Tên lửa và tàu vũ trụ SpaceX đưa 4 phi hành gia lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) vào cuối tháng 4 với thời gian 15 tiếng 45 phút.
Tàu Freedom của SpaceX ghép nối với module Harmony của Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) sau chuyến bay thuận lợi cùng phi hành đoàn Crew-4. Ảnh: NASA TV
SpaceX, công ty hàng không vũ trụ của Elon Musk, lập kỷ lục cho chuyến bay chở người nhanh nhất bằng tàu Dragon. Phi hành đoàn Crew-4 gồm 4 người bay lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) trong vòng chưa đầy 16 tiếng, thời gian ngắn nhất kể từ khi SpaceX bắt đầu thực hiện các chuyến bay chở người vào năm 2020.
"Đây là vụ phóng lên trạm vũ trụ nhanh nhất mà chúng tôi từng thực hiện, chỉ tương đương thời gian đi từ New York đến Singapore. Vì thế, chuyện này thật thú vị", Steve Stitch, quản lý Chương trình Phi hành đoàn Thương mại của NASA, cho biết.
Phi hành đoàn Crew-4 bay lên không gian nhờ tàu Dragon mới mang tên Freedom và tên lửa Falcon 9 lúc 14h52 hôm 27/4 (giờ Hà Nội). Tên lửa và tàu vũ trụ khởi hành từ bệ phóng Pad 39A tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA, bang Florida. 4 phi hành gia tới trạm ISS lúc 6h37 ngày 28/4, tổng thời gian bay là 15 tiếng 45 phút.
Chuyến bay chở người đầu tiên của SpaceX cho NASA mang tên Demo-2, diễn ra vào tháng 5/2020, mất khoảng 19 tiếng để lên đến trạm ISS. Trong khi đó, chuyến bay mới nhất của SpaceX theo thỏa thuận với NASA, Crew-3, mất gần cả ngày.
Chuyến bay ngắn thành công một phần nhờ may mắn và bất cứ sự trì hoãn nào cũng có thể ảnh hưởng đến thời gian bay, theo Jessica Jensen, phó giám đốc dịch vụ khách hàng của SpaceX. "Không hẳn là chúng tôi đã thay đổi điều gì mà do cơ chế quỹ đạo của ISS, vị trí của trạm này và nơi nó bay qua Florida", Jensen giải thích.
Phi hành đoàn Crew-4 (từ trái qua phải): Jessica Watkins, Robert Hines, Kjell Lindgren, Samantha Cristoforetti. Ảnh: NASA
Phi hành đoàn Crew-4 gồm chỉ huy nhiệm vụ Kjell Lindgren, Robert Hines, Jessica Watkins (NASA) và Samantha Cristoforetti (Cơ quan Vũ trụ châu Âu ESA). Họ sẽ thực hiện nhiệm vụ kéo dài 6 tháng trên trạm ISS.
Chuyến bay kỷ lục của SpaceX đến trạm ISS ngay trước chuyến đi bộ ngoài không gian của hai phi hành gia Nga theo kế hoạch. "Chuyến bay ngắn này giúp ích cho chúng tôi khá nhiều. Các phi hành gia có thể tới nơi nhanh hơn một chút và chuẩn bị những thứ cần thiết sau khi ghép nối với trạm ISS để điều chỉnh tàu Dragon cho chuyến đi bộ ngoài không gian", Stitch nói.
Crew-4 là chuyến bay nhanh nhất của SpaceX đến trạm ISS nhưng không phải chuyến bay chở người nhanh nhất từ trước đến nay. Kỷ lục này vẫn do tàu vũ trụ Soyuz của Nga nắm giữ với chuyến bay chỉ 3 tiếng 3 phút vào tháng 10/2020.
AnhSân bay Air One vận hành tự động và kết hợp với các phương tiện điện nhằm mang đến mạng lưới giao thông công cộng đô thị không phát thải.
Air One, sân bay đầu tiên trên thế giới dành cho phương tiện bay cất hạ cánh thẳng đứng chạy bằng điện. Ảnh: Urban-Air Port
Air One, sân bay đầu tiên trên thế giới dành cho xe bay và drone chạy bằng điện, mở cửa tại thành phố Coventry, Anh, Interesting Engineering hôm 29/4 đưa tin. Nếu thành công, Air One sẽ mở đường cho hàng trăm sân bay khác trên khắp thế giới.
Các nhà nghiên cứu cho biết, thị trường dành cho phương tiện hàng không tiên tiến có thể chạm mốc 12,4 tỷ USD trên thế giới vào năm 2027. Trong khi các kỹ sư và nhà thiết kế nghiên cứu máy bay cất hạ cánh thẳng đứng để đưa chúng vào phục vụ giao thông đô thị, Urban-Air Port - startup có trụ sở tại Anh - cũng nỗ lực chứng minh rằng cơ sở hạ tầng cần thiết dành cho chúng không phức tạp như nhiều người nghĩ.
Air One là sân bay pop-up (sân bay tạm thời) đầu tiên của Urban-Air Port, được hoàn thành trong 15 tháng, bao gồm cả quá trình lập kế hoạch và xây dựng. Đây là dự án hợp tác giữa Hội đồng Thành phố Coventry và Urban-Air Port nhằm chứng minh vận tải hàng không đô thị có thể giúp giảm ô nhiễm không khí và tắc nghẽn trên đường như thế nào.
Air One vận hành nhờ pin nhiên liệu hydro. Sân bay này được thiết kế để hoạt động hoàn toàn tự động và kết hợp với các phương tiện điện nhằm mang đến một hệ thống giao thông công cộng đô thị không phát thải. Air One đã hợp tác với Supernal, công ty vận tải hàng không của Hyundai, để sử dụng nguyên mẫu kích thước đầy đủ của taxi bay SA-1 làm phương tiện trình diễn.
Ricky Sandhu, nhà sáng lập Urban-Air Port, miêu tả việc mở cửa sân bay là một cột mốc quan trọng. "Đây là khởi đầu của một kỷ nguyên vận tải mới, kỷ nguyên không phát thải, không tắc nghẽn giao thông trong các thành phố, từ đó giúp mọi người khỏe mạnh, hạnh phúc và được kết nối nhiều hơn", Sandhu nói.
Air One sẽ mở cửa cho công chúng trong mùa hè năm nay, sau đó Urban-Air Port dự định tháo dỡ và chuyển nó đến các địa điểm khác ở Anh để nhiều người có thể quan sát sân bay vận hành hơn. Trong quá trình Air-One mở cửa, các chuyến bay trình diễn của cảnh sát và drone chở hàng sẽ diễn ra tại sân bay.
Sandhu dự định mở hơn 200 sân bay cho xe bay trên thế giới, với kế hoạch đang được triển khai tại các địa điểm ở London, Los Angeles, Australia, Hàn Quốc, Pháp, Đức, Scandinavia và Đông Nam Á.
MỹThiết bị mới do giáo sư Jongyoon Han và cộng sự ở Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) phát triển tạo ra nước uống từ nước biển chỉ với một lượng điện nhỏ.
Thiết bị lọc nước biển bằng điện nặng chưa đến 10 kg. Ảnh: M. Scott Brauer/MIT
Phiên bản hiện nay của thiết bị chỉ nhỏ cỡ một chiếc valy. Thiết bị sử dụng lượng điện nhỏ hơn bộ sạc điện thoại thông minh, có thể lấy năng lượng từ pin mặt trời di động trong trường hợp không có sẵn bộ pin lưu trữ điện.
Thay vì sử dụng bộ lọc hoặc chưng cất, thiết bị sử dụng một công nghệ do MIT thiết kế mang tên phân cực tập trung ion (ICP), được giới thiệu lần đầu cách đây 12 năm. Các nhà nghiên cứu bơm nước biển qua một kênh dẫn hẹp nằm giữa hai lớp màng tích điện, một lớp màng tích điện dương và lớp màng còn lại tích điện âm.
Khi nước chảy qua điện trường giữa hai lớp màng, những hạt như phân tử muối, virus và vi khuẩn bị đẩy vào kênh dẫn nước phụ để thải ra ngoài. Lúc này, kênh dẫn nước chính đã được lọc sạch và khử mặn tương đối, nhưng vẫn có thể chứa một số ion muối.
Vì lý do trên, nước đã lọc sơ bộ sẽ tiếp tục chảy qua một module thẩm tách bằng điện. Tại đó, lượng muối cuối cùng còn sót lại sẽ bị loại bỏ. Dù bước này liên quan tới dẫn nước qua một màng trao đổi ion, giúp tách ion muối khỏi lớp màng để tái sử dụng. Cuối cùng, nước chảy ra từ vòi phun của thiết bị, vượt qua tiêu chuẩn nước uống của Tổ chức Y tế Thế giới.
Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh, hệ thống hơi phức tạp một chút do tích hợp quy trình nhiều gia đoạn. Đầu tiên, nước chảy qua chuỗi 6 module ICP, sau đó chảy qua 3 module khác rồi đến module thẩm tách điện. Phiên bản hiện nay có thể sản xuất 300 ml nước uống mỗi giờ, với mức tiêu thụ 20 watt giờ điện mỗi lít. Han và cộng sự đang làm việc để tăng cường công suất của thiết bị. Họ công bố nghiên cứu hôm 14/4 trên tạp chí EnvironmentalScienceandTechnology.
Trung QuốcCác nhà khoa học điều chỉnh cực dương thường làm từ than chì của pin lithium-ion, qua đó rút ngắn thời gian sạc.
Minh họa xe điện đang sạc pin. Ảnh: iStock
Nhóm chuyên gia từ nhiều viện nghiên cứu Trung Quốc tăng tốc độ sạc pin lithium-ion bằng cách thêm một lớp phủ đồng và các dây nano vào cực dương, Techxplore hôm 28/4 đưa tin. Nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances.
Các nhà phân tích cho rằng một trong những lý do kìm hãm sự chuyển đổi rộng rãi từ xe xăng sang xe điện là thời gian sạc pin. Ví dụ, xe điện có thể mất tới gần một tiếng để sạc pin từ 40% lên 80%.
Một trong những trở ngại chính khi tăng tốc độ sạc là cực dương của pin. Đa số cực dương làm từ than chì và được chế tạo thành một hỗn hợp không có trật tự. Nhóm nghiên cứu chỉ ra, đây không phải là cách hiệu quả để truyền dòng điện. Họ cũng cho biết, ngoài cách sắp xếp các vật liệu bên trong, kích thước khoảng trống giữa chúng cũng là một vấn đề.
Để khắc phục, đầu tiên nhóm chuyên gia chạy các mô hình lý thuyết để tối ưu hóa sự phân bố trong không gian của các hạt kích thước khác nhau và độ xốp của điện cực. Sau đó, họ áp dụng thông tin thu được từ mô hình để điều chỉnh cực dương bằng than chì truyền thống. Nhóm nhà khoa học phủ đồng lên cực dương rồi thêm các dây nano đồng vào hỗn hợp điện cực. Họ tiếp tục làm nóng rồi làm lạnh cực dương, nén hỗn hợp thành một vật liệu có trật tự hơn.
Các chuyên gia lắp cực dương mới vào pin lithium-ion tiêu chuẩn, sau đó đo thời gian sạc cần thiết. Kết quả, họ có thể sạc pin đến 60% chỉ trong 5,6 phút và đến 80% trong 11,4 phút. Nhóm nghiên cứu không kiểm tra thời gian sạc đầy 100% vì việc này không được khuyến khích với loại pin như vậy. Họ cũng chưa tiết lộ việc thêm đồng vào cực dương có thể làm tăng giá pin lên bao nhiêu.
Công trình của TS.BS Phạm Quang Thái đưa ra sớm nhất thông tin dịch bệnh, bằng chứng lây nhiễm góp phần điều chỉnh chiến lược phòng chống Covid-19 tại Việt Nam.
Giữa năm 2020, khi thế giới còn chưa hiểu nhiều về chủng virus corona mới gây ra dịch Covid-19, TS.BS Phạm Quang Thái, Phó trưởng khoa kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện vệ sinh dịch tễ TW cùng các cộng sự đã đưa ra những bằng chứng quan trọng về việc virus dễ dàng lây lan từ người sang người và ở giai đoạn sớm, chưa biểu hiện triệu chứng. Thời điểm đó, ngoài một vài bài báo của Trung Quốc nơi phát hiện những ca bệnh đầu tiên, chưa có một quốc gia nào đưa ra bức tranh đầy đủ về đại dịch cũng như phương án phòng chống đặc thù như vậy. Nghiên cứu này vừa được đề cử xét Giải chính - giải thưởng Tạ Quang Bửu 2022.
TS.BS Phạm Quang Thái tại phòng làm việc, Khoa kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện vệ sinh dịch tễ TW. Ảnh: NQ
Nghiên cứu của TS Thái nhìn lại kết quả 100 ngày đầu tiên kiểm soát dịch Covid-19 tại Việt Nam, trong đó phân tích các yếu tố liên quan và đưa ra bài học kinh nghiệm trong chống dịch. Nhóm đã phân tích dữ liệu lâm sàng và nhân khẩu học về 270 ca nhiễm đầu tiên, cũng như biện pháp kiểm soát của chính phủ, bao gồm số lượng các xét nghiệm, các trường hợp bị cách ly. Để ước lượng mức độ di chuyển của dân số, nhóm sử dụng dữ liệu di động của Apple và Google cung cấp. Họ cũng sử dụng dữ liệu để ước tính tỷ lệ của ca nhiễm không triệu chứng, mức độ lan truyền và ước tính các giá trị khác nhau của số phát sinh dịch (R0).
Những kết quả này có ý nghĩa lớn cho ước tính chu kỳ lây cũng như quy mô của dịch sau này. Nhờ đó quy mô dịch tại Đà Nẵng ở làn sóng thứ 2 Covid-19 tại Việt Nam cũng như tại Hải Dương đầu năm 2021 ước tính được mức độ và phạm vi lây nhiễm.
Nghiên cứu đưa ra những bằng chứng quan trọng trong việc kết luận bệnh có thể lây truyền từ những cá thể nhiễm bệnh nhưng không có biểu hiện triệu chứng. TS Thái cho biết, thời kì đầu đại dịch, người ta chỉ nghĩ rằng bệnh lây truyền từ động vật sang người và lây truyền ở người có triệu chứng. Song với kinh nghiệm từng trực tiếp tham gia chống dịch SARS năm 2003, anh nhanh chóng so sánh hai loại virus này. Anh nói khi dịch SARS xuất hiện, con đường lây nhiễm chủ yếu qua giọt bắn, điều hòa không gian kín với tỷ lệ tử vong cao tới 20%. Loại virus có mức độ tử vong cao và triệu chứng rõ ràng, SARS không thể gây ra đại dịch. Nhưng SARS-CoV-2 lại khác.
Ở thời điểm WHO vẫn chậm trễ trong việc đưa ra cách thức lây truyền virus, thông điệp ấy đã làm thay đổi quan điểm của giới khoa học cũng như công tác cách ly khống chế dịch. "Hiểu biết về cách lây truyền và bản chất của virus góp phần quan trọng cho khoa học bởi nếu không biết khả năng lây nhiễm sẽ không thể đưa chiến lược ứng phó", TS Thái nói với VnExpress.
Công trình lập tức gây chú ý khi đăng tải trên tạp chí hàng đầu về bệnh truyền nhiễm Clinical Infectious Diseases (Mỹ). Nghiên cứu cũng được trích dẫn 66 lần ở các bài báo đăng trên tạp chí khoa học và được nhắc lại trên các kênh truyền thông quốc tế như CNN, BBC, The Washington Post... như một thành công của chiến lược chống dịch tại Việt Nam.
Thời điểm ấy, phát hiện của nhóm nghiên cứu đã góp phần lớn vào công tác phòng chống dịch như thay đổi chiến lược sàng lọc tại sân bay: kiểm soát người di chuyển qua đường hàng không, biên giới, cách ly cẩn trọng, xét nghiệm thay vì chỉ đo thân nhiệt. Nhờ công tác truy vết kỹ càng kết hợp với kiểm dịch nghiêm ngặt và các biện pháp hạn chế đi lại quốc tế giúp Việt Nam khống chế dịch an toàn trong một năm đầu tiên, trước khi có sự xuất hiện của chủng Delta và tiếp cận được vaccine.
Ở giai đoạn đầu, TS Thái mô tả, Việt Nam chống dịch ở thế "không có vũ khí trong tay". Để so sánh, hai quốc gia Anh và Đức có 20.000 máy thở cùng đội ngũ chuyên gia vận hành, trong khi Việt Nam chỉ có chưa tới 3.000 máy thở tối đa huy động. Đó là chưa kể vấn đề thiếu chuyên gia vận hành máy móc, vì thế ngay cả khi sử dụng máy thở, tỷ lệ tử vong vẫn cao. "Khi chưa có vaccine chúng ta không có cách nào khác là phải thực hiện chiến lược zero Covid-19 để ngăn lây lan và tử vong", anh nói.
"Chưa có quốc gia nào quyết liệt trong việc truy vết như Việt Nam", TS Thái nói và thêm rằng những câu chuyện họ trải qua sẽ được "viết thành hồi ký".
Anh kể về một lần truy vết máy bay, khi phát hiện ca nhiễm đầu tiên, đội ngũ truy vết lập tức tìm kiếm sách hành khách nhanh nhất để ngăn chặn dịch xảy ra trong cộng đồng. Họ tìm được gần như đầy đủ hành khách nhưng sót 4 người - nhóm được đánh giá nguy cơ nhất bởi ngồi gần ca dương tính. Do những hành khách này không khai báo lộ trình, đội truy vết chỉ tìm được đến khách sạn đầu tiên rồi mất dấu. Dựa thông tin tên hành khách, đội đặc nhiệm tìm được facebook và nhờ đoạn clip anh này khoe bể bơi có logo một khách sạn đối diện, đội truy vết đã tìm ra hành khách. Sở dĩ việc truy vết nhanh chóng là nhờ có mạng lưới y tế dự phòng làm việc hiệu quả, từ Trung ương tới 63 CDC trong cả nước và tới tận từng xã phường kèm theo đó là sự hỗ trợ đồng lòng từ người dân.
Chia sẻ qua email, GS Peter Horby, giáo sư đầu ngành về dịch tễ của Đại học tổng hợp Oxford kể, ông biết TS.BS Phạm Quang Thái năm 2003 khi anh tham gia cùng nhóm điều tra SARS do WHO phối hợp cùng Viện Vệ sinh Dịch tễ trung ương tiến hành điều tra. Khi ông về làm cho Đơn vị nghiên cứu lâm sàng của Đại học Oxford cũng là lúc BS Thái tốt nghiệp thạc sỹ tại Đại học Tổng hợp Bergen (Na Uy) năm 2005. "Chúng tôi cùng tham gia tổ chức một dự án nghiên cứu bệnh cúm tại Việt Nam và dự án đó vẫn đang được thực hiện suốt từ 2006 tới giờ", ông nói.
GS Peter Horby cho hay, họ làm việc với nhau và tham gia chung nhiều công trình nghiên cứu khoa học, trong đó có hàng chục bài báo đăng tải trên các tạp chí quốc tế, bài báo khoa học được công bố tại các hội nghị quốc tế uy tín. "Các nghiên cứu của TS Thái tập trung vào giám sát bệnh truyền nhiễm, xác định đặc điểm dịch tễ học của dịch bệnh và mô hình hóa kèm các biện pháp kiểm soát dịch", ông nói.
Bác sĩ Thái tham gia đội đáp ứng nhanh điều tra và đáp ứng với nhiều dịch bệnh trên cả nước, từ năm 2000 đến nay. Anh trực tiếp tham gia chống dịch SARS năm 2003; điều tra dịch cúm gia cầm các năm từ 2003-2015, đồng thời giám sát các bệnh có thể dự phòng bằng vaccine như sởi, viêm não Nhật Bản... Anh trực tiếp tham gia công tác phòng chống dịch Covid-19 từ những ngày đầu tiên, đảm nhiệm vị trí tổ phó Tổ Thông tin đáp ứng nhanh thuộc Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng chống dịch từ tháng 3/2000 với nhiều đề xuất có giá trị khoa học và thực tiễn.
Anh Thái cho biết thời gian tới, nhóm tiếp tục nghiên cứu các biện pháp để thích ứng an toàn, để dự phòng cũng như ngăn chặn nguy cơ tiềm ẩn dịch bệnh trong tương lai.
Giải thưởng Tạ Quang Bưu năm nay có ba đề cử giải chính thuộc về công trình của GS.TSKH Ngô Việt Trung, Viện Toán học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. PGS.TS Nguyễn Thị Lệ Thu, Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia TP HCM, lĩnh vực hóa học. TS Phạm Quang Thái, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương (Bộ Y tế) thuộc lĩnh vực Y sinh dược học.
Hai đề cử giải thưởng trẻ thuộc về TS Đoàn Lê Hoàng Tân, Trung tâm Nghiên cứu vật liệu cấu trúc Nano và Phân tử, Đại học Quốc gia TP HCM, lĩnh vực Vật lý. TS Trần Tiến Anh, Trường Đại học Hàng hải Việt Nam, lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ.
Từ năm 2014, Giải thưởng Tạ Quang Bửu được Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hàng năm nhằm vinh danh các nhà khoa học có kết quả công bố xuất sắc trong nghiên cứu cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật, góp phần thúc đẩy khoa học, công nghệ Việt Nam hội nhập và phát triển. Giải thưởng được mang tên cố giáo sư Tạ Quang Bửu - một trong những người đặt nền móng trong việc xây dựng và phát triển các lĩnh vực khoa học cơ bản ở Việt Nam.
Sau 8 năm tổ chức, đã có 16 nhà khoa học là tác giả của các công trình khoa học xuất sắc và 4 nhà khoa học trẻ đã được trao tặng Giải thưởng Tạ Quang Bửu. Riêng năm 2021, không có nhà khoa học nào được nhận Giải thưởng này.
Arab Saudi bắt tay vào giai đoạn đầu tiên của hoạt động gây mưa nhân tạo ở các khu vực phía trên thủ đô Riyadh, al-Qassim, và Hail hôm 26/4.
Riyadh là một trong 3 thành phố được chọn để gieo mây. Ảnh: iStock
Kỹ thuật biến đổi thời tiết nằm trong nỗ lực tăng lượng mưa hàng năm (vốn chỉ ở mức 100 mm/năm) ở Arab Saudi lên 10 - 20%. Gieo mây (cloud seeding) là kỹ thuật bao gồm đưa hóa chất vào mây, ví dụ hạt iod bạc nhỏ, để tăng thêm mưa từ đám mây. Cách này khiến những giọt nước tập trung xung quanh hạt iod bạc. Giọt nước va vào nhau hình thành giọt lớn hơn và tăng khả năng mưa rơi.
Là một trong những đất nước khô cằn nhất thế giới, dự án của Arab Saudi hướng tới giảm bớt tình trạng sa mạc hóa thông qua tăng lượng mưa. Đây là một trong những mục tiêu của Arab Saudi xanh, một sáng kiến nhằm tăng thảm thực vật và khả năng thích nghi với biến đổi khí hậu.
Ayman Ghulam, giám đốc Trung tâm Khí tượng Quốc gia kiêm quản lý chương trình gieo mây, cho biết phòng vận hành chương trình mở cửa hôm 25/2 ở trụ sở trung tâm tại Riyadh và chuyến bay đầu tiên sẽ cất cánh gần thủ đô. Ghulam nhấn mạnh họ đã đáp ứng mục tiêu về kết quả và khung thời gian của hoạt động gieo mây. Chương trình sẽ theo dõi sự hình thành mây trên cả nước để tìm địa điểm gieo mây tối ưu. Nhà chức trách cũng sẽ sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường nhằm tăng lượng mưa ở các khu vực trong mục tiêu.
Theo Gluham, gieo mây là một trong những phương pháp hứa hẹn để bảo tồn cân bằng nước một cách an toàn, dễ điều chỉnh và hiệu quả về chi phí. Công nghệ tương tự đang được sử dụng ở nhiều nước. Trung Quốc đã chi hàng tỷ USD để biến đổi thời tiết trước các sự kiện lớn như Thế vận hội Bắc Kinh 2008. Năm 2025, nước này sẽ có hệ thống biến đổi thời tiết gây mưa nhân tạo trên 5,5 triệu km2 và hạn chế mưa đá trên 580.000 km2.
MỹMột gia đình ở California phát hiện họ đang chia sẻ ngôi nhà với 5 con gấu bao gồm 1 con gấu cái và 4 con non.
Gấu mẹ thức dậy sau kỳ ngủ đông. Ảnh: BEAR League
Những con gấu gần đây chui ra từ bên dưới ngôi nhà ở Lake Tahoe, California, nơi chúng ngủ suốt mùa đông. BEAR League, một tổ chức tình nguyện chuyên bảo tồn và cứu hộ gấu, mô tả quá trình giải cứu gia đình gấu trên mạng xã hội Facebook hôm 19/4. Tổ chức BEAR League cho biết gấu mẹ có 3 con non 9 tháng tuổi và nhận nuôi thêm một con gấu mồ côi cùng tầm tuổi. Trước khi mùa đông bắt đầu vào năm ngoái, gia đình 5 thành viên tìm thấy khe hở bên dưới ngôi nhà và quyết định ngủ đông ở đó.
Trong suốt mùa đông, các cư dân sống trong ngôi nhà nghe thấy một số tiếng động ầm ầm kỳ lạ và tiếng ngáy dưới nền nhà nhưng không thể xác định nguồn phát ra âm thanh cho tới khi gia đình gấu tỉnh dậy và chuẩn bị rời đi. Họ mau chóng gọi cho BEAR League để nhờ hỗ trợ. Đó là lúc các tình nguyện viên của tổ chức phát hiện có nhiều con gấu bên dưới ngôi nhà, giám đốc điều hành Ann Bryant của BEAR League, cho biết.
Khi tới nơi, nhóm tình nguyện viên tiến vào khe hở và tạo ra nhiều tiếng động để thôi thúc gia đình gấu rời đi. Họ được huấn luyện để xử lý an toàn những cuộc đụng độ như vậy. Tình nguyện viên BEAR League thường xuyên được nhờ hỗ trợ chủ nhà có gấu kéo tới ở trong mùa đông. "Gấu mẹ ra ngoài và gọi các con theo. Chúng lần lượt đi ra", Bryant nói.
Có 3 loài gấu bản xứ ở Bắc Mỹ, nhưng gấu ở Tahoe là gấu đen (Ursus americanus), loài gấu hoang dã duy nhất ở California. Cơ quan Cá và Động vật hoang dã California cho biết có khoảng 25.000 - 35.000 con gấu ở bang này. Gấu đen có thể nặng tới 227 kg vào mùa hè. Chúng dành gần 20 giờ mỗi ngày để ăn lượng lớn hạt, trái cây, côn trùng và động vật có vú nhỏ nhằm tích trữ năng lượng cho mùa đông, theo Hiệp hội Bảo tồn California.
Theo Trung tâm gấu Bắc Mỹ, cơ sở giáo dục về gấu và động vật hoang dã ở Ely, Minnesota, gấu đen bắt đầu tìm kiếm hoặc xây hang tối và ấm áp từ tháng 9 đến tháng 10. Chúng thường mò tìm những khe đá, hang động và hốc cây rỗng hoặc trong một số trường hợp là khe hở bên dưới nhà. Sau khi vào trong hang, con gấu chuẩn bị ngủ đông. Nhiệt độ cơ thể chúng giảm xuống và nhịp tim cũng giảm từ 80 - 100 nhịp/phút xuống 50 - 60 nhịp/phút. Gấu đen sẽ ngủ đông vài tháng trước khi xuất hiện trở lại vào mùa xuân. Nhà chức trách khuyến cáo cư dân và du khách ở Lake Tahoe bịt kín những khe hở trong nhà để ngăn gấu mò vào.
Bình ĐịnhSau 7 năm xây dựng, Tổ hợp không gian khoa học, nhà mô hình vũ trụ và Bảo tàng khoa học được khánh thành, chiều 29/4.
Tổ hợp Không gian khoa học do Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo được xây dựng từ năm 2015. Công trình có diện tích 3,99 ha, tại số 10 - Đại lộ Khoa học, phường Ghềnh Ráng, TP Quy Nhơn, do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Định làm chủ đầu tư.
Căn phòng thể hiện 3 chủ đề chính: trái đất và mặt trời, các hành tinh anh em, hệ mặt trời trong lịch sử vũ trụ. Ảnh: Trung tâm ICISE
Dự án gồm 3 khu vực chính: khu khám phá khoa học, trạm quan sát thiên văn phổ thông và khu thiếu nhi. Khu khám phá khoa học có hai hạng mục, gồm: bảo tàng khoa học và nhà chiếu hình vũ trụ.
Bảo tàng khoa học có 7 phòng trưng bày chia theo 7 chủ đề: hệ mặt trời, khám phá vật chất, không gian, khám phá sao Hỏa, Trái Đất và tài nguyên thiên nhiên...
Nhà chiếu hình vũ trụ, với đặc trưng là màn hình vòm bán cầu với đường kính 12 m, khán phòng 80 chỗ ngồi với công nghệ trình chiếu và mô phỏng mới nhất, giúp người xem khám phá vũ trụ, giải thích các vấn đề thiên văn học và các hiện tượng thiên nhiên với hình ảnh trực quan.
Khu Khám phá khoa học gồm các phòng trưng bày, phổ biến khoa học phổ thông, thực hành, trải nghiệm, tương tác với các mô hình khoa học, thiết bị công nghệ tiên tiến...
Đặc biệt, Trạm Quan sát thiên văn phổ thông được lắp đặt nhiều thiết bị hiện đại, tiên tiến, bao gồm 10 kính thiên văn phổ thông và 1 kính thiên văn quang học có đường kính 600 mm. Đây là chiếc kính thiên văn lớn nhất đang có tại Việt Nam hiện nay, quan sát một vật thể ở khoảng cách hơn một tỷ năm ánh sáng.
Kính thiên văn Plane wave CDK600. Đây là kính thiên văn tốt nhất và hiện đại nhất Việt Nam hiện nay, được lựa chọn bởi các chuyên gia của Liên hiệp các hội Vật lý thiên văn thế giới. Ảnh: Bình Định
Riêng hạng mục Khu thiếu nhi dự kiến hoàn thành vào tháng 10 năm nay. Đó là nơi dành riêng cho thiếu nhi; giúp các em được tiếp cận, thực hành, trải nghiệm những công nghệ tiên tiến nhất...
Ông Lê Công Nhường, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Bình Định cho biết, dự án có sự đóng góp to lớn của các nhà khoa học trong nước và quốc tế.
Để công trình này đưa vào hoạt động có hiệu quả nhất, ông Nhường mong muốn Trung tâm có cơ chế chính sách đặc thù như là hình mẫu về phổ biến khoa học của cả nước.
Ngoài ra có chính sách ưu đãi hợp lý để có thể thu hút các chuyên gia giỏi, phù hợp với yêu cầu về làm việc và gắn bó lâu dài tại Trung tâm. Cần tạo điều kiện cho các trường phổ thông trên cả nước nói chung có điều kiện và cơ hội đến Trung tâm để tham quan và trải nghiệm.
Trực thăng NASA chụp ảnh vỏ bảo vệ của robot Perseverance từ trên cao, cho thấy những hư hại nghiêm trọng sau chuyến hạ cánh xuống sao Hỏa năm ngoái.
Hạ cánh trên sao Hỏa là thử thách vô cùng khó khăn đối với các robot. Robot Perseverance của NASA đã an toàn vượt qua thử thách này vào tháng 2/2021, nhưng thiết bị giúp nó đáp xuống bề mặt hành tinh đỏ phải chịu kết quả thảm khốc hơn. Hình ảnh mới do trực thăng Ingenuity của NASA chụp từ trên cao cho thấy dù và vỏ bảo vệ của robot trở thành rác thải trên sao Hỏa.
Ingenuity chụp loạt ảnh mới bằng camera màu trong Chuyến bay 26 diễn ra hôm 19/4. Chúng mang đến những góc nhìn khác so với ảnh chụp trước đó của Perseverance. Trong ảnh chụp của Ingenuity, chiếc dù lớn phủ đầy bụi sao Hỏa còn vỏ bảo vệ thì vỡ nát.
Việc tìm hiểu xem điều gì xảy ra với thiết bị hạ cánh có thể hữu ích cho các nhiệm vụ sao Hỏa trong tương lai, ví dụ như nhiệm vụ lấy mẫu đất đá. Theo kế hoạch, một phương tiện khác sẽ bay lên sao Hỏa, lấy các mẫu đá mà Perseverance thu thập và mang chúng về Trái Đất để nghiên cứu.
"Perseverance có chuyến đổ bộ sao Hỏa được ghi lại chi tiết nhất lịch sử với các camera hiển thị mọi thứ, từ quá trình bung dù cho đến lúc tiếp đất", Ian Clark, chuyên gia tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực (JPL) thuộc NASA, cho biết.
"Tuy nhiên, các hình ảnh của Ingenuity lại mang đến một góc nhìn khác. Sẽ thật tuyệt vời nếu chúng góp phần khẳng định rằng các hệ thống của chúng tôi đã hoạt động như mong đợi hoặc cung cấp thông tin kỹ thuật mà chúng tôi có thể dùng cho kế hoạch mang mẫu vật sao Hỏa về Trái Đất. Còn nếu không, những bức ảnh vẫn rất ngoạn mục và truyền cảm hứng", Clark nói thêm.
Vỏ bảo vệ của robot Perseverance trước và sau chuyến hạ cánh xuống sao Hỏa. Ảnh: Kevin M. Gill
JPL cho biết, phần vòm dù dường như không có dấu hiệu hư hại do quá trình hạ cánh. Tuy nhiên, các chuyên gia cần phân tích thêm để hiểu rõ những gì được thể hiện trong ảnh chụp của trực thăng. Trong khi đó, nhà khoa học Kevin M. Gill chia sẻ hình ảnh trước và sau khi hạ cánh của vỏ bảo vệ để người xem nắm được nó đã hư hại ra sao sau chuyến đổ bộ sao Hỏa.
Những bức ảnh mới sẽ trở thành một phần trong kho dữ liệu vốn đã phong phú của Ingenuity. Trực thăng này đã thực hiện chuyến bay có kiểm soát đầu tiên trên một hành tinh khác ngoài Trái Đất và vẫn đang tiếp tục hoạt động. Hiện tại, Ingenuity đóng vai trò như phương tiện do thám và đồng hành cùng Perseverance khi robot này tiến vào vùng đồng bằng của hố trũng Jezero - nơi có tiềm năng ẩn chứa dấu vết của vi sinh vật cổ đại.
Thái LanCác nhà chức trách buộc phải chuyển voi non đi nơi khác sau khi dân làng phát hiện nó quanh quẩn bên xác voi mẹ suốt nhiều giờ.
Con voi non mồ côi sau khi mẹ nó chết bởi ăn ngô độc. Ảnh: Viral Press
Voi con 11 tháng tuổi Park Mae Mae trốn khỏi chuồng cùng với voi mẹ Moke Chue, 31 tuổi, và lang thang vào một đồn điền để ăn ngô ở tỉnh Tak hôm 22/4. Tuy nhiên, mẹ nó ăn phải hoa màu phun nhiều thuốc trừ sâu và phân bón, dẫn tới ngộ độc. Những người dân làng phát hiện Park Mae Mae hôm 23/4, khoảng 12 giờ sau khi mẹ nó chết. Con voi non từ chối rời khỏi xác mẹ. Nó luôn nằm ở cạnh đó và không chịu rời đi.
"Chúng tôi đã cử một đội chuyên gia tới điều tra trong làng. Voi con và một con voi trưởng thành khác được đưa tới cơ sở để theo dõi nhằm đề phòng chúng ăn phải ngô độc", Sangduean Chailert, chủ tịch Hiệp hội bảo tồn voi, cho biết.
Pak Mae Mae và mẹ nó từng sống trong một trại nuôi voi phục vụ du khách, nhưng do Covid-19, người quản tượng phải đưa chúng về nhà do mất thu nhập. Người này để những con voi lang thang quanh làng vào ban ngày. Ban đêm hai con voi bỏ trốn, mò vào đồn điền trồng ngô. Nhà chức trách đã mang xác voi mẹ đi để khám nghiệm.
Voi châu Á (Elephas maximus) dài khoảng 2 - 4 m và nặng 3.000 - 5.000 kg. Chúng có tuổi thọ trung bình 50 - 60 năm. Voi là động vật biểu tượng của Thái Lan. Ước tính có 2.000 con voi sống trong tự nhiên và 2.000 con voi nuôi nhốt. Tại Thái Lan, người giết voi có thể chịu án tù lên tới 3 năm và nộp phạt 31 USD.
Sử dụng phân tử hữu cơ Viologens làm phản ứng điện hóa, nhóm sinh viên Đại học Quy Nhơn tạo ra màng vật liệu có khả năng thay đổi màu theo dòng điện.
Vật liệu mới được Bùi Đức Ái, Nguyễn Duy Điền, Nguyễn Huy Hoàng, Nguyễn Thị Hồng Linh, Dương Thị Thảo, sinh viên ngành Sư phạm Hóa học phát triển với sự hướng dẫn của TS Huỳnh Thị Miền Trung, giảng viên Khoa khoa học tự nhiên, Đại học Quy Nhơn.
Theo nhóm, vật liệu điện sắc được giới khoa học quan tâm vì những ứng dụng nhiều để làm cửa sổ thông minh đổi màu, gương chiếu hậu chống chói, màn hình tivi tiêu thụ điện năng thấp. Chúng có đặc trưng là màu có thể thay đổi dựa trên sự thay đổi điện thế.
Qua nghiên cứu, nhóm nhận thấy họ phân tử Viologens có hoạt tính oxy hóa khử mạnh, các trạng thái oxy hóa có sự ổn định cao và có màu sắc rõ ràng nên chọn để chế tạo vật liệu điện sắc hữu cơ.
Thiết bị điện sắc đổi từ màu trong suốt sang màu tím đậm khi có sự thay đổi về điện thế. Ảnh: NVCC
Sử dụng phương pháp điện hóa nhóm nghiên cứu nhận thấy màu sắc của vật liệu thay đổi theo từng trạng thái oxy hóa khác nhau, và có thể kiểm soát dựa trên tác dụng của điện thế. Sau nhiều thí nghiệm, các bạn sinh viên đã tổng hợp thành công màng mỏng của phân tử Viologen trên Indium Tin Oxide (ITO) và chế tạo thiết bị điện sắc. Thiết bị được kết nối với nguồn điện một chiều và khảo sát sự biến đổi màu ở các điện áp khác nhau.
Đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, khi thử nghiệm điện thế 0 V và 1.0 V, màu sắc của thiết bị hầu như không thay đổi. Màu tím nhạt xuất hiện ở điện thế 2.5 V và khi áp điện thế 3.4 V thì màu tím xuất hiện rất đậm.
Mô hình nhà gắn thiết bị điện sắc ở trên mái có khả năng đổi màu từ trong suốt sang tím, giúp không gian bên trong mát mẻ hơn khi trời nắng. Ảnh: NVCC
Thiết bị điện sắc được nhóm nghiên cứu thử nghiệm trên mái nhà. Khi không có dòng điện chạy qua mái nhà trong suốt. Khi dòng điện chạy qua, màu sắc của Viologen chuyển thành màu tím đậm.
Trưởng nhóm Bùi Đức Ái, chia sẻ, từ những kết quả nghiên cứu, nhóm mong muốn chế tạo nhiều thiết bị điện sắc có thể đưa vào ứng dụng trong cuộc sống. "Nhóm sẽ tiếp tục nghiên cứu những ảnh hưởng của dung môi đến vật liệu điện sắc và thực hiện nhiều khảo sát hơn nữa về độ bền, hiệu quả năng lượng của thiết bị", đại diện nhóm chia sẻ.
GS.TS Nguyễn Cửu Khoa, nguyên Viện trưởng viện khoa học vật liệu ứng dụng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đánh giá, kết quả nghiên cứu mang tính học thuật cao, có sự đầu tư kỹ lưỡng. Nhìn ở góc độ khả năng của sinh viên, bình diện trong nước, GS Khoa ghi nhận nỗ lực của nhóm nghiên cứu.
"Tôi đánh giá cao khi nhóm đã ứng dụng sản phẩm ở một số mô hình mái nhà. Tuy nhiên, để ứng dụng sản phẩm vào thực tế cần thực hiện ở quy mô lớn hơn để đánh giá hiệu quả và tính khả thi", GS Khoa nói.
MỹCác nhà khoa học chế tạo thiết bị cao chưa đến 30 cm và chỉ nặng khoảng 30 g nhưng có thể nhảy cao hơn 30 m.
Trong nghiên cứu xuất bản trên tạp chí Nature hôm 27/4, giáo sư kỹ thuật Elliot Hawkes tại Đại học California Santa Barbara (Mỹ) cùng các cộng sự trình bày một cách tương đối đơn giản để định lượng và so sánh các "vật nhảy" - bao gồm cả sinh vật sống và máy móc - trên mọi quy mô. Không chỉ vậy, họ còn chế tạo một thiết bị nhảy cao kỷ lục.
"Chúng tôi đã tạo ra thiết bị có thể nhảy cao hơn 30 m. Theo chúng tôi biết, con số này cao hơn nhiều so với các thiết bị nhảy được thiết kế trước đây và cao hơn cả những vật nhảy sinh học tốt nhất", nhóm nghiên cứu viết. Vật nhảy của họ cao chưa đến 30 cm và chỉ nặng khoảng 30 g. Nó có thể tự phóng lên không trung 33 m với vận tốc phóng là 28 m mỗi giây.
Quá trình phóng lên không trung của thiết bị nhảy. Ảnh: Elliot W. Hawkes
Các nhà nghiên cứu định nghĩa nhảy là "chuyển động được tạo ra bởi các lực do vật nhảy tác dụng lên mặt đất, trong khi vẫn duy trì khối lượng không đổi". Điều này loại trừ các trường hợp như tên lửa và mũi tên bắn ra từ cung.
Nhảy buộc các kỹ sư và sinh vật tiến hóa phải đối mặt với một số hạn chế vật lý cơ bản của việc sản sinh năng lượng. "Cơ bắp và động cơ không thể tạo ra năng lượng cao cần thiết để vật nhảy tự đẩy cơ thể mình", kỹ sư cơ khí Sarah Bergbreiter cho biết.
Bà giải thích, sinh vật sống và máy móc đều vượt qua giới hạn này bằng cách sử dụng cơ bắp và động cơ để tích trữ năng lượng trong những cấu trúc giống như lò xo, sau đó giải phóng toàn bộ năng lượng cùng lúc theo phương pháp gọi là LaMSA.
Trước đây, các chuyên gia từng tìm hiểu làm thế nào một số vật nhảy giỏi nhất trong tự nhiên đẩy mình lên cao như vậy (ví dụ Cercopoidea, côn trùng nhỏ bé có thể nhảy cao gấp hơn 100 lần chiều dài cơ thể), nhưng những nghiên cứu đó vẫn còn hạn chế. Trong nghiên cứu mới, nhóm nhà khoa học chỉ ra một số vấn đề quan trọng, ví dụ, có những sự khác biệt lớn giữa động cơ tuyến tính trong sinh vật sống (cơ bắp) và động cơ mà các kỹ sư sử dụng.
"Sinh vật chỉ có thể nhảy với mức năng lượng tạo ra trong một cú bật của cơ bắp", Charles Xaio, nghiên cứu sinh thuộc phòng thí nghiệm của Hawkes, cho biết. Vì vậy, sinh vật bị giới hạn về mức năng lượng dùng để đẩy cơ thể lên khỏi mặt đất và chỉ có thể nhảy cao ở mức đó.
Tuy nhiên, máy móc có thể tăng năng lượng bằng cách sử dụng động cơ quay để thực hiện nhiều cú bật, qua đó tăng mức năng lượng mà chúng tích trữ được trong lò xo.
"Sự khác biệt giữa sản sinh năng lượng của sinh vật với máy móc đồng nghĩa chúng cần thiết kế rất khác nhau để tối đa hóa độ cao của bước nhảy. Sinh vật nên có lò xo nhỏ - chỉ đủ để lưu trữ mức năng lượng tương đối nhỏ mà một cú bật tạo ra - và khối lượng cơ bắp lớn. Ngược lại, máy móc cần lò xo càng lớn càng tốt và động cơ nhỏ", Xaio nói.
Dựa vào thông tin nắm được, nhóm nghiên cứu chế tạo thiết bị nhảy hoàn toàn khác vật nhảy sinh học: kích thước lò xo so với động cơ của nó lớn hơn gần 100 lần so với động vật. Bên cạnh đó, họ cũng chế tạo mẫu lò xo mới, tối đa hóa khả năng lưu trữ năng lượng trên mỗi đơn vị khối lượng.
Vật nhảy mới với khả năng vượt qua các giới hạn của thiết kế sinh học đã mở ra tiềm năng hứa hẹn cho robot nhảy. Trong tương lai, chúng có thể đến những nơi mà hiện nay chỉ robot bay mới tiếp cận được. Điều này cũng mang đến lợi ích ngoài Trái Đất: Robot nhảy có thể di chuyển trên Mặt Trăng hoặc các hành tinh một cách hiệu quả mà không vướng vật cản trên bề mặt, đồng thời đến những vị trí mà robot mặt đất không thể tiếp cận.
Trên Mặt Trăng, lực hấp dẫn chỉ bằng 1/6 trên Trái Đất và gần như không có lực cản không khí. Do đó, nhóm nhà khoa học ước tính thiết bị của họ có thể nhảy cao 125 m và nhảy xa 500 m. "Đó sẽ là một bước tiến khổng lồ cho các vật nhảy nhân tạo", Hawkes nhận xét.
Một bộ sưu tập hóa thạch sinh vật biển có niên đại từ kỷ Cambri đã được phát hiện ở thành phố Lâm Nghi, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc.
Tác giả chính của nghiên cứu Zhao Fangchen từ Viện Địa chất và Cổ sinh vật học Nam Kinh thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS) cho biết tập hợp hóa thạch, được đặt tên là "Linyi Lagerstatte", gồm hơn 35 loài đã tuyệt chủng sống dưới đáy đại dương, chủ yếu là động vật chân đốt, ngoài ra còn có các dạng sống xốp và sinh vật dạng sợi.
Nhiều hóa thạch được bảo quản gần như nguyên vẹn trong bộ sưu tập Linyi Lagerstatte. Ảnh: CAS
Linyi Lagerstatte rất đáng chú ý vì những mẫu vật được bảo quản tuyệt vời với các chi, mắt và ruột, dù có niên đại cách đây tới 504 triệu năm.
Nhóm động vật này được cho là đã tồn tại trên Trái Đất ngay sau "vụ nổ kỷ Cambri", một giai đoạn tiến hóa quan trọng dẫn đến sự xuất hiện của nhiều loài là tổ tiên của sinh vật hiện đại.
Mô phỏng hệ sinh thái dưới đáy biển ở kỷ Cambri dựa trên dữ liệu từ Linyi Lagerstatte. Ảnh: CAS
"Các loài sinh vật biển đa chủng loại của Linyi Lagerstatte không chỉ mô tả sống động sự phát triển mạnh mẽ của sinh vật vào thời điểm đó, mà còn là một cánh cửa quan trọng giúp chúng ta thấy sự chênh lệch về hình thái, cấu trúc quần xã và sự phân bố địa lý cổ của các loài động vật biển sau vụ nổ kỷ Cambri", Zhao nhấn mạnh.
Chi tiết nghiên cứu đã được công bố trực tuyến trên tạp chí National Science Review trong tháng này.
AustraliaCon cá sấu bơi theo dây câu và bất thình lình nhảy lên thuyền khiến một cặp đôi ở Kimberley thót tim.
Màn tấn công bất ngờ của cá sấu nước mặn. Video: Kathryn Dyball và Cameron Bates
Cặp đôi Kathryn Dyball và Cameron Bates chia sẻ khoảnh khắc đụng độ con cá sấu khi câu cá trên chiếc thuyền dài 4,6 m ở vùng Kimberley phía tây bắc Australia, Newsweek đưa tin hôm 25/4. Con cá sấu nước mặn bơi trên mặt nước và nhanh chóng tiến về phía chiếc thuyền. Dường như nó đang đuổi theo dây câu mà cặp đôi kéo lê qua mặt hồ.
Khi Dyball và Bates kéo dây câu lên khỏi mặt nước, con cá sấu tìm cách đớp lấy nhưng không thành công. Nó dừng lại một khắc rồi nhìn thẳng vào camera và nhảy lên khỏi mặt nước. Con cá sấu to lớn tìm cách trèo lên lên thuyền của cặp đôi, chúi mõm vào camera. Hành động của nó khiến chiếc thuyền chao đảo. Lát sau, ống kính camera cho thấy con vật đã rơi xuống nước trong lúc chiếc thuyền chạy đi xa dần.
Ước tính có 150.000 con cá sấu nước mặn ở Australia. Cá sấu nước mặn nổi tiếng hung dữ và có tính chiếm hữu lãnh thổ cao hơn cá sấu nước ngọt. Chúng thường lao tới cắn khi cảm thấy lãnh thổ bị đe dọa hoặc phát hiện con mồi. Dyball và Bates không tiết lộ họ có câu được cá khi kéo dây câu lên hay không. Dù các vụ cá sấu tấn công rất hiếm gặp, đôi khi chúng vẫn nhắm vào thuyền câu. Theo chính phủ Australia, thuyền càng nhỏ, nguy cơ cá sấu tấn công càng lớn.
Năm 2021, một người đàn ông ở Northern Territory bị thương do cá sấu nhảy lên thuyền. Tai nạn xảy ra ở vườn quốc gia Kakadu. Người đàn ông đi câu cá với bạn và dừng thuyền để nấu ăn, thu hút cá sấu bơi tới. Dù cá sấu là loài vật đồ sộ, chúng có thể phi thân khỏi mặt nước. Theo các chuyên gia, cá sấu có chiếc đuôi rất khỏe và chúng sử dụng mạn thuyền làm đòn bẩy.
Trạm ISS và module Thiên Hà thuộc trạm Thiên Cung của Trung Quốc xuất hiện trong lúc sao Mộc, sao Kim, sao Hỏa và sao Thổ xếp thẳng hàng trên bầu trời.
Sao Mộc, sao Kim, sao Hỏa và sao Thổ (từ trái sang phải) nằm thẳng hàng gần đường chân trời với trạm ISS xuất hiện ở góc trên bên trái khung hình. Ảnh: Gianluca Masi
Nhà vật lý thiên văn người Italy Gianluca Masi, nhà sáng lập Dự án Kính viễn vọng ảo, chia sẻ hai bức ảnh ghi hình 4 hành tinh xếp thẳng hàng trên bầu trời vào sáng sớm với Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) và module Thiên Hà xuất hiện trong khung hình ở vị trí cao hơn. Các hành tinh nằm chếch phía trên đường chân trời ở hướng đông nam vào khoảng 4 giờ sáng theo giờ địa phương, trước khi Mặt Trời mọc.
Hiện tượng thẳng hàng xảy ra khi những hành tinh lân cận tiến vào cùng một vùng trời lúc nhìn từ Trái Đất. Masi biết trạm ISS và module Thiên Hà cũng di chuyển qua vùng trời các hành tinh xuất hiện và cách nhau 15 phút. Vì vậy, ông đã chụp lại khoảnh khắc đó bằng máy ảnh góc rộng tại điểm quan sát ưa thích ở Rome.
Sao Mộc, sao Kim, sao Hỏa và sao Thổ (từ trái sang phải) với module Thiên Hà ở phía trên. Ảnh: Gianluca Masi
Với chiều dài 109 m, trạm ISS là một trong những vật thể sáng nhất trên bầu trời trong phần lớn thời gian. Trạm quay quanh quỹ đạo ở độ cao khoảng 420 km với tốc độ khoảng 28.000 km/h, theo NASA. Điều đó có nghĩa cứ 90 phút trạm lại hoàn thành một vòng quanh Trái Đất. Trạm vũ trụ Trung Quốc nhỏ hơn nhiều so với ISS nhưng vẫn có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Module Thiên Hà quay quanh Trái Đất ở độ cao trung bình 340 - 450 km.
Theo NASA, thời điểm tốt nhất để quan sát các hành tinh nằm thẳng hàng là khoảng 1 giờ trước khi Mặt Trời mọc. 4 hành tinh có thể quan sát vào sáng sớm ở Bắc Bán cầu từ ngày 23/4 cho đến đầu tháng 7.
Nhóm nhà khoa học Đại học Nông lâm TP HCM đã nghiên cứu quy trình công nghệ sản xuất kẹo, mứt, nước ép, kết tinh Naringin bưởi, với chi phí vài trăm triệu đồng.
Tại sự kiện hợp tác công nghệ do Trung tâm thông tin thống kê, Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp Đại học Nông lâm TP HCM tổ chức sáng 28/4, PGS.TS Lê Trung Thiên, Trưởng bộ môn công nghệ sau thu hoạch của trường đã công bố các nghiên cứu chế biến sản phẩm từ bưởi. Đề tài thực hiện 2 năm, trong chương trình nghiên cứu khoa học công nghệ cấp thành phố do Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM tài trợ kinh phí. Theo PGS Thiên, sản lượng bưởi cả nước trung bình khoảng 1 triệu tấn mỗi năm, người dân chủ yếu sử dụng 48% phần thịt bưởi, còn lại bỏ đi. Từ thực tế này, nhóm công bố 4 sản phẩm chính, tận dụng mọi thành phần có trong bưởi, sẵn sàng chuyển giao công nghệ.
PGS.TS Lê Trung Thiên, Đại học Nông lâm TP HCM báo cáo tại hội thảo, sáng 28/4. Ảnh: Hà An
Nước ép bưởi sử dụng nguyên liệu bưởi và chanh dây bóc vỏ sau đó lọc dung dịch quả. Nước bưởi được điều chỉnh pH, gia nhiệt và bổ sung enzyme để giảm đắng. Sản phẩm được trộn các phụ gia rồi tiếp tục gia nhiệt hòa tan nguyên liệu và loại bỏ khí. Nước bưởi được đóng chai thủy tinh tiến hành thanh trùng, làm nguội và bảo quản ở nơi thoáng mát để sử dụng.
Marmalade bưởi (mứt bưởi) sử dụng nước ép bưởi và vỏ bưởi cắt lát, xử lý giảm đắng. Vỏ bưởi được nấu với nước và xay nhỏ. Nước và vỏ bưởi xay sau đó được cô đặc đạt hàm lượng axit tổng, hàm lượng tổng chất rắn hòa tan và độ đặc mong muốn. Sản phẩm được rót vào chai thủy tinh, thanh trùng và bảo quản. Marmalade bưởi có thể làm nguyên liệu sữa chua, nước quả, nhân bánh ngọt, kem...
Kẹo dẻo bưởi sử dụng vỏ đã xử lý giảm đắng, nước, đường sucrose được cô đặc. Dịch kẹo được rót vào khuôn sản phẩm, bảo quản nhiệt độ phòng. Theo PGS Thiên việc cô đặc phải đảm bảo độ cứng, có thể cầm tay và không bị hỏng trong thời gian bảo quản.
Naringin bưởi là một flavanone glycoside có thành phần trong bưởi, giúp quả có vị đắng, tác dụng dược lý mạnh như hỗ trợ chống oxy hóa, giảm lipid máu, chống ung thư ác tính, trị lành vết thương... Nhóm nghiên cứu đã tạo ra quy trình trích ly và tinh sạch Naringin bằng việc sử dụng vỏ bưởi trộn đều với nước. Quy trình thu được Naringin thô đạt 30-35%, độ tinh sạch 51,2%.
Các sản phẩm nước thanh trùng, mứt, kẹo dẻo đều chứa các vi chất dinh dưỡng như protein, chất xơ hòa tan, vitamin C, B12, canxi, sắt... đáp ứng các yêu cầu về vi sinh theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế, an toàn sức khỏe con người. Nhóm nghiên cứu khảo sát hơn 150 người sử dụng và nhận được đánh giá tốt về hương vị, màu sắc.
Quy trình công nghệ chế biến 4 sản phẩm chính từ quả bưởi của nhóm nghiên cứu. Ảnh chụp màn hình
Theo PGS Thiên, ước tính chi phí nguyên liệu cho 1 kg nước bưởi thanh trùng khoảng 11.000 đồng, kẹo dẻo 40.000 đồng, mứt bưởi 80.000 đồng. Chi phí đầu tư cho máy móc tối thiểu khoảng 100 - 200 triệu đồng cho 1 - 2 sản phẩm khô từ bưởi như mứt, kẹo; sản phẩm nước ép chi phí trên dưới 1 tỷ đồng. "Tùy vào quy mô sản xuất để lựa chọn công nghệ và diện tích nhà xưởng hợp lý. Nông dân mới bắt đầu nên đầu tư ở quy mô nhỏ, sau đó mở rộng thêm" PGS Thiên nói. Nhóm nghiên cứu cho rằng sản phẩm phù hợp với nông dân, doanh nghiệp vừa và nhỏ, công ty khởi nghiệp, các hợp tác xã địa phương nhằm gia tăng giá trị cho quả bưởi.
Ông Nguyễn Văn Trang, Giám đốc công ty Eco Green Việt Nam (Tây Ninh) đánh giá, đề tài nghiên cứu thực tế phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp ở quy mô vừa và nhỏ. Ông mong muốn được trao đổi chuyên môn, chuyển giao công nghệ để sản xuất được những sản phẩm tốt hơn, phục vụ nhu cầu xuất khẩu.
"Chúng tôi đang sản xuất các sản phẩm mứt, rượu, trà, kẹo từ bưởi. Tuy vậy việc lựa chọn công nghệ, nghiên cứu phương pháp bảo quản sản phẩm cũng cần được quan tâm để hướng tới thị trường xuất khẩu", ông Sang nói.
Một núi lửa dưới nước im lìm nhiều năm gần Nam Cực đã thức dậy, kích hoạt chuỗi 85.000 trận động đất lớn nhỏ.
Núi lửa Orca ở eo biển Bransfield. Ảnh: Wikipedia
Chuỗi động đất bắt đầu vào tháng 8/2020 và giảm dần vào tháng 11 cùng năm là hoạt động động đất mạnh nhất từng được ghi nhận trong vùng. Các trận động đất nhiều khả năng do một cột magma nóng phun xâm nhập qua lớp vỏ.
"Có nhiều vụ xâm nhập tương tự ở những nơi khác trên Trái Đất, nhưng đây là lần đầu tiên chúng tôi quan sát hoạt động này ở Nam Cực", Simone Cesca, nhà địa chấn học ở Trung tâm nghiên cứu khoa học địa lý Đức GFZ, cho biết. "Thông thường, quá trình xảy ra theo thang thời gian địa chất. Vì vậy theo cách nào đó, chúng tôi rất may mắn khi chứng kiến hiện tượng".
Chuỗi động đất xảy ra quanh Orca, một ngọn núi lửa không hoạt động nhô cao 900 m từ đáy biển ở Bransfield, eo biển hẹp giữa quần đảo Nam Shetland và mũi phía tây bắc của Nam Cực. Trong khu vực này, mảng kiến tạo Phoenix đâm xuống bên dưới mảng kiến tạo lục địa Nam Cực, tạo ra mạng lưới đới đứt gãy, kéo căng một số nơi ở lớp vỏ và mở ra nhiều khe nứt ở các nơi khác, theo nghiên cứu năm 2018 trên tạp chí Polar Science.
Các nhà khoa học ở trạm nghiên cứu trên đảo King George thuộc quần đảo Nam Shetland là những người đầu tiên cảm nhận tiếng ầm ầm của động đất nhỏ. Tin tức nhanh chóng được gửi tới Cesca và đồng nghiệp của ông trên khắp thế giới. Họ muốn tìm hiểu điều gì đang xảy ra, nhưng đảo King George quá xa xôi và chỉ có 2 trạm địa chấn ở lân cận. Vì vậy, nhóm nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ các trạm đó cùng với dữ liệu từ 2 trạm mặt đất dành cho hệ thống định vị vệ tinh toàn cầu, để đo thay đổi về sự dịch chuyển đất. Họ cũng xem xét dữ liệu từ nhiều trạm địa chấn khác và từ vệ tinh bay quanh Trái Đất. Nhóm nghiên cứu công bố chi tiết phát hiện trên tạp chí Communications Earth & Environment.
Trạm địa chấn lân cận khá đơn giản nhưng rất phù hợp để phát hiện trận động đất nhỏ. Trong khi đó, trạm ở xa hơn sử dụng thiết bị phức tạp hơn và có thể cung cấp chi tiết về những trận động đất lớn hơn. Khi kết hợp dữ liệu, nhóm nghiên cứu có thể tạo ra bức tranh tổng thể về cơ chế địa chất kích hoạt chuỗi động đất mạnh này, theo Cesca.
Hai trận động đất lớn nhất trong chuỗi có cường độ 5,9 độ vào tháng 10/2020 và 6 độ vào tháng 11/2020. Sau đó, hoạt động địa chấn giảm dần. Các trận động đất dường như khiến nền đất trên đảo King George xê dịch khoảng 11 cm. Khỉ 4% mức xê dịch đó có thể giải thích trực tiếp bằng động đất. Nhóm nghiên cứu nghi ngờ nguyên nhân chính là sự di chuyển của magma qua lớp vỏ.
Nếu có một vụ phun trào dưới nước ở ngọn núi lửa ngầm, nhiều khả năng nó sẽ xảy ra vào thời gian đó. Nhưng để xác nhận ngọn núi lửa hình khiên phun trào, các nhà khoa học sẽ phải đi tới eo biển để đo độ sâu đáy biển và so sánh với bản đồ lịch sử.
