Hãng Christie's hôm 29/9 cho biết sẽ tổ chức bán đấu giá một bộ xương khủng long bạo chúa T-rex hơn 66 triệu năm tại Hong Kong vào tháng tới.
Sự kiện sẽ diễn ra vào ngày 30/11 tại Trung tâm Triển lãm và Hội nghị Hong Kong, đánh dấu lần đầu tiên một bộ xương T-rex được bán đấu giá ở châu Á. Mẫu vật có biệt danh là Shen và hiện thuộc sở hữu của một bảo tàng.
Shen được khai quật tại hệ tầng Hell Creek ở bang Montana của Mỹ cách đây hai năm. Nó cao 4,6 m, dài 12,2 m, rộng 2,1 m và nặng 1,4 tấn. Xác định niên đại cho thấy hóa thạch thuộc về một con khủng long bạo chúa sống cách đây khoảng 66 - 68 triệu năm trong kỷ Phấn trắng.
Hóa thạch khủng long bạo chúa Shen. Ảnh: Christie's
"Đây là một trong những bộ xương T-rex được nghiên cứu nhiều nhất", James Hyslop, người đứng đầu bộ phận khoa học và lịch sử tự nhiên của nhà đấu giá Christie's, nhấn mạnh. "Chúng ta không thể nào quên thương vụ kỷ lục vào năm 2020 (hóa thạch T-rex Stan được bán với giá 31,8 triệu USD), vì vậy thật hồi hộp và là một đặc ân to lớn với Christie's khi tiếp tục được tin tưởng bán một bộ xương T-rex kỳ diệu khác".
Shen khó có thể phá kỷ lục của Stan, nhưng Christie's hy vọng nó có thể thu về một số tiền khổng lồ từ 15 đến 25 triệu USD.
Người thắng thầu sẽ có toàn bộ quyền sở hữu hóa thạch, bao gồm cả "tài sản mềm" liên quan đến Shen như việc đổi tên. Chủ sở hữu mới cũng có quyền thương mại để cho thuê bộ xương.
"Rất có thể nó sẽ được trưng bày trong các cơ sở công cộng. Shen trước đây đã được nghiên cứu bởi các nhà khoa học hàng đầu", Hyslop nói thêm.
Trước khi vận chuyển tới Hong Kong để bán đấu giá vào tháng tới, Shen sẽ được đưa đến Nhà hát và Hòa nhạc Victoria ở Singapore để trưng bày trong một cuộc triển lãm ngắn ngày từ hôm 28 đến 30/10.
Lần đầu tiên kính viễn vọng Webb và Hubble cùng lúc chụp ảnh vụ va chạm giữa tàu thăm dò DART của NASA và tiểu hành tinh Dimorphos hôm 26/9.
Kính James Webb và Hubble cùng chụp ảnh tàu DART đâm vào Dimorphos. Ảnh: NASA
Những quan sát này là công việc đầu tiên hai kính viễn vọng không gian thực hiện đồng thời, theo NASA. Quá trình hợp tác của hai cỗ máy sẽ hé lộ thông tin mới về tiểu hành tinh bị đâm trúng.
Kính viễn vọng không gian James Webb quan sát vũ trụ bằng tia hồng ngoại (bước sóng tỏa nhiệt) trong khi kính Hubble chuyên phát hiện ánh sáng quang học, loại ánh sáng khả kiến đối với mắt người. Bằng cách kết hợp quan sát từ hai kính viễn vọng, các nhà thiên văn học có thể học hỏi nhiều về những vật thể trong vũ trụ.
Cả kính Webb và Hubble quan sát hệ tiểu hành tinh nhị phân Didymos trước vụ va chạm của tàu vũ trụ Thử nghiệm chuyển hướng tiểu hành tinh kép (560 kg) với tiểu hành tinh nhỏ Dimorphos rộng 140 m. Dimorphos quay quanh thiên thể 780 m mang tên Didymos. Thí nghiệm DART được thiết kế để thay đổi quỹ đạo của tiểu hành tinh nhỏ quanh thiên thể lớn hơn.
Cặp tiểu hành tinh ở cách Trái Đất 11 triệu km, xuất hiện dưới dạng chấm sáng nhỏ bất chợt sáng bừng lên khi quan sát từ kính Webb và Hubble. Trong vài giờ sau va chạm, đám mây vật chất bắn ra từ bề mặt Dimorphos lan rộng từ chấm đó, dần dần thay đổi hình dáng. Theo kết quả đo của Hubble, độ sáng của hệ thống Didymos tăng gấp 3 lần sau vụ va chạm với tàu DART. Độ sáng này được duy trì trong hơn 8 giờ.
Kính Hubble chụp ảnh cú đâm bằng thiết bị camera trường rộng 3 trong khi kính Webb sử dụng camera cận hồng ngoại (NIRCam). Các nhà thiên văn học đang phân tích loạt ảnh. Họ hy vọng có thể tìm hiểu thêm về bề mặt của Dimorphos và bản chất của vật chất bắn ra từ vụ va chạm. Ví dụ, họ có thể xác định liệu thứ bắn ra chủ yếu cấu tạo từ bụi mịn hay mẩu đá lớn hơn, theo Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), đơn vị hợp tác với NASA trong cả hai dự án. Hai kính viễn vọng sẽ tiếp tục quan sát hệ thống tiểu hành tinh trong những tháng tới.
Nhiệm vụ DART là thí nghiệm đầu tiên trong lịch sử được thiết kế để làm thay đổi quỹ đạo của một thiên thể. Chiến thuật va chạm động lực học được kiểm chứng qua nhiệm vụ có thể cứu Trái Đất khỏi va chạm với thiên thể bay lạc trong tương lai. (Dimorphos và Didymos không phải mối đe dọa đối với Trái Đất. Hàng trăm kính viễn vọng mặt đất trên khắp thế giới đang quan sát hệ Didymos để xác định quỹ đạo của Dimorphos quanh tiểu hành tinh lớn hơn thay đổi như thế nào. Tuy nhiên, quá trình có thể mất vài tuần để cho kết quả chính xác.
Ba phi hành gia Oleg Artemyev, Denis Matveyev và Sergey Korsakov đã trở về Trái Đất an toàn hôm 29/9 sau khi hoàn thành nhiệm vụ trên quỹ đạo.
Tàu Soyuz MS-21 tiếp đất bằng dù xuống một thảo nguyên ở Kazakhstan. Ảnh: AP
Tàu vũ trụ Soyuz MS-21 chở phi hành đoàn hạ cánh nhẹ nhàng xuống một địa điểm được chỉ định trên thảo nguyên Zhezkazgan ở Kazakhstan, cách thành phố Zhezkazgan 150 km về phía đông nam, vào lúc 16h57 ngày 29/9 theo giờ địa phương. Artemyev đã báo cáo với Trung tâm Điều khiển Nhiệm vụ rằng tất cả các thành viên "đều cảm thấy ổn".
Bộ ba phi hành gia Nga đã đến Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) vào tháng 3/2022. Đối với Artemyev, nhiệm vụ này đánh dấu chuyến bay vũ trụ thứ ba, nâng tổng thời gian ông làm việc trên quỹ đạo lên 561 ngày. Trong khi đó, Matveyev và Korsakov mỗi người dành 195 ngày trong nhiệm vụ đầu tiên của họ.
Ngay khi tàu Soyuz MS-21 tiếp đất bằng dù, đội hỗ trợ đã nhanh chóng có mặt để đưa các phi hành gia ra ngoài. Sau khi kiểm tra sức khỏe, họ được trực thăng chở tới trung tâm đạo tạo phi hành gia Star City của Nga bên ngoài thủ đô Moskva.
Phi hành gia Oleg Artemyev chụp hình kỷ niệm sau khi trở về Trái Đất. Ảnh: AP
Trạm Vũ trụ Quốc tế hiện được điều hành bởi các phi hành gia Samantha Cristoforetti từ Cơ quan Vũ trụ châu Âu; Bob Hines, Kjell Lindgren, Frank Rubio cùng Jessica Watkins từ NASA; Sergey Prokopyev và Dmitri Petelin từ Cơ quan Vũ trụ Nga Roscosmos.
Nga và Mỹ bắt đầu xây dựng trạm vũ trụ vào cuối những năm 1990. Kể từ đó, ISS đã tập hợp các phi hành gia từ khắp nơi trên thế giới để tiến hành một loạt nghiên cứu mà cuối cùng có thể giúp con người tiến xa hơn nữa vào không gian vũ trụ.
Tuy nhiên, trong một tuyên bố vào tháng 7, người đứng đầu Roscosmos Yuri Borisov cho biết Nga sẽ rút khỏi ISS sau năm 2024 để tập trung xây dựng trạm quỹ đạo của riêng mình.
MỹBa loại hải sâm bản xứ sẽ được nuôi trong ao cá cổ trên miệng núi lửa đã ngừng hoạt động ở Hawaii.
Hải sâm Namako là loài bản xứ ở Hawaii. Ảnh: NOAA
Trang trại Kauaʻi Sea, Hiệp hội Mỹ Thái Bình Dương và Cục quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA) đang tiến hành nhân giống 3 loại hải sâm với hy vọng chúng sẽ trở thành hàng xuất khẩu giá trị cao, đồng thời mang lại nhiều lợi ích cho hệ sinh thái địa phương, Newsweek hôm 28/9 đưa tin. Dự án diễn ra ở ao cá Nomilo trên bờ biển phía tây nam đảo Kauai, Hawaii. Ao cá này nằm ở miệng núi lửa đã ngừng hoạt động, là một trong những ao nước lâu đời và màu mỡ nhất bang.
Hawaii có 488 ao cá như Nomilo, hệ thống thủy canh cổ đại được phát triển để hỗ trợ nuôi cá bền vững trong hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm. Tuy nhiên, sau trào lưu Tây hóa ở Hawaii đầu thế kỷ 20, nhiều ao cá trở nên hoang phế. Ao cá Nomilo bị bỏ hoang từ năm 1992, sau khi bão Iniki chặn các kênh nước biển và làm gián đoạn dòng dưỡng chất giữa ao nước và biển. Tuy nhiên, nhờ nỗ lực cải tạo gần đây, Nomilo hiện nay chứa quần thể loài bản xứ khỏe mạnh.
"Chúng tôi hy vọng dự án này có thể giúp giải quyết một số thách thức mà các ao cá gặp phải bao gồm chất lượng nước, nguồn thức ăn, kinh phí để hỗ trợ cải tạo và quản lý", chuyên gia thủy canh Tori Spence của NOAA cho biết.
Hải sâm là một nhóm động vật biển sinh sống trên khắp thế giới. Chúng có kích thước nhỏ, cơ thể thuôn dài, chân dạng ống và có thể dài gần hai mét. Chúng được xem là món ăn đặc sản, đặc biệt ở Đông Á và Đông Nam Á. Theo trang trại Kaua'i Sea, hải sâm là loài quan trọng đối với hệ sinh thái gần bờ nhưng bị đánh bắt quá mức trên khắp thế giới do thị trường xuất khẩu giá trị cao.
Việc nhân giống hải sâm có nhiều lợi ích khác ngoài xuất khẩu. Hải sâm đóng vai trò như đội quân dọn vệ sinh dưới nước, chuyên tiêu thụ chất thải hữu cơ và mẩu vụn lắng xuống đáy ao. Giống như hàu và trai lọc nước, hải sâm có thể cải thiện chất lượng nước ao, giúp tăng số lượng cá phát triển trong ao, theo David Anderson, quản lý sản xuất của Kaua'i Sea. Dự án tập trung vào nuôi 3 loại hải sâm bản xứ ở Hawaii là surf redfish, white teatfish, và namako.
Giai đoạn đầu tiên bao gồm nuôi cá thể chưa trưởng thành trong bể ươm hoạt động bằng năng lượng mặt trời. Tiếp theo, các thành viên dự án sẽ tiến hành thử nghiệm trong những môi trường ao khác nhau để khám phá chúng phát triển như thế nào. Ở giai đoạn cuối cùng, Anderson và cộng sự sẽ cộng tác với mạng lưới Hawaii Sea Grant để phát triển chăn nuôi bền vững nhiều loài hải sâm Hawaii khác.
Nguyên mẫu của Alice, máy bay chở được 9 hành khách và có thể bay hơn 800 km sau 30 phút sạc, bay thử thành công tại Washington, Mỹ.
Máy bay Alice cất cánh ở Washington trong chuyến bay đầu tiên hôm 27/9. Ảnh: Ellen M. Banner/The Seattle Times/AP
Alice, nguyên mẫu máy bay chở khách chạy hoàn toàn bằng điện đầu tiên trên thế giới của công ty Eviation Aircraft (Israel), cất cánh thành công tại Sân bay Quốc tế Hạt Grant, bang Washington, Mỹ, hôm 27/9. Máy bay không phát thải này đã di chuyển ở độ cao 1.066 m trong chuyến bay đầu tiên kéo dài 8 phút.
Với công nghệ pin tương tự ôtô điện hay điện thoại di động và 30 phút sạc, phiên bản chở được 9 hành khách của Alice sẽ bay được một tiếng và khoảng 815 km. Máy bay có tốc độ tối đa 462 km/h. Trong khi đó, tốc độ nhanh nhất của máy bay chở khách Boeing 737 là khoảng 946 km/h.
Eviation Aircraft thành lập vào năm 2015 và đã phát triển Alice từ đó đến nay. Công ty hy vọng sẽ sử dụng thông tin thu thập được trong chuyến bay hôm 27/9 để cân nhắc các bước tiếp theo và giao máy bay cho đối tác đặt mua vào năm 2027.
"Chúng tôi đã tạo ra hàng terabyte dữ liệu bằng hệ thống thu thập dữ liệu trên máy bay. Vì vậy chúng tôi sẽ mất vài tuần xem xét chúng để đánh giá hoạt động của máy bay so với các mô hình và phân tích của chúng tôi. Từ đó, chúng tôi sẽ hiểu cần làm gì tiếp theo", Gregory Davis, chủ tịch kiêm CEO của Eviation Aircraft, nói.
Eviation Aircraft dự định phát triển mẫu máy bay đủ điều kiện để được Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) chứng nhận, sau đó bay thử nghiệm một hoặc hai năm trước khi giao máy bay cho đối tác đặt mua.
Có 3 phiên bản Alice đang ở giai đoạn phát triển nguyên mẫu thử nghiệm: phiên bản chở khách thông thường, phiên bản cao cấp và phiên bản chở hàng. Phiên bản chở khách có 9 chỗ cho hành khách, hai phi công và 385 kg hàng hóa. Phiên bản cao cấp có 6 ghế hành khách, giúp không gian rộng rãi hơn. Trong khi đó, phiên bản chở hàng có thể tích 13 m3.
Các phi công lái máy bay tiến thẳng vào trung tâm của bão Ian nguy hiểm đang đe dọa bang Florida của Mỹ, hôm 27/9.
Nhóm thợ săn bão bay thẳng vào mắt bão Ian. Video: NOAA
Bão Ian đổ bộ vùng ven biển phía tây Florida hôm 28/9 với gió mạnh, mưa lớn cùng nguy cơ sóng trào và ngập lụt. Nhằm nghiên cứu cơn bão, các phi công lái máy bay vào thẳng tâm bão, ghi lại nhiều video và ảnh chụp trong suốt chuyến bay.
Những thợ săn bão của Cục quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA) là những người chuyên xâm nhập vào cơn bão nhằm hiểu rõ hơn sự phát triển, độ mạnh và chuyển động của chúng. Trung tâm vận hành máy bay NOAA chia sẻ video ghi hình một máy bay trang bị đặc biệt mang tên Kermit bay vào mắt bão Ian. Trong video, phi hành đoàn bay qua những đám mây cuộn trước khi tiến vào vùng tĩnh lặng ở tâm bão.
"Chuyến bay vào bão Ian là lần bay tồi tệ nhất mà tôi từng trải qua. Tôi chưa bao giờ trông thấy nhiều sấm sét như vậy", chuyên gia săn bão Nick Underwood của NOAA chia sẻ.
Nhà chức trách địa phương đang kêu gọi người dân sơ tán. Sáng hôm 28/9, Trung tâm bão quốc gia (NHC) báo cáo hoàn lưu bão Ian đang di chuyển vào bờ. NHC cảnh báo sóng trào cùng với những cơn sóng có sức tàn phá lớn sẽ xuất hiện dọc vùng ven biển phía tây nam Florida từ Englewood tới bãi biển Bonita, bao gồm cảng Charlotte. Ian được phân loại là bão cấp 4 theo Thang gió bão Saffir-Simpson với sức gió 250 km/h, chỉ kém một chút so với bão cấp 5. Thang này là một cách đánh giá thiệt hại tiềm ẩn từ gió bão.
Những thợ săn bão của NOAA và Không quân Mỹ đóng vai trò quan trọng giúp hiểu rõ cơn bão và cung cấp dự báo bão chính xác hơn. Máy bay hoạt động như trạm khí tượng trên không để thu thập dữ liệu trực tiếp về sức gió, hướng gió, nhiệt độ, độ ẩm và áp suất.
ÁoLãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ dẫn đầu đoàn Việt Nam tham gia phiên họp lần thứ 66 của IAEA, tại thủ đô Vienna và có bài phát biểu về năng lượng hạt nhân.
Cuộc họp thường niên của Đại hội đồng Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) diễn ra từ 26 đến 30/9 với sự tham dự của đại diện cấp cao đến từ 173 quốc gia thành viên. Tại đây, đại diện các nước thành viên chia sẻ và trao đổi thông tin liên quan đến vấn đề bảo đảm an toàn và an ninh hạt nhân; vai trò của IAEA trong phát triển khoa học, công nghệ và thúc đẩy ứng dụng hạt nhân thông qua các chương trình hợp tác kỹ thuật, nâng cao hiệu quả của các hoạt động thanh sát hạt nhân.
Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt phát biểu tại Phiên họp lần thứ 66 của Đại Hội đồng IAEA. Ảnh: MOST
Phát biểu tại phiên toàn thể, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đánh giá cao những nỗ lực và thành tích đáng ghi nhận của IAEA trong việc thúc đẩy sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình để phát triển và đảm bảo an toàn, an ninh trên toàn thế giới. "Việt Nam cam kết thúc đẩy ứng dụng công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình, phát triển bền vững, trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu thông qua các sáng kiến và dự án của IAEA", Bộ trưởng khẳng định.
Ông cho biết, Việt Nam rất vinh dự đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội nghị cấp Bộ trưởng trong khuôn khổ kỷ niệm 50 năm Hiệp định hợp tác vùng về nghiên cứu, phát triển và đào tạo liên quan đến khoa học và công nghệ hạt nhân khu vực châu Á - Thái Bình Dương (RCA). Đồng thời ghi nhận hỗ trợ của IAEA thông qua RCA, ông mong muốn IAEA tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các Quốc gia thành viên để mở rộng hơn nữa sứ mệnh và tầm nhìn trong 50 năm tới.
Bộ trưởng cảm ơn IAEA đã giúp Việt Nam xây dựng và ký kết Khung Chương trình Quốc gia (CPF) giai đoạn 2022-2027, hỗ trợ Dự án Trung tâm Nghiên cứu Khoa học và công nghệ hạt nhân (CNST); triển khai Thỏa thuận hợp tác 3 bên Việt Nam, IAEA và Lào/Campuchia; khuôn khổ Hiệp định RCA và các dự án liên vùng; việc phát triển nguồn nhân lực bên cạnh xây dựng cơ sở hạ tầng...
Ông khẳng định, sự hợp tác và hỗ trợ của IAEA đóng vai trò quan trọng giúp Việt Nam triển khai dự án lò phản ứng nghiên cứu mới và đạt được những thành tựu trong ứng dụng năng lượng hạt nhân ở nhiều lĩnh vực khác nhau như y tế, nông nghiệp, công nghiệp, bảo vệ môi trường, phát triển nguồn nước, ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển cơ sở hạ tầng an toàn bức xạ và hạt nhân.
Trong chương trình, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt có buổi làm việc với Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi. Tại đây ông cho biết chính phủ Việt Nam luôn dành sự quan tâm lớn cho lĩnh vực năng lượng nguyên tử và ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình; luôn coi IAEA là đối tác quan trọng.
Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt (trái) làm việc với TGĐ IAEA Rafael Mariano Grossi. Ảnh: MOST
Bộ trưởng cũng đề nghị IAEA tiếp tục hỗ trợ Việt Nam triển khai hiệu quả các hoạt động hợp tác trong thời gian tới. Ông bày tỏ mong muốn được đón Tổng Giám đốc IAEA sang thăm Việt Nam.
Tổng Giám đốc IAEA đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc triển khai các sáng kiến của IAEA. Ông Grossi đề nghị Bộ trưởng tiếp tục quan tâm và nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc triển khai các sáng kiến của IAEA tại Việt Nam và trong khu vực. Đại diện IAEA cũng nhận lời mời của Bộ trưởng, cho biết sẽ phối hợp với Đại sứ quán Việt Nam ở Áo để có thể thu xếp chuyến thăm trong năm 2023.
Tạ Thanh Hải, cựu sinh viên Việt tại Mỹ cùng nhóm chuyên gia phát triển loa thông minh có thể giao tiếp và thực hiện các câu lệnh bằng giọng nói.
Sản phẩm loa thông minh Maika "Trợ lý ảo tiếng Việt" của nhóm là 1 trong 5 dự án vừa thắng Giải bình chọn Sản phẩm ứng dụng Trí tuệ nhân tạo 2022 (AI Awards 2022) do VnExpress tổ chức.
Sản phẩm được phát triển dựa trên bộ dữ liệu lớn, xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Khi người dùng đưa ra các câu lệnh có nghĩa, trợ lý ảo Maika có thể hiểu và thực hiện. Với câu lệnh "Maika ơi", loa tự động kích hoạt các chức năng. Ở phạm vi 2 m, loa tiếp nhận tốt các yêu cầu bằng giọng nói như bật tắt đèn, đóng mở rèm cửa sổ, bật tắt hay tăng giảm nhiệt độ máy lạnh... Loa thông minh còn tích hợp các chức năng giải trí như nghẹ nhạc, gọi điện thoại, radio, sách nói, đặt lịch nhắc...
Khách hàng trải nghiệm các tính năng của trợ lý ảo Maika. Video: Olli
Con đường phát triển sản phẩm loa thông minh của nhóm cũng trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm. Hải kể, năm 2016, Hải gặp Bùi Văn Việt mới quyết định nghiên cứu tạo ra sản phẩm loa thông minh đáp ứng nhu cầu trong nước, cạnh tranh hàng ngoại nhập. Mất hơn 3 năm nghiên cứu và phát triển, nhóm tạo được hình hài loa.
"Phiên bản đầu tiên ra mắt tháng 3/2019. Khi nói câu lệnh, loa mất hơn 3 giây để thực hiện, thời gian trễ quá lâu", Hải kể. Nhóm dự định tháng 7 năm đó tung sản phẩm ra thị trường nhưng lại dừng. "Muốn làm sản phẩm của người Việt để đánh thức tự hào của người dùng, nhưng chính mình còn không thấy tự hào với chất lượng sản phẩm thì làm sao người dùng mua?", Hải nhớ lại.
Khi đó nhóm chuyên gia hơn 40 người làm lại sản phẩm từ đầu. Họ lựa chọn chip, bo mạch, ram, micro, wifi... kiểm tra chất lượng về độ ổn định, hiệu suất từng bộ phận. Các chi tiết phần cứng được lắp vào thiết kế cơ khí của loa và kết nối với hệ thống phần mềm, mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) do nhóm phát triển mang tính ổn định cao. Cụm micro là một trong những bộ phận quan trọng nhất vì nó đảm nhận thu giọng nói. Nhóm thiết kế dạng micro đa hướng, gồm 4 micro có thể nhận tín hiệu giọng nói tốt ở nhiều hướng khác nhau. Phiên bản loa thương mại của nhóm ra mắt tháng 5/2021 với tên gọi Maika.
Xưởng sản xuất loa trợ lý ảo của nhóm tại huyện Hóc Môn, TP HCM. Ảnh: NVCC
Tại cuộc thi AI Awards, ông Vũ Thanh Thắng, Chủ tịch Viện công nghệ AI, Tập đoàn Bkav, thành viên Ban giám khảo đánh giá cao sản phẩm của nhóm vì sự đầu tư nghiên cứu phần mềm, phần cứng và ứng dụng AI. Ông cho rằng để làm cả ba việc này khó, tốn rất nhiều công sức. Chuyên gia Bkav ấn tượng với mục tiêu của nhóm là tạo ra sản phẩm từ chất xám của nguời Việt phục vụ nhu cầu trong nước. Ngoài sử dụng trong gia đình, sản phẩm còn rất hữu ích cho người đi trên ô tô, các khách sạn... "Loa của nhóm có giá trị gia tăng đủ tốt để trở thành mặt hàng cạnh tranh trên thị trường thời gian tới", ông Thắng nói.
Nhóm thắng giải AI Awards 2022 nhận thưởng 150 triệu đồng, trong đó 30 triệu đồng tiền mặt và gói truyền thông trị giá 120 triệu đồng trên VnExpress.
AI Awards 2022 nằm trong khuôn khổ Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN 2022), vinh danh những sản phẩm, giải pháp ứng dụng AI nổi bật ứng dụng trong sản xuất doanh nghiệp và cuộc sống. Các dự án phải hướng tới thay đổi cuộc sống con người từ mức độ cơ bản đến toàn diện; có tính sáng tạo độc đáo trong việc ứng dụng AI.
AI4VN 2022 do Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ đạo với sự tài trợ chính là Aus4Innovation - chương trình hỗ trợ củng cố hệ thống đổi mới sáng tạo của Việt Nam do Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia tài trợ, quản lý bởi Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Australia CSIRO. Aus4Innovation dành tổng ngân sách 16,5 triệu AUD cho các chương trình AI tại Việt Nam trong giai đoạn 2018-2022 với đối tác chiến lược là Bộ Khoa học và Công nghệ.
Hình ảnh từ vệ tinh Italy và các kính viễn vọng mặt đất cho thấy khoảnh khắc tàu vũ trụ DART đâm vào tiểu hành tinh Dimorphos và tác động sau đó.
Didymos và Dimorphos không lâu sau va chạm với tàu DART nhìn từ camera LUKE của vệ tinh LICIACube. Ảnh: NASA
Hôm 27/9, cơ quan vũ trụ Italy công bố những bức ảnh đầu tiên từ tàu vũ trụ Vệ tinh cubesat siêu nhẹ chuyên chụp ảnh ngoại hành tinh (LICIACube). Loạt ảnh này truyền tới Trái Đất khoảng 3 giờ sau khi tàu Thử nghiệm chuyển hướng tiểu hành tinh kép (DART) của NASA đâm thành công vào mục tiêu Dimorphos ở cách Trái Đất khoảng 11 triệu km. Các bức ảnh bao gồm so sánh hệ thống tiểu hành tinh Didymos trước và sau va chạm, cũng như ảnh chụp mảnh vỡ phát sáng xung quanh Dimorphos.
Theo Elisabetta Dotto, trưởng nhóm khoa học ở Viện vật lý thiên văn quốc gia Italy (INAF), những bức ảnh này rất quan trọng nhằm giúp các nhà khoa học hiểu rõ kết cấu và thành phần của Dimorphos. Dotto chia sẻ ngoài hai bức ảnh đầu tiên, số ảnh của LICIACube mà nhóm sẽ công bố trong vài ngày tới cũng rất hứa hẹn.
Trước sự kiện, giới khoa học không biết chắc tiểu hành tinh sẽ thế nào sau va chạm. Hình ảnh từ LICIACube cho thấy Dimorphos được bao phủ hoàn toàn bởi đám mây bụi và mảnh vỡ tạo bởi cú đâm của tàu DART.
Nhiệm vụ DART của NASA đâm vào Dimorphos, một thiên thạch nhỏ quay quanh tiểu hành tinh lớn hơn mang tên Didymos, để thử nghiệm cách điều chỉnh quỹ đạo của thiên thể đe dọa Trái Đất. Hiện nay, các nhà thiên văn học đang theo dõi sát sao hệ thống Didymos, sẵn sàng đo quỹ đạo của Dimorphos thay đổi như thế nào. Đó là dữ liệu NASA cần để xác định thành công của nhiệm vụ DART.
Vệ tinh LICIACube bay kèm theo tàu vũ trụ DART và tách ra hôm 11/9. LICIACube đã tiến hành kiểm tra hai camera với một số mục tiêu bao gồm Trái Đất và cụm sao Pleiades. Camera LICIACube Explorer Imaging for Asteroid (LEIA) có thể chụp ảnh với độ phân giải cao nhưng chỉ có thể chụp ảnh đen trắng trong khi camera LICIACube Unit Key Explorer (LUKE) tích hợp bộ lọc màu đỏ - xanh lá cây - xanh da trời và có trường quan sát rộng hơn.
Hôm 26/9, LICIACube bay ở khoảng cách an toàn khi tàu DART tăng tốc và đâm vào khu vực va chạm sau đó 3 phút. LICIACube cũng chụp ảnh vùng tối của Dimorphos ở đối diện khu vực tàu DART đâm xuống. Hiện nay, con tàu đang bay qua không gian sâu và chậm rãi gửi ảnh về Trái Đất.
ATLAS quan sát tàu DART đâm vào Dimorphos. Video: ATLAS Project
Các kính viễn vọng trên Mặt Đất cũng chụp ảnh vụ "tự sát" của tàu DART trong không gian sâu. Những quan sát của hệ thống Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) ở Hawaii cho thấy hệ nhị phân Didymos sáng lên đáng kể ở khoảnh khắc va chạm. Ngay sau đó, lớp vỏ vật chất khổng lồ bắn ra từ tiểu hành tinh Dimorphos.
Một trong những kính viễn vọng 1 m của Đài quan sát Las Cumbres ở Nam Phi cũng hé lộ câu chuyện tương tự từ góc khác. DART đâm vào Dimorphos trong khi di chuyển từ trái sang phải ở khung hình thay vì từ phải sang trái như trong ảnh chụp của ATLAS.
Tiểu hành tinh Dimorphos 170 m và thiên thể cùng hệ là Didymos (780 m) không phải mối đe dọa đối với Trái Đất. Nhưng dữ liệu từ thử nghiệm sẽ cho biết tính hiệu quả của kỹ thuật va chạm động lực học, hỗ trợ nỗ lực chuyển hướng tiểu hành tinh nguy hiểm trong tương lai. Nhiều kính viễn vọng trên mặt đất khác trên khắp thế giới sẽ bắt đầu theo dõi hệ Didymos trong thời gian tới.
Một loại kim cương hiếm ở Botswana cung cấp bằng chứng cho thấy nước có thể xâm nhập sâu vào lòng Trái Đất hơn dự đoán của các nhà khoa học.
Bao thể trong viên kim cương 1,5 carat chứa bằng chứng về khoáng chất hình thành ở lớp phủ dưới. Ảnh: Tingting Gu
Hơn 70% Trái Đất được bao phủ bởi nước, ngoài ra nước còn tồn tại trong khoáng chất ở độ sâu hơn 322 km dưới lòng đất, bao gồm lớp phủ trên. Từ lâu, giới khoa học cho rằng khi lớp phủ trên chuyển dần thành lớp phủ dưới nóng và đặc hơn, khoáng chất có thể chứa ít nước hơn hẳn. Nhưng trong bài báo mới công bố hôm 26/9 trên tạp chí Nature Geoscience, các nhà nghiên cứu tìm thấy một viên kim cương với những mẩu khoáng chất nhỏ chứa nhiều nước (gọi là bao thể) và dường như tồn tại ở ranh giới giữa lớp phủ trên và dưới. Kết quả nghiên cứu cho thấy có nước ở độ sâu lớn hơn trong lòng đất. Điều này có thể ảnh hưởng tới hiểu biết của chúng ta về chu kỳ nước và mảng kiến tạo.
Trưởng nhóm nghiên cứu Tingting Gu, nhà vật lý khoáng chất ở Đại học Purdue tại Indiana và đồng nghiệp kiểm tra những viên kim cương IaB, một loại kim cương hiếm đến từ mỏ Karowe ở Botswana, hình thành sâu dưới lòng đất trong thời gian dài. Để nghiên cứu kim cương, họ sử dụng hình thức phân tích không xâm lấn, như vi quang phổ Raman và nhiễu xạ tia X để xem xét cấu trúc bên trong viên kim cương mà không cần cắt ra.
Bên trong bao thể của kim cương, nhóm nghiên cứu tìm thấy một khoáng chất mang tên ringwoodite, có thành phần hóa học tương tự olivine, vật liệu cơ bản ở lớp phủ trên nhưng hình thành dưới điều kiện nhiệt độ và áp suất cực cao. Ringwoodite thường tồn tại ở vùng chuyển tiếp giữa lớp phủ trên và dưới, ở độ sâu 410 - 660 km bên dưới bề mặt Trái Đất, có thể chứa nhiều nước hơn khoáng chất bridgmanite và ferropericlase vốn phổ biến ở lớp phủ dưới.
Nhưng thay vì khoáng chất thường thấy ở vùng chuyển tiếp, bao quanh ringwoodite là những dạng khoáng chất điển hình ở lớp phủ dưới. Do kim cương bao bọc bên ngoài bảo quản đặc điểm của khoáng chất khi chúng ra đời ở sâu trong lòng đất, nhóm nghiên cứu có thể tìm ra nhiệt độ và áp suất chúng trải qua. Họ ước tính độ sâu của khoáng chất vào khoảng 660 km bên dưới mặt đất, gần ranh giới phía ngoài khu vực chuyển tiếp. Phân tích kỹ hơn hé lộ ringwoodite có thể trong quá trình phân tách thành khoáng chất ở lớp phủ dưới trong môi trường bão hòa nước, chứng tỏ nước có thể xâm nhập từ vùng chuyển tiếp xuống lớp phủ dưới.
Dù nghiên cứu trước đây từng tìm thấy một số dạng khoáng chất từ lớp phủ dưới trong bao thể kim cương, sự kết hợp vật chất trong bao thể ở nghiên cứu mới rất độc đáo. Kết quả nghiên cứu có nhiều ý nghĩa đối với việc hiểu rõ chu kỳ nước giữa bề mặt và các lớp sâu bên trong hành tinh. Phát hiện mới cũng có thể ảnh hưởng đến mô hình mảng kiến tạo. Gu hy vọng các nhà khoa học sẽ tích hợp phát hiện vào mô hình về tác động của nước ở lớp phủ đối với những quá trình như dòng đối lưu bên trong Trái Đất. Dòng này cung cấp năng lượng cho kiến tạo mảng thông qua làm nóng lớp phủ không đồng đều, khiến phần nóng hơn nhô lên và dịch chuyển các mảng Trái Đất trong hàng triệu năm.
Các nhân viên cứu hộ hôm 26/9 giải thoát một con cá voi lưng gù dài 8 m khỏi lưới kiểm soát cá mập trên vùng biển ngoài khơi Australia.
Cá voi lưng gù con vướng vào lưới kiểm soát cá mập trên vùng biển Queensland. Video: myGoldCoast
Theo báo cáo địa phương, sự việc xảy ra vào lúc bình minh tại vùng ngoại ô Currumbin thuộc thành phố biển Gold Coast ở bang Queensland, miền đông Australia. Ngay sau khi nhận được báo cáo của những người đi biển, lực lượng cứu hộ từ tổ chức bảo tồn Sea World đã nhanh chóng có mặt để giải cứu cá voi con.
Những cảnh quay được ghi lại cho thấy tấm lưới mắc vào mỏm trên miệng của con vật, khiến nó không thể di chuyển. Các nhân viên cứu hộ sau đó sử dụng thuyền để tiếp cận và dùng dao cắt lưới. Sau nỗ lực kéo dài một giờ, cá voi lưng gù con đã được giải thoát thành công. Nó thả lỏng trong giây lát trước khi bơi đi.
Theo Sea World, trong lúc cá voi con bị mắc kẹt, một con cá voi lưng gù trưởng thành được nhìn thấy bơi vòng tròn cách đó không xa. Nó dường như là cá voi mẹ đang đợi con non khi lực lượng cứu hộ hành động.
Michael Mikitis, Giám đốc Chương trình Kiểm soát Cá mập Queensland, cho biết đây là con cá voi thứ 12 vướng vào các thiết bị kiểm soát cá mập trong khu vực kể từ tháng 6, cao hơn nhiều so với mức trung bình.
"Thông thường, chúng tôi chỉ thấy 6 lần mắc lưới mỗi năm, vì vậy con số 12 là hơi bất thường, nhưng phải công nhận số lượng cá voi bơi qua bờ biển Queensland mỗi năm cũng đang tăng lên", Mikitis chia sẻ.
Cá voi lưng gù (Megaptera novaeangliae) thuộc phân bộ Cá voi tấm sừng, có nghĩa là chúng sử dụng một tấm sừng đặc biệt giống như cái sàng để lọc thức ăn từ nước biển, thay vì dùng răng để nhai con mồi.
Loài này phân bố ở tất cả các đại dương mở trên thế giới, chủ yếu ăn động vật thân mềm và cá. Con trưởng thành có thể dài tới 16 m và nặng 36 tấn. Con non mắc kẹt ngoài khơi Currumbin dài khoảng 8 m.
Bức ảnh cuối cùng do tàu vũ trụ DART truyền về Trái Đất hé lộ bề mặt của tiểu hành tinh mà nó đang đâm thẳng vào ở tốc độ 22.500 km/h.
Cận cảnh bề mặt tiểu hành tinh Dimorphos trong ảnh chụp của tàu vũ trụ DART. Ảnh: NASA
Nhiệm vụ thử nghiệm chuyển hướng tiểu hành tinh kép (DART) được thiết kế để kiểm tra một vụ va chạm động lực học, kỹ thuật mà con người có thể sử dụng nhằm điều chỉnh quỹ đạo của tiểu hành tinh đe dọa Trái Đất, bảo vệ hành tinh khỏi nguy hiểm. Va chạm động lực học là thuật ngữ khoa học để mô tả việc đâm một vật thể nặng di chuyển nhanh vào tiểu hành tinh. Đó là những gì tàu vũ trụ DART đã làm vào 7h14 tối ngày 26/9 theo giờ Mỹ tức 6h14 sáng ngày 27/9 (giờ Hà Nội), đâm vào tiểu hành tinh có tên Dimorphos. Kết quả là một loạt ảnh chụp thực sự tuyệt vời.
Nancy Chabot, trưởng nhóm điều phối nhiệm vụ DART kiêm nhà khoa học hành tinh ở Phòng thí nghiệm Vật lý ứng dụng Đại học Johns Hopkins, chia sẻ những bức ảnh vượt xa mong đợi của cô.
Trước vụ va chạm của tàu vũ trụ DART, các nhà khoa học biết rất ít về Dimorphos, mặt trăng quay quanh tiểu hành tinh lớn hơn là Didymos. Tàu vũ trụ đã chụp ảnh suốt hành trình bay tới hệ nhị phân này, gửi về Trái Đất một bức ảnh mỗi giây và bức ảnh cuối cùng về tiểu hành tinh được chụp khoảng 2,5 giây trước va chạm, theo NASA.
Thước phim rất quý giá bởi các nhà khoa học mới quan sát cận cảnh rất ít tiểu hành tinh. Khi loạt ảnh cuối cùng của DART truyền tới Trái Đất, thành viên đội phụ trách nhiệm vụ trông thấy một cánh đồng đá xám góc cạnh trộn lẫn với những viên sỏi, đá cuội và bụi. Chúng rất giống ảnh chụp từ nhiệm vụ Hayabusa2 của Nhật Bản ở tiểu hành tinh Ryugu và nhiệm vụ OSIRIS-REx của NASA ở tiểu hành tinh Bennu. Cả hai thiên thạch đều là tiểu hành tinh "gạch vụn", đặt tên theo sự phân tán đất đá trên bề mặt của chúng. Tuy nhiên, trong khi chúng có hình thoi, Dimorphos trông giống một của khoai tây hơn ở ảnh chụp của tàu vũ trụ DART trong quá trình tiếp cận.
Khoảnh khắc tàu vũ trụ DART đâm vào tiểu hành tinh Dimorphos. Video:NASA
DART trang bị một thiết bị là camera DRACO (Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical Navigatio). Trước khi chụp loạt ảnh cuối cùng, DRACO cũng chịu trách nhiệm lái tàu vũ trụ về phía Dimorphos. Đây là một thành tích ấn tượng bởi DRACO chỉ trông thấy mặt trăng nhỏ khoảng 1,5 giờ trước va chạm.
Trong vài ngày tới, các nhà khoa học sẽ nhận được nhiều ảnh chụp hơn về Dimorphos, chụp bởi vệ tinh của Italy (Light Italian Cubesat for Imaging Asteroids - LICIACube). LICIACube là một tàu vũ trụ tí hon bay cùng với DART cho tới đầu tháng 9. LICIACube bay qua khu vực va chạm chỉ 3 phút sau va chạm, chụp ảnh đám mây bụi mà cú đâm của DART bắn vào không gian. Tuy nhiên, vệ tinh cũng quay 2 camera về mặt không bị đâm của Dimorphos, cung cấp thêm cho các nhà khoa học dữ liệu về thiên thể.
Giới nghiên cứu sẽ có cơ hội khác để xem xét chi tiết Dimorphos trong tương lai. Cơ quan Vũ trụ châu Âu sẽ phóng nhiệm vụ Hera vào năm 2024. Hera sẽ tới nơi vào năm 2026 và bay ở khu vực lân cận, khám phá cả Dimorphos và Didymos. Nhiệm vụ sẽ cung cấp cho các nhà khoa học hình ảnh rõ hơn của miệng hố va chạm sau khi bụi đất lắng xuống và tình trạng tự nhiên của tiểu hành tinh.
AustraliaCác nhà nghiên cứu đang tìm cách đưa hóa chất gây nôn mửa vào xác cóc mía để dạy cá sấu nước ngọt không ăn loài xâm hại có độc này.
Cá sấu nước ngọt ở Kimberly. Ảnh: The Kimberly Australia
Cóc mía đang đầu độc cá sấu nước ngọt khi tiếp tục lan rộng khắp vùng Kimberly ở Tây Australia. Nhưng ở vườn quốc gia Windjana Gorge, các nhà nghiên cứu đang chuẩn bị để đối phó với sự kiện chết tập thể bằng cách tẩm hóa chất gây buồn nôn vào xác cóc mía để dạy cá sấu bản xứ tránh xa loài vật gây hại này, Guardian hôm 24/9 đưa tin.
Khi mùa khô ở Kimberly kéo dài từ tháng 9 tới tháng 10 và những dòng sông trở thành vũng nước, cá sấu trên cả hệ thống sông tụ tập với mật độ lớn, theo tiến sĩ Georgia Ward-Fear, nhà sinh thái học ở Đại học Macquarie. Nguồn thức ăn ít đi khiến cá sấu trở nên đói bụng hơn trong nắng nóng và cóc mía cũng tìm kiếm nguồn nước. Khi phạm vi hoạt động của hai loài trùng nhau, cá sấu dễ dàng chết hàng loạt vì tất cả chúng đều ở đó.
Cóc mía được giới thiệu ở Australia cách đây gần 100 năm như một phương pháp kiểm soát mùa màng ở Queensland. Mang độc tố, chúng bắt đầu mở rộng từ bắc tới tây Australia. Những động vật ăn thịt bản xứ hàng đầu chuyên ăn ếch như cá sấu nước ngọt, cự đà, rắn và mèo túi tìm cách ăn thịt cóc mía và bị giết chết bởi độc tố của chúng. Năm ngoái, 60 con cá sấu nước ngọt bị đầu độc và giết chết bởi cóc mía ở Danggu Gorge tại Kimberley.
Cóc mía sẽ tràn tới thị trấn Derby trong năm nay. Vào năm 2025, chúng sẽ tràn lan khắp Broome. Sau khi cóc mía xâm chiếm Kimberley, số lượng động vật ăn thịt hàng đầu có khả năng giảm đáng kể. Điều này sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ chuỗi thức ăn. Các phương pháp quản lý loài xâm hại thông thường bao gồm bắt thủ công bằng tay hoặc lập rào chắn. Nhưng với tình trạng cóc cái đẻ 30.000 quả trứng và 2 lứa mỗi năm, không biện pháp nào thực sự hiệu quả để làm chậm tốc độ xâm hại hoặc giảm số lượng cóc mía trong môi trường.
Thay vào đó, Ward đang nghiên cứu những loài bản xứ có nguy cơ và tập trung giảm thiểu tác hại. Cô chỉ đạo một nghiên cứu của Đại học Macquarie ở Windjana Gorge, trong đó các chuyên gia lấy ruột cóc mía bị trợ tử, bơm hợp chất muối không gây chết tử vong và dùng làm mồi nhử cá sấu nước ngọt. Nếu cá sấu ăn mồi nhử, chúng sẽ bị nôn mửa và biết cóc mía có hại.
Nicki Mitchell, phó giáo sư ở Đại học Tây Australia, nhận xét việc điều chỉnh hành vi của động vật bản xứ để tránh độc tố của cóc mía trong tương lai là "một sáng kiến xuất sắc". Nếu có thể triển khai ở quy mô phù hợp, động vật ăn thịt sẽ ít có khả năng ăn thịt cóc mía mà chúng nhìn thấy hơn.
Cán bộ kỹ thuật Miles Bruny chia sẻ trước khi triển khai mồi nhử dọc bờ sông, họ phải xử lý hàng trăm con cóc, bao gồm lấy những bộ phận chứa độc như dạ dày và trứng ở cóc cái. Nhóm nghiên cứu cần đặt xác cóc ở các vùng nước ngay trước hoàng hôn để ngăn động vật khác ở gần đó ăn mồi nhử. Sáng hôm sau, họ sẽ thu thập dữ liệu bằng cách chèo thuyền hoặc đi bộ. "Đó không phải là công việc dễ dàng. Chúng tôi có thể không cứu được từng con cá sấu, nhưng chúng tôi đang bảo tồn quần thể và sự đa dạng của chúng", Bruny nói.
Khoảnh khắc tàu vũ trụ DART đâm vào tiểu hành tinh Dimorphos. Video: NASA
Tàu vũ trụ Thử nghiệm chuyển hướng tiểu hành tinh kép (DART) của NASA đâm vào tiểu hành tinh nhỏ ở cách Trái Đất 11 triệu km vào 7h14 tối ngày 26/9 theo giờ Mỹ. NASA mô tả đây là thử nghiệm phòng thủ hành tinh đầu tiên trên thế giới.
Mục tiêu của nhiệm vụ là thay đổi quỹ đạo của tiểu hành tinh Dimorphos bay quanh thiên thể lớn hơn là Didymos đủ để chứng minh con người có thể làm chệch hướng vật một tiểu hành tinh nguy hiểm lao về phía Trái Đất.
Tàu vũ trụ DART to bằng một chiếc xe golf đâm vào Dimorphos trong khi di chuyển ở tốc độ 22.500 km/h. Con tàu không lớn bằng các tàu thăm dò, nhưng NASA hy vọng trọng lượng 600 kg của nó đủ để khiến tiểu hành tinh Dimorphos dài 163 m di chuyển nhanh hơn trên quỹ đạo quanh vật chủ. "Tàu vũ trụ rất nhỏ", nhà khoa học hành tinh Nancy Chabot, trưởng nhóm điều phối DART ở Phòng thí nghiệm Vật lý Ứng dụng Đại học Johns Hopkins (JHUAPL), người giám sát nhiệm vụ, cho biết. "Đôi khi chúng tôi mô tả đó là lái một chiếc xe golf đâm thẳng vào Đại kim tự tháp".
Trung tâm điều khiển nhiệm vụ DART ở JHUAPL chịu nhiều áp lực khi tàu vũ trụ tiến gần tới mục tiêu. Phần lớn những giờ cuối của DART diễn ra tự động với hệ thống định vị của tàu vũ trụ khóa chặt Dimorphos vào giờ cuối cùng. Camera chính của DART gửi một bức ảnh về Trái Đất mỗi giây cho tới khi màn hình chuyển màu đen vào khoảnh khắc tàu vũ trụ đâm vào tiểu hành tinh.
Nhiệm vụ DART trị giá 313 triệu USD phóng vào ngày 23/11/2021. DART là nhiệm vụ đầu tiên nhằm kiểm tra kỹ thuật "vật va chạm động lực học" để phòng thủ hành tinh: đâm một tàu vũ trụ vào tiểu hành tinh nhằm thay đổi quỹ đạo của nó. Đây là phương pháp cơ bản để bảo vệ Trái Đất nếu phát hiện một tiểu hành tinh nguy hiểm khoảng 5 - 10 năm trước thời điểm va chạm thực sự diễn ra.
"Chúng tôi đang thay đổi chuyển động của một thiên thể tự nhiên trong vũ trụ. Nhân loại chưa bao giờ làm điều đó trước đây", Tom Statler, nhà khoa học làm việc trong chương trình DART của NASA, cho biết.
Hình ảnh tiểu hành tinh Dimorphos vài giây sau khi bị tàu DART đâm vào. Ảnh: NASA
Nguy cơ một tiểu hành tinh đâm vào Trái Đất rất xa xôi, nhưng có thực, theo các nhà khoa học NASA. NASA phát hiện khoảng 40% tiểu hành tinh lớn rộng 140 m có thể đe dọa Trái Đất và thường xuyên quét bầu trời để tìm kiếm thêm. NASA cũng phát triển một kính viễn vọng không gian mới mang tên Near Earth Object Surveyor được thiết kế đặc biệt để quét tiểu hành tinh nguy hiểm trong hệ Mặt Trời. Nhiệm vụ đó sẽ phóng vào 2026. Nhưng nhân loại cũng cần các phương pháp làm chệch hướng tiểu hành tinh nếu phát hiện. Đó là lý do nhiệm vụ DART ra đời.
NASA chọn Dimorphos, mặt trăng của Didymos, cho vụ va chạm với tàu DART vì một số lý do. Đầu tiên, Dimorphos là một phần trong hệ nhị phân và quay quanh vật chủ sau 11 giờ 55 phút, thời gian đủ ngắn để phát hiện thay đổi trên quỹ đạo bằng kính viễn vọng mặt đất ở những quan sát sau này.
Didymos và Dimorpos được phát hiện lần lượt vào năm 1996 và 2003, là hệ tiểu hành tinh nhị phân đầu tiên được nghiên cứu chi tiết. Sử dụng hệ tiểu hành tinh nhị phân thay vì tiểu hành tinh đơn lẻ, NASA có thể dùng một tàu vũ trụ với sự hỗ trợ của kính viễn vọng mặt đất để đo độ chệch hướng thay vì phải dùng thêm tàu khác.
Dù được phân loại là "tiểu hành tinh có khả năng gây nguy hiểm", Didymos và Dimorphos không có nguy cơ va chạm với Trái Đất trong tương lai gần. Nhiệm vụ DART sẽ khiến Dimorphos bay nhanh hơn 10 phút trên quỹ đạo quanh Didymos nhưng không thay đổi quỹ đạo của hệ nhị phân.
Ở khoảng cách 11 triệu km, Didymos và Dimorphos đang nằm gần Trái Đất nhất. Tín hiệu chỉ mất 38 giây để truyền từ tàu DART tới Trái Đất. Vì vậy, đây là tiểu hành tinh phù hợp ở thời gian thích hợp.
Dimorphos cũng là lựa chọn hoàn hảo đối với các nhà thiên văn học bởi kích thước của nó tương tự những tiểu hành tinh mà NASA lo ngại dễ va chạm với Trái Đất nhất. Nó cũng có hình dạng chữ S, một trong những loại tiểu hành tinh phổ biến nhất trong hệ Mặt Trời.
DART là nhiệm vụ đầu tiên thuộc loại này và đội phụ trách nhiệm vụ không biết chính xác kết quả sẽ ra sao đối với Dimorphos. Angela Stickle, trưởng nhóm tác động của nhiệm vụ DART ở JHUAPL, cho biết các mô phỏng và mô hình của họ cho thấy tàu vũ trụ nhiều khả năng sẽ tạo ra một miệng hố rộng 20 m.
Việc đâm vào Dimorphos là một thành tựu kỹ thuật lớn, theo NASA. Tàu vũ trụ DART truyền về một ảnh chụp mỗi giây khi đến gần mục tiêu. Tàu vũ trụ cũng chứng kiến kết cục của nó. Trong nhiều tuần trước va chạm, DART triển khai một vệ tinh nhỏ mang tên LICIACube để quan sát vụ va chạm với tiểu hành tinh. Ảnh chụp từ vệ tinh này sẽ tới Trái Đất trong vài ngày nữa sau va chạm, hé lộ hình ảnh cận cảnh của tác động.
Kính viễn vọng không gian James Webb, kính viễn vọng không gian Hubble và tàu vũ trụ Lucy đều theo dõi va chạm từ điểm hoạt động trong hệ Mặt Trời. Ở Trái Đất, mạng lưới kính viễn vọng khổng lồ được điều khiển để quan sát sựn kiện và hệ nhị phân Didymos-Dimorphos theo thời gian nhằm xem xét Dimorphos di chuyển quanh quỹ đạo nhanh hơn tới mức nào. NASA cho biết cần thời gian để xác định vụ va chạm DART có phải thử nghiệm phòng thủ hành tinh thành công hay không.
Hơn 30 kính viễn vọng trên khắp thế giới, bao gồm ít nhất một kính viễn vọng ở mỗi lục địa, sẽ theo dõi bộ đôi tiểu hành tinh Didymos-Dimorphos trong vòng 6 tháng tới nhằm tìm hiểu mức độ hiệu quả của thử nghiệm. Quan sát radar đầu tiên về vụ va chạm sẽ cho kết quả vào ngày 27/9, theo Cristina Thomas, nhà khoa học hành tinh ở Đại học Bắc Arizona, trưởng nhóm quan sát DART.
Cơ quan Vũ trụ châu Âu đang lên kế hoạch cho nhiệm vụ riêng tới hệ thống tiểu hành tinh Didymos-Dimorphos để nghiên cứu tiếp vụ va chạm DART. Nhiệm vụ mang tên Hera sẽ phóng một tàu vũ trụ vào năm 2024 và tới quỹ đạo của hệ nhị phân vào năm 2027 để tìm hiểu hai thiên thạch và miệng hố mà DART tạo ra trên Dimorphos.
https://ift.tt/Y4MHyaD
https://ift.tt/QbBvlc9
https://ift.tt/QbBvlc9