng cường khả năng dự báo chính xác quỹ đạo của trạm vũ trụ và các mục tiêu nhỏ quỹ đạo thấp, tối ưu hóa những quy trình cảnh báo và tránh va chạm trong không gian, đồng thời giảm 30% tỷ lệ cảnh báo sai.
Biện pháp sắp tới bao gồm theo dõi trạm Thiên Cung kỹ lưỡng hơn với camera độ phân giải cao gắn trên cánh tay robot của trạm và giao nhiệm vụ gia cố trạm cho phi hành đoàn Thần Châu 18. Trong các chuyến đi bộ không gian, họ sẽ lắp đặt thiết bị giúp tăng khả năng chống chọi với mảnh vỡ không gian cho đường ống, dây cáp và thiết bị quan trọng bên ngoài trạm.
Thu Thảo (Theo Space)
Loài cá hồi lớn nhất từng được phát hiện là Oncorhynchus rastrosus có thể dùng cặp răng giống ngà để cạnh tranh với tình địch, tự vệ trước động vật ăn thịt và đào tổ.
Mẫu vật cá hồi Oncorhynchus rastrosus với cặp răng mọc ngược. Ảnh: Đại học Oregon
Cách đây 5 triệu năm, Oncorhynchus rastrosus, một loài cá hồi tiền sử dài tới 2,7 m và nặng hơn 180 kg sinh sống khắp vùng biển phía tây bắc của Bắc Mỹ. Chúng thường phục kích con mồi ở biển và sông suối trong thế Trung Tân. Chúng dài gấp gần hai lần và nặng hơn ba lần so với loài cá hồi lớn nhất thế giới hiện nay là cá hồi Chinook. O. rastrosus cũng có cặp răng trước đáng sợ, mọc chìa ra hai bên miệng giống chiếc ngà, nhưng không phải răng nanh. Các nhà nghiên cứu mô tả chi tiết cá hồi O. rastrosus trên tạp chí PLOS ONE hôm 24/4, theo Popular Science.
O. rastrosus được mô tả lần đầu tiên năm 1972. Khi đó, các nhà khoa học cho rằng chiếc răng lớn quá cỡ mọc ngược về sau của chúng giống răng nanh. Là thành viên lớn nhất trong họ Cá hồi, chúng thường được gọi là "cá hồi răng kiếm" do vị trí của cặp răng đặc biệt. Tuy nhiên, kết quả chụp cắt lớp vi tính một số hóa thạch O. rastrosus và phân tích trong nghiên cứu xác nhận hai chiếc răng cong dài 5 cm giống với ngà lợn bướu.
Nhóm nghiên cứu không biết chắc cặp ngà đặc trưng này dùng để làm gì, nhưng cho rằng chúng chủ yếu giúp chiến đầu với con cá hồi khác hoặc động vật ăn thịt. Đây cũng có thể là một cách để cá cái đào tổ đẻ trứng hoặc giúp cả hai loài bơi lên thượng nguồn để sinh sản. "Khi bơi lên thượng nguồn, chúng có thể móc ngà vào chỗ nào đó để nghỉ ngơi mà không tốn năng lượng, tương tự cách bạn bám vào tay vịn ở thành bể bơi", nhà cổ sinh vật học Edward Davis ở Đại học Oregon, giải thích.
Theo giáo sư chuyên về cá Brian Sidlauskas ở Đại học Oregon, cá hồi này nhiều khả năng không sử dụng chiếc răng của chúng để bắt mồi. Chúng có thể là loài lọc nước ăn sinh vật phù du. Đó có thể là một trong những lý do chúng đạt tới kích thước khổng lồ. Họ hàng của chúng là cá hồi đỏ cũng như cá voi tấm sừng và cá mập phơi đều có lược mang để lọc oxy và vi sinh vật từ nước. Theo Davis, Loài cá hồi khổng lồ này có số lược mang lớn khác thường. Kiếm ăn kiểu lọc nước bằng lược mang có thể giúp chúng phát triển do tiêu thụ nhiều sinh vật và thu được nhiều dưỡng chất hơn.
O. rastrosus cũng sống trong môi trường với nguồn nước và thức ăn hỗ trợ cơ thể lớn. Loài cá hồi khổng lồ này sống ở cuối thế Trung Tân, khi đại dương trên thế giới ấm hơn nhiều so với ngày nay. Lượng carbon dioxide trên toàn cầu cũng gần chạm ngưỡng Trái Đất sẽ trải qua vào năm 2100. Giống như cá hồi ngày nay, O. rastrosus nở trong nước ngọt, bơi ra đại dương, sau đó quay trở lại vùng nước ngọt để đẻ trứng và chết.
O. rastrosus tuyệt chủng khi Trái Đất bắt đầu lạnh dần. Thay đổi khí hậu này nhiều khả năng làm mất đi nguồn tài nguyên mà cá hồi khổng lồ cần để duy trì cơ thể lớn. Trong tương lai, Davis và cộng sự lên kế hoạch phân tích kỹ hơn một số mẫu vật cá hồi O. rastrosus và khám phá cặp ngà của chúng được sử dụng như thế nào.
An Khang (Theo Popular Science)
Tàu đổ bộ SLIM gây bất ngờ cho các chuyên gia do không được thiết kế để vượt qua dù chỉ một đêm Mặt Trăng, song nó đã sống sót sau đêm thứ ba.
Bức ảnh chụp bề mặt Mặt Trăng mà tàu SLIM gửi về sau đêm Mặt Trăng thứ ba. Ảnh: JAXA
Tàu đổ bộ thông minh nghiên cứu Mặt Trăng (SLIM) sống sót qua đêm thứ ba trên Mặt Trăng dù không được thiết kế để chịu nhiệt độ lạnh cóng vào ban đêm, có thể hạ xuống -170 độ C. Cơ quan khám phá hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA) tiết lộ tình trạng của SLIM hôm 23/4 sau khi nhận một bức ảnh mới chụp bề mặt Mặt Trăng từ tàu đổ bộ, theo Space. "Đêm ngày 23/4, chúng tôi liên lạc thành công với SLIM. Tàu khởi động lại lần nữa. Đây là bức ảnh chụp bề mặt Mặt Trăng bằng camera hành trình", JAXA cho biết.
Tàu SLIM đến Mặt Trăng vào ngày 19/1/2024 với mục tiêu kiểm tra công nghệ hạ cánh và thu thập dữ liệu địa chất. Không lâu sau khi tiếp đất, các chuyên gia vận hành ở JAXA phát hiện tàu hạ cánh trong tình trạng lộn ngược, có nghĩa những tấm pin quang năng dùng để thu thập năng lượng trên tàu không thể hướng về phía Mặt Trời.
Đêm đầu tiên của SLIM trên Mặt Trăng bắt đầu vào ngày 31/1 và kết thúc hôm 15/2. Sau đó, SLIM trải qua đêm Mặt Trăng lần thứ hai ngày 29/2 và nhóm vận hành dự đoán nhiệt độ giảm từ 100 độ C xuống -170 độ C sẽ khiến tàu đổ bộ ngừng hoạt động. Khả năng trục trặc sẽ tăng lên theo chu kỳ nhiệt độ khắc nghiệt lặp lại.
Khi tìm cách khôi phục lại hoạt động vào giữa tháng 3, JAXA phát hiện những chức năng chính của tàu đổ bộ vẫn sử dụng được. Điều tương tự cũng xảy ra khi SLIM lần nữa thức dậy sau đêm Mặt Trăng kéo dài vào giữa tháng 4, truyền tín hiệu về Trái Đất hôm 23/4. Trong khi SLIM gửi về ảnh chụp bề mặt Mặt Trăng, nhà nghiên cứu độc lập ở Ấn Độ Chandra Tungathurthi sử dụng tàu bay quanh quỹ đạo Chandrayaan-2 để kiểm tra tàu đổ bộ Nhật Bản và chia sẻ trên mạng xã hội X.
"SLIM vẫn duy trì những chức năng cơ bản ngay cả sau 3 đêm Mặt Trăng, điều nằm ngoài dự đoán trong thiết kế của tàu. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình trạng của SLIM và hy vọng có thể xác định các bộ phận hư hỏng do môi trường ngày và đêm trên Mặt Trăng", JAXA chia sẻ.
An Khang (Theo Space)
Số lượng đăng ký chỉ dẫn địa lý của Việt Nam tăng nhanh trong những năm gần đây, trong số này có hàng chục nông sản được bảo hộ thành công ở nước ngoài góp phần tăng giá lên 15-25%.
Từ mùa vải 2021, gia đình anh Vũ Văn Mến (xã Quý Sơn, Lục Ngạn, Bắc Giang) không còn lo chuyện vải "được mùa mất giá" vì vườn vải nhà anh cùng 7 hộ tham gia, tổng diện tích hơn 10 hecta đã được "cấp giấy thông hành" ở thị trường Nhật Bản. Anh cho biết, so với trước khi được gắn chỉ dẫn địa lý được bảo hộ, giá bán vải thiều sạch cao hơn bình thường từ 15-25%.
Chị Đặng Thị Khuynh, cán bộ khuyến nông xã Quý Sơn cho biết, để đáp ứng các tiêu chí của thị trường xuất khẩu và được Nhật Bản cấp chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho vải thiều Lục Ngạn, quy trình trồng phải đáp ứng yêu cầu kỹ thuật khắt khe. Từ cây giống, đất, nước, phân bón đến quá trình chăm sóc, thu hái, bảo quản theo tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP. Cây vải thiều không được trồng xen với cây khác, không được chăn nuôi trong khu vực vườn trồng.
Theo Sở Công Thương Bắc Giang, năm 2021 đã có 201 tấn vải thiều được xuất khẩu sang Nhật Bản, năm 2023 con số này là 254 tấn và năm 2024 dự kiến 500 tấn.
Phân loại vải sau thu hoạch tại Lục Ngạn, Bắc Giang. Ảnh: Giang Huy
Cục Sở hữu trí tuệ cho biết, với nguyên tắc lãnh thổ của việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, quyền sở hữu trí tuệ chỉ được bảo vệ tại lãnh thổ quốc gia được đăng ký vì vậy nếu các sản phẩm của Việt Nam muốn xuất khẩu sang các nước khác, ngoài việc cần phải hiểu rõ các quy định về chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm còn cần tìm hiểu và đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ tại nước xuất khẩu. Khi các tên địa danh được bảo hộ dưới dạng nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể và cao hơn là chỉ dẫn địa lý sẽ rất có ý nghĩa, gia tăng giá trị đối với sản phẩm đặc thù địa phương.
Theo số liệu thống kê của Cục Sở hữu trí tuệ, số lượng đăng ký chỉ dẫn địa lý của Việt Nam tăng nhanh trong những năm trở lại đây. Nhiều địa phương quan tâm, đầu tư nguồn lực đối với các sản phẩm đặc thù thông qua phát triển chỉ dẫn địa lý. Hệ thống các văn bản quản lý chỉ dẫn địa lý cũng được bổ sung và hoàn thiện. Đến nay, số lượng chỉ dẫn địa lý được bảo hộ là 137 trong đó của Việt Nam là 124 và nước ngoài là 13.Trong số này chủ yếu là sản phẩm hoa quả, chiếm khoảng 35% tổng số chỉ dẫn địa lý được bảo hộ, thủy sản 14%, dược liệu 10%, sản phẩm từ cây công nghiệp 10%, gạo 9%...
Năm 2023, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 683 tỷ USD, trong đó xuất khẩu ước đạt 354,5 tỷ USD. Con số cho thấy vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ chắc chắn sẽ được các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư và mở rộng kinh doanh ra nước ngoài quan tâm. Tuy nhiên, việc đăng ký nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý ra nước ngoài là một việc phức tạp, tốn kém, mất nhiều thời gian. Như vải thiều Lục Ngạn hay thanh long Bình Thuận mất 3 năm để theo đuổi chứng minh đảm bảo các tiêu chí bảo hộ, hồ sơ đăng ký theo quy định của Nhật thì mới được cấp văn bằng bảo hộ...
Thanh long Bình Thuận được cấp chỉ dẫn địa lý tại Nhật Bản năm 2021. Ảnh: Việt Quốc
Theo lãnh đạo Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, vấn đề bảo hộ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ không phải riêng của doanh nghiệp mà còn cả các địa phương, hiệp hội ngành nghề... Ngoài ra, vai trò của các cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài cũng rất quan trọng, đây là kênh thông tin cần thiết và kịp thời để sớm cảnh báo các rủi ro về thị trường, nhu cầu thực tiễn và các chính sách, pháp luật về sở hữu trí tuệ của nước sở tại.
Các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Cục Sở hữu trí tuệ đã có nhiều hoạt động nhằm hỗ trợ trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam chưa có kinh nghiệm, nền tảng nguồn lực còn hạn chế. Kế hoạch hoạt động hàng năm của Cục Sở hữu trí tuệ cũng tổ chức hội thảo, tập huấn, nâng cao nhận thức về sở hữu trí tuệ cho các doanh nghiệp. Cục Sở hữu trí tuệ cũng phối hợp với các cơ quan liên quan của Bộ NN&PTNT, Công Thương để hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các chương trình hợp tác để cung cấp thông tin về yêu cầu về chất lượng đối với sản phẩm, rào cản thương mại và các quy định về sở hữu trí tuệ ở các thị trường xuất khẩu trọng điểm giúp các doanh nghiệp xuất khẩu đủ thông tin cần thiết để xây dựng chiến lược xuất khẩu, phát triển thương hiệu sản phẩm ở nước ngoài.
Hiện Việt Nam đã ký Hiệp định Thương mại tự do với Liên minh châu Âu (EVFTA), trong đó có cam kết về công nhận bảo hộ lẫn nhau về chỉ dẫn địa lý. Cùng với đó Việt Nam đã gia nhập 15 điều ước quốc tế về sở hữu trí tuệ và ký kết 27 thỏa thuận quốc tế về sở hữu trí tuệ đang còn hiệu lực. Nhiều dự án và hoạt động hợp tác hỗ trợ kỹ thuật với các đối tác: Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Mỹ, Canada. Việc hợp tác giúp tận dụng được các nguồn lực quốc tế phục vụ nhu cầu phát triển của hệ thống sở hữu trí tuệ quốc gia và hỗ trợ các doanh nghiệp Việt bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở các thị trường nước ngoài.
Bảo Chi
MỹMáy in 3D lớn nhất thế giới ở Đại học Maine có thể in đồ vật kích thước 29 x 10 x 5,5 m, cắt giảm thời gian và nhân công xây dựng.
Máy in 3D đặt tại Đại học Maine. Ảnh: Phys.org
Cỗ máy giới thiệu hôm 23/4 ở Đại học Maine lớn gấp 4 lần phiên bản đầu tiên hoạt động cách đây gần 5 năm và có thể in những đồ vật lớn hơn, bao gồm tăng cường quy mô công nghệ in 3D nhà, sử dụng vật liệu sinh học để chứng minh các khu dân cư kiểu này có thể cung cấp nhà ở giá rẻ, giải quyết vấn đề vô gia cư trong vùng, Phys.org hôm 23/4 đưa tin.
Máy in 3D có tên "Nhà máy tương lai 1.0" phun ra nhựa nhiệt dẻo. Sau khi Đại học Maine động thổ xây tòa nhà mới vào mùa hè năm nay, có thể những máy in lớn hơn nữa sẽ ra đời. Máy in 3D khổng lồ mở ra nhiều tiềm năng nghiên cứu mới để kết hợp hoạt động phối hợp tự động ở quy mô lớn với cảm biến, máy tính hiệu suất cao và trí tuệ nhân tạo, theo Habib Dagher, giám đốc Trung tâm cấu trúc cao cấp và vật liệu tổng hợp Đại học Maine, nơi đặt cả hai phiên bản máy in.
Bộ khung của máy in choán gần hết không gian trong tòa nhà ở sân trường Đại học Maine, có thể in đồ vật kích thước 29 x 10 x 5,5 m. Cỗ máy tiêu thụ khoảng 227 kg vật liệu mỗi giờ. Phiên bản ban đầu ra đời vào năm 2019 được Tổ chức Kỷ lục Guinness cấp giấy chứng nhận máy in 3D polymer lớn nhất thế giới. Phiên bản tên "BioHome3D" này được sử dụng để tạo ra ngôi nhà dành cho một gia đình, rộng 55,7 m2 từ sợi gỗ và vật liệu nhựa sinh học có thể tái chế.
Để đáp ứng nhu cầu nhà ở gia tăng, bang Maine sẽ cần thêm 80.000 ngôi nhà trong 6 năm tới, theo MaineHousing. Dagher cho biết cả nhà ở giá rẻ và nhân công xây nhà đều thiếu thốn. Trường đại học muốn chứng minh nhà ở có thể xây gần như hoàn toàn bằng máy in với lượng khí thải carbon thấp. Các tòa nhà và ngành xây dựng chiếm khoảng 37% lượng khí nhà kính trên toàn cầu, chủ yếu do sản xuất và sử dụng vật liệu như xi măng, thép và nhôm, theo Chương trình môi trường Liên Hợp Quốc. "Tòa nhà in 3D có thể tái chế, một điểm độc đáo so với phương pháp xây dựng hiện nay. Bạn có thể phá dỡ, nghiền nhỏ nếu muốn, sau đó in lại", Dagher giải thích.
Các nhà nghiên cứu đang lên kế hoạch nâng cấp vật liệu mà cỗ máy sử dụng, bao gồm sử dụng thành phần sinh học nhiều hơn từ vụn gỗ dồi dào ở Maine. Ngoài xây dựng, cỗ máy có thể tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng từ thuyền tới công trình bảo vệ. Hai phiên bản máy in có thể kết hợp để sản xuất liền mạch trong cùng dự án.
An Khang (Theo Phys.org)
Thụy ĐiểnRương vũ khí hàng trăm năm tuổi có thể giúp các nhà khảo cổ tìm hiểu trận hỏa hoạn và vụ nổ nhấn chìm tàu soái hạm của vua Đan Mạch.
Nhà khảo cổ Johan Rönnby (bên trái) và Rolf Warming bơi gần xác tàu Gribshunden. Ảnh: Florian Huber
Các nhà khảo cổ học dưới nước ở Thụy Điển xác định chiếc rương trên xác tàu chiến thế kỷ 15 chứa dụng cụ tạo đạn chì cho súng ngắn thời đầu, Live Science hôm 23/4 đưa tin. Phát hiện hé lộ những thay đổi chủ chốt trong thủy chiến thời đó. Xác tàu đắm có tên Gribshunden (chó săn Griffin), được ví như "lâu đài nổi" của hoàng gia Đan Mạch, bị đắm vào năm 1495 ở bãi thả neo phía nam Thụy Điển sau khi một trận hỏa hoạn góp phần khiến thuốc súng phát nổ.
Phát hiện có thể giúp sáng tỏ số phận của con tàu, theo Rolf Warming, nhà khảo cổ học hàng hải kiêm nghiên cứu sinh tiến sĩ ở Đại học Stockholm University. Warming là đồng tác giả bài báo mới về rương vũ khí và nhiều phát hiện khác từ xác tàu Gribshunden cùng với Johan Rönnby, nhà khảo cổ học hàng hải kiêm giáo sư ở Đại học Södertörn, Thụy Điển. Xác tàu được phát hiện bởi các thợ lặn giải trí vào thập niên 1970, và Rönnby nghiên cứu nó từ năm 2013.
Phát hiện mới cũng cho thấy sự phát triển thời kỳ đầu của chiến tranh trên biển từ đâm trực diện và chiến đấu tay không từ thời cổ đại tới tấn công kẻ địch từ xa bằng thuốc súng, theo Warming. Nhưng ông nhấn mạnh sự phát triển này mất hơn một thế kỷ để lan rộng. "Đây là khởi đầu của thứ mà chúng tôi gọi là tiến hóa quân sự trên biển. Chiến thuật và công nghệ đó chỉ hoàn thiện vào nửa sau thế kỷ 17", Warming cho biết.
Warming và Rönnby sử dụng phép quang trắc, kỹ thuật bao gồm xâu chuỗi kỹ thuật số các bức ảnh để tạo ra một mô hình 3D chính xác của rương vũ khí. Chiếc rương này vẫn ở dưới nước tại vị trí xác tàu ở quần đảo ven biển gần thị trấn Ronneby của Thụy Điển, nhưng Warming hy vọng có thể thu thập sớm. Bảo tồn đồ vật trong rương sẽ là quá trình kéo dài. Dựa trên những gì có thể thấy từ lớp bên trên của rương, nó chứa vài khuôn kích thước khác nhau để tạo đạn chì hình tròn dùng trong súng ngắn thời đầu, tấm chì để nung chảy đổ khuôn và hộp hình trụ dường như là hộp đạn của súng.
Nhóm nghiên cứu xác định chiếc rương là "zeuglade", một loại rương dụng cụ dùng để tạo đạn dược. Họ suy đoán chiếc rương thuộc về một công ty lính đánh thuê nói tiếng Đức trên tàu khi tàu chìm. Ngoài ra, một chiếc áo chống đạn dây xích làm từ đồng ở thành phố Nuremberg thuộc vùng Bavaria vào đầu những năm 1400 cũng được tìm thấy trên xác tàu.
Gribshunden là soái hạm của vua Hans ở Đan Mạch, người quay lại từ thị trấn Kalmar của Thụy Điển khi tàu chìm. Vua Hans và đoàn tùy tùng của ông không ở trên tàu lúc đó. Kalmar là nơi thảo luận hiệp định thống nhất Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển dưới sự trị vì của một vương triều, gọi là Liên minh Kalmar. Nhưng hiệp định bị đình chỉ, vào năm 1945, vua Hans tìm cách thuyết phục Thụy Điển tái gia nhập liên minh do ông trị vì. Tìm hiểu về vụ hỏa hoạn đánh chìm tàu Gribshunden có thể giúp lý giải những câu hỏi bỏ ngỏ như liệu tai nạn có phải âm mưu phá hoại hay không.
An Khang (Theo Live Science)
Olympic Paris diễn ra hè năm nay sẽ hạn chế xây công trình mới, tăng cường sử dụng nhiên liệu sinh học, vật liệu tái chế.
Video: WEF