Công ty ST Engineering của Singapore thông báo những đơn đặt hàng đầu tiên cho Airfish-8, phương tiện lai sử dụng hiệu ứng cánh đối đất sẽ đi vào hoạt động năm 2025.
AirFish 8 hoạt động phía trên mặt nước. Ảnh: Wigetworks/Peluga
AirFish 8 (AF8) là một phương tiện cánh đối đất (Wig), được thiết kế để vận hành bởi hai người, có thể chở 8 hành khách hoặc một tấn hàng hóa, New Atlas hôm 28/2 đưa tin. Airfish 8 dài 17 mét, rộng 15 mét, sở hữu tốc độ nhanh hơn ba lần so với phần lớn tàu biển và hiệu quả hơn 2,3 lần so với máy bay. Phương tiện có tầm hoạt động 926 km và không đòi hỏi cơ sở hạ tầng đặc biệt, hứa hẹn cách mạng hóa việc đi lại giữa hàng nghìn hòn đảo ở Indonesia, Philippines, Polynesia và Caribe.
Sau khi rời khỏi cảng, AirFish 8 sẽ tăng tốc tới vận tốc cất cánh, bay lên và ở cách mặt nước 0,6 - 0,7 m, tận dụng đệm không khí (tạo ra từ lực nâng khí động học do hiệu ứng đối đất giữa phương tiện và mặt nước) để di chuyển ở độ cao thấp và duy trì tốc độ 167 km/h. Hiệu ứng đối đất do cánh máy bay tạo ra khi ở gần bề mặt cố định làm tăng lực nâng và giảm lực cản khí động. Không chỉ nhanh hơn nhiều so với tàu biển, phương tiện cũng cung cấp hành trình thoải mái hơn khi biển động. Dù không nhanh bằng thủy phi cơ, AirFish 8 hoạt động hiệu quả và dễ bay hơn.
AF8 hoạt động nhờ động cơ xe đua V8 7 lít công suất 500 mã lực chạy bằng xăng không pha chì rẻ hơn nhiên liệu hàng không. Là phương tiện vận hành trên mặt nước, Airfish 8 không đòi hỏi đường băng để cất cánh và hạ cánh. Thiết kế mũi tàu nhỏ cho phép xây dựng các bến đỗ ở vùng nước nông gần bờ. Đặc điểm này biến Airfish 8 thành phương tiện lý tưởng để tới những nơi máy bay thông thường và tàu biển không thể tiếp cận. Nếu máy móc bất ngờ bị trục trặc, Airfish 8 có thể đáp ngay xuống mặt nước bên dưới.
ST Engineering đã hợp tác với Peluca, trước đây là Wigetworks, để thương mại hóa Airfish 8 dưới tên ST Engineering AirX. Đơn đặt hàng đầu tiên của họ đến từ Eurasia Mobility Solutions, nơi Airfish 8 sẽ được dùng để vận chuyển khách du lịch và hành khách tư nhân quanh Thổ Nhĩ Kỹ. Quá trình bàn giao sẽ diễn ra vào năm 2025.
Loài cá nhỏ sống trong những vùng nước nông ở Myanmar gây ấn tượng cho giới khoa học với khả năng tạo ra âm thanh lên tới 140 decibel.
Cá Danionella cerebrum tạo ra âm thanh lớn nhờ bong bóng cá và một số bộ phận khác. Video: NewScientist
Danionella cerebrum, loài cá nhỏ với chiều dài cơ thể không quá 12 mm, tạo ra âm thanh lên tới hơn 140 decibel, IFL Science hôm 28/2 đưa tin. Trong khi đó, âm thanh với độ lớn 150 decibel đã có thể đủ mạnh để làm thủng màng nhĩ. Âm thanh lớn nhất từng ghi nhận trên Trái Đất là vụ phun trào núi lửa Krakatoa, đạt mức 172 decibel ở khoảng cách xa tới 160 km. Nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí PNAS.
"Loài cá nhỏ bé này có thể tạo ra âm thanh trên 140 decibel ở khoảng cách 10 - 12 mm, mức này có thể so sánh với tiếng ồn mà con người cảm nhận được khi máy bay cất cánh ở khoảng cách 100 m và rất bất thường với một loài vật nhỏ bé như vậy", tiến sĩ Ralf Britz tại Bảo tàng Bộ sưu tập Lịch sử Tự nhiên Senckenberg, cho biết.
Để tìm hiểu cách chúng tạo ra âm thanh lớn, nhóm nghiên cứu sử dụng video tốc độ cao kết hợp với biểu hiện gene và phát hiện, các con đực sở hữu một loạt yếu tố tạo âm thanh độc đáo bao gồm xương sườn chuyên biệt, sụn "đánh trống" và cơ bắp chắc khỏe chịu mỏi tốt.
Nhóm nghiên cứu phát hiện, âm thanh sinh ra từ sự rung động của bong bóng cá, trong đó các cơ co lại khiến các cấu trúc va vào bong bóng. Không giống những loài cá khác sử dụng phương pháp tương tự để tạo ra âm thanh, Danionella cerebrum có thể sử dụng các đợt co cơ lặp đi lặp lại ở một bên thân. Cơ chế này chưa từng được ghi nhận ở bất cứ loài cá nào khác.
Loài cá có cơ thể trong suốt và tạo ra âm thanh siêu lớn. Ảnh: Senckenberg/Britz
Danionella cerebrum có hai cơ âm thanh chứa sụn đánh trống. Cơ co lại làm dịch chuyển xương sườn. Điều này khiến sụn bị kéo lại, tạo sức căng. Khi được thả ra, sụn đập vào bong bóng tạo tiếng động lớn.
Ngoài tự nhiên, Danionella cerebrum sống trong những vùng nước nông ở Myanmar, thường mờ đục nên khó nhìn thấy những con cá khác xung quanh. Do đó, nhóm nghiên cứu cho rằng chúng đã phát triển phương pháp giao tiếp này. Chúng cũng đang được quan tâm trong lĩnh vực nghiên cứu y sinh vì có cơ thể trong suốt.
AustraliaMột nhóm nhà khoa học đang tìm cách giới thiệu lại thông Wollemi tuyệt chủng 2 triệu năm trước trong tự nhiên.
Thông Wollemi không thay đổi hình dáng suốt 66 triệu năm. Ảnh: ABC News
Các nhà khoa học đang trồng cây "hóa thạch sống" ở địa điểm bí mật nhằm đưa các loài đã thất lạc thoát khỏi bờ vực tuyệt chủng trong nỗ lực có thể kéo dài hàng thập kỷ. Cây thông Wollemi (Wollemia nobilis) được cho là biến mất cách đây 2 triệu năm. Hóa thạch loài này từ kỷ Phấn Trắng (cách đây 66 - 145 triệu năm) cho thấy chúng hầu như không thay đổi về hình dáng.
Năm 1994, người leo núi trên dãy Blue ở Australia bắt gặp một cá thể còn sót lại của loài thông cổ đại. Hiện nay, chỉ có khoảng 60 cây tồn tại trong vườn quốc gia Wollemi. Chúng bị đe dọa bởi Phytophthora cinnamomi, một loại mốc gây bệnh, và cháy rừng liên tục ở bang New South Wales. Từ khi tái phát hiện, thông Wollemi được trồng trong các vườn bách thảo và đất tư nhân trên khắp thế giới. Đội phục hồi thông Wollemi, dự án hợp tác giữa chính phủ Australia với nhà khoa học và chuyên gia bảo tồn, bắt đầu quá trình tái giới thiệu cây giống non tại 3 địa điểm trong vườn quốc gia Wollemi.
Theo đại diện của đội, địa điểm được chọn bao gồm hẻm đá cát kết ở độ cao lớn, đủ sâu, hẹp và dốc để cung cấp nơi trú ẩn cho cây khỏi cháy rừng dữ dội và hạn hán. Các nhà nghiên cứu cũng không tìm thấy bằng chứng nhiễm bệnh do Phytophthora tại địa điểm khi khảo sát ngay trước khi vận chuyển cây non và khả năng có khách lạ tới cũng rất thấp do vị trí hẻo lánh.
Sau nỗ lực trồng thử nghiệm năm 2012, đội phục hồi khởi động dự án rộng hơn vào năm 2019. Hơn 400 cây giống non được trồng tại hai địa điểm. Do hạn hán, sau đó cả nhóm phải chuyển hàng nghìn lít nước tới để giúp cây sống sót. Cuối năm đó, một lượng lớn cây bị phá hủy bởi cháy rừng. Chỉ có 58 cây non còn tồn tại vào năm 2023.
Năm 2021, thêm 502 cây thông Wollemi được trồng ở các địa điểm để thay thế số cây bị mất trong cháy rừng. Nhờ điều kiện thuận lợi từ hiện tượng La Nina, số lượng cây sống sót vượt ngoài dự kiến. Tuy nhiên, sạt lở do mưa lớn năm 2022 khiến một số cây chết. Đội phục hồi đã tiến hành nhiều biện pháp ngăn lây nhiễm Phytophthora. Vị trí trồng cây được giữ kín, thậm chí đội phục hồi cũng hạn chế thời gian ở gần cây. Họ liên tục khử trùng giày nhằm đề phòng khả năng mang theo mầm bệnh nấm mốc gây thối rễ.
Trong khi quần thể cây mới được theo dõi chặt chẽ, số phận của thông Wollemi trong tự nhiên vẫn chưa chắc chắn. Cây non mọc chưa đến một centimet một năm, vì vậy chúng cần hàng thập kỷ để trưởng thành và tạo ra hạt. Một số cây có thể sinh ra cây con mọc từ thân mẹ, nhưng không rõ khi nào chúng có thể tự phát triển. Cháy rừng và nhiều vấn đề liên quan tới khí hậu như lượng mưa giảm nhiều khả năng ảnh hưởng tới nỗ lực phục hồi trong những năm tới.
Besi - công ty chuyên cung cấp máy móc phục vụ đóng gói chip khánh thành nhà máy rộng 2.000 m2, vốn gần 5 triệu USD giai đoạn 1, tại Khu công nghệ cao TP HCM.
Lễ khánh thành diễn ra sáng 28/2 với sự chứng kiến của lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, UBND TP HCM, các chuyên gia, doanh nghiệp lĩnh vực vi mạch bán dẫn. Đây là doanh nghiệp chuyên sản xuất máy móc phục vụ cho khâu đóng gói chip đầu tiên đầu tư tại Việt Nam. Trước đó, Besi đã đầu tư tại Malaysia năm 1991, Trung Quốc năm 2002. Đối tác của Besi là các công ty sản xuất chip, nhà thầu lắp ráp và công ty điện tử, công nghiệp.
Trong giai đoạn 1, công ty Besi tổ chức sản xuất khuôn mẫu và các phụ kiện tiên tiến cho hệ thống máy móc phục vụ khâu đóng gói chip. Ở giai đoạn 2, trong 2 - 3 năm tới công ty dự kiến mở rộng nhà máy sản xuất các máy móc phục vụ đóng gói chip.
Ông Henk Jan Jonge Poerink, Phó tổng giám đốc toàn cầu Besi cho biết, trong kế hoạch đầu tư dự án sẽ sử dụng hàng nghìn lao động Việt Nam và trở thành đối tác, nhà cung cấp máy móc đóng gói chip cho thị trường giúp nâng tầm phát triển ngành công nghiệp bán dẫn trong nước. Ông cam kết sẽ đồng hành và cùng với các doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển hệ sinh thái bán dẫn và dịch chuyển các công nghệ nước ngoài về Việt Nam.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt (thứ 2 từ trái qua) cùng Phó chủ tịch UBND TP HCM Võ Văn Hoan (thứ hai từ phải qua) và doanh nghiệp tham quan nhà máy của công ty Hà Lan, sáng 28/2. Ảnh: Hà An
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đánh giá cao mục tiêu và kế hoạch đầu tư lâu dài tại Việt Nam của công ty Besi. Ông cho rằng, đây doanh nghiệp hàng đầu của Hà Lan trong sản xuất các máy móc, thiết bị kiểm định và đóng gói vi mạch. Lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ cam kết đồng hành cùng các nhà đầu tư trong hệ sinh thái vi mạch, trong đó có Besi cũng như Khu công nghệ cao TP HCM khi triển khai dự án.
Bộ trưởng Đạt cho biết, lắng nghe các kiến nghị đề xuất của nhà đầu tư để tham mưu Chính phủ chỉnh sửa các quy định pháp luật phù hợp với thông lệ quốc tế nhằm thu hút các dự án nước ngoài vào Việt Nam, đặc biệt lĩnh vực công nghệ cao. "Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, nâng cao năng lực nghiên cứu, sản xuất của nguồn nhân lực trong nước", ông Đạt nói.
Bộ trưởng cũng đề nghị phía Hà Lan hỗ trợ huấn luyện kỹ sư, chuyên gia cao cấp lĩnh vực công nghiệp điện tử, bán dẫn cho Việt Nam thông qua các chương trình học tập tại nước bạn. Ông tin tưởng công ty sẽ phát triển tại Khu công nghệ cao TP HCM nói riêng và Việt Nam nói chung, giúp đào tạo nhân lực công nghệ cao, thúc đẩy hoạt động nghiên cứu phát triển, đóng góp phát triển hệ sinh thái bán dẫn trong nước.
Phó chủ tịch UBND TP HCM Võ Văn Hoan, cho biết thành phố có nhiều điều kiện để các doanh nghiệp bán dẫn đầu tư như cơ sở hạ tầng, công nghệ, đội ngũ trí thức đông đảo với nhiều người làm việc lĩnh vực vi mạch cùng cộng đồng nhiều doanh nghiệp bán dẫn. Ông cho biết, sẽ tạo mọi điều kiện, đồng hành giải quyết mọi khó khăn của doanh nghiệp. Thành phố sẽ chuẩn bị nguồn lực, đất đai để dự án thực hiện tiếp giai đoạn 2 phục vụ hoạt động sản xuất. Lãnh đạo TP HCM đánh giá quy trình thủ tục để dự án của Besi khi cấp giấy chứng nhận đầu tư đến khi đi vào hoạt động chỉ mất khoảng 4 tháng là "thần tốc", sớm hơn khoảng một năm so với dự kiến.
Các hố rộng từ vài mét tới 60 m rải rác khắp đáy biển ngoài khơi Đức ban đầu được cho là hình thành do khí methane, nhưng thực chất nó được tạo bởi cá heo chuột.
Những hố nông dưới đáy Biển Bắc ban đầu được cho là do khí methane rò rỉ. Ảnh: Jens Schneider von Deimling
Dưới làn nước đục ngầu của Biển Bắc, những hố nông nằm rải rác trên đáy biển. Các hố này có hình tròn hoặc bầu dục với chiều rộng từ vài mét tới hơn 60 m, nhưng chỉ sâu 11 m. Một số hố thậm chí hợp nhất với nhau, tạo ra vùng trũng giống sơ đồ tập hợp. Hố nông như vậy thường hình thành khi chất lỏng chứa methane hoặc loại nước ngầm khác sủi lên từ lớp bồi tích. Nhưng nghiên cứu công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment chỉ ra hàng nghìn, thậm chí hàng triệu hố ở Biển Bắc có thể là tác phẩm khi cá heo chuột kiếm ăn. Kết quả nghiên cứu cho thấy cá heo chuột và nhiều động vật khác có thể đóng vai trò lớn trong định hình đáy biển, Live Science hôm 27/2 đưa tin.
Trong nhiều năm, nhà khoa học địa chất Jens Schneider von Deimling ở Đại học Kiel nghi ngờ hố nông ở Biển Bắc có phải do khí methane rò rỉ gây ra hay không. Đáy Biển Bắc cấu tạo từ cát xốp và có dòng hải lưu mạnh, không phù hợp để khí methane tích tụ trong lớp bồi tích. Ngiên cứu lập bản đồ thông qua máy đo hồi âm không phát hiện khí methane.
Nhằm hiểu rõ hơn những hố nông bí ẩn, nhóm nghiên cứu sử dụng máy đo hồi âm đa chùm, cho phép khảo sát đáy biển ở độ phân giải cao. Công cụ mới giúp các nhà nghiên cứu kiểm tra hình dáng hố chi tiết tới cỡ centimet. Máy đo hồi âm đa chùm hé lộ trên thực tế, hố nông không có dạng hình nón như trong trường hợp khí methane giải phóng qua lớp bồi tích, theo Schneider von Deimling. Bất kể chiều rộng, các hố đều sâu khoảng 11 cm.
Khi tìm kiếm nguyên nhân tạo ra hố nông, Schneider von Deimling tham khảo ý kiến của một người bạn là nhà sinh vật học kiêm thợ lặn. Nhờ đó, ông biết cá heo chuột (Phocoena phocoena) thường sục sạo đáy biển để đánh hơi cá chình cát. Sau cuộc gọi, Schneider von Deimling hợp tác với các nhà sinh vật học nghiên cứu cá heo chuột.
Nhóm nghiên cứu sử dụng mô hình có sẵn để dự đoán môi trường sống của cá heo chuột và cá chình cát cùng dữ liệu về dòng hải lưu. Cả cá heo chuột và cá chình cát đều sống ở nơi có dòng hải lưu mạnh. Các nhà nghiên cứu nhận thấy môi trường sống của chúng trùng lặp với khu vực nghiên cứu. Ở bất cứ nơi nào dự đoán tìm thấy cá heo chuột và cá chình cát, họ đều tìm thấy nhiều hố hơn. Những hố lớn được tạo bởi cá heo chuột và bị dòng hải lưu đại dương xói mòn.
Hiện nay, nhóm nghiên cứu đang làm việc với các nhà khoa học ở Ireland để xác nhận dự đoán của họ về vị trí hố dựa trên môi trường sống của cá heo chuột ngoài Biển Bắc. Nghiên cứu liên ngành kiểu này có thể giúp nhà sinh vật học tìm hiểu nhiều hơn về hành vi động vật. Việc hiểu rõ hố nông ở đáy biển hình thành như thế nào rất quan trọng đối với xác định nguy cơ dưới nước. Hố tạo bởi khí methane rò rỉ có thể là dấu hiệu mối đe dọa từ mảng kiến tạo. Nếu các nhà khoa học nhận biết hố tạo bởi sinh vật sống, họ có thể dập tắt lo ngại về hoạt động kiến tạo.
Công ty Siemens EDA cung cấp các công cụ thiết kế chip tiên tiến nhất, tham gia hỗ trợ đào tạo giúp nâng cao năng lực nhân lực lĩnh vực vi mạch cho TP HCM.
Nội dung hợp tác được Khu công nghệ cao TP HCM (SHTP) và Siemens EDA (thuộc Tập đoàn Siemens, Đức) ký sáng 27/2 dưới sự chứng kiến của Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy, Phó chủ tịch UBND TP HCM Võ Văn Hoan, các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp lĩnh vực vi mạch.
Theo PGS.TS Nguyễn Anh Thi, Trưởng ban quản lý SHTP, Siemens EDA là đối tác tiếp theo cung cấp các công cụ thiết kế chip phục vụ đào tạo nhân lực vi mạch sau Synopsys và Cadence (Mỹ). Hiện ba doanh nghiệp này chiếm hơn 80% thị phần toàn cầu trong cung cấp các công cụ, phần mềm tự động hóa thiết kế vi mạch.
Việc đào tạo kỹ sư thiết kế chip theo ông Thi sẽ giúp thành phố có điều kiện thu hút các dự án đầu tư của doanh nghiệp FDI trong lĩnh vực bán dẫn dựa trên lợi thế nhân lực, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong nước. "Đây là mục tiêu mà chúng tôi theo đuổi từ năm 2022 sau giai đoạn Covid-19 khi tập trung nguồn lực hợp tác với nhiều đối tác công nghệ lớn để chuẩn bị nguồn nhân lực phát triển ngành chip bán dẫn nói riêng và điện tử nói chung", ông Thi nói.
Lãnh đạo SHTP cho biết, sắp tới nhà máy đóng gói chip do công ty Besi (Hà Lan) đầu tư sẽ chính thức khởi công. Nhà máy của Besi được đầu tư các thiết bị đóng gói vi mạch hàng đầu của thế giới phục vụ cho nhu cầu trong nước và một số quốc gia Đông nam Á. Việc thu hút thành công dự án này đóng vai trò quan trọng, hoàn thiện hệ sinh thái khâu đóng gói chip tại TP HCM, làm cơ sở tạo lợi thế cạnh tranh, thu hút đầu tư giai đoạn tới.
Thứ trưởng Bùi Thế Duy (thứ 3 từ phải sang) cùng các đại biểu tham quan Trung tâm điện tử vi mạch bán dẫn là mô hình hợp tác giữa Khu công nghệ cao TP HCM và Sun Edu trong khuôn khổ lễ ký kết, sáng 27/2. Ảnh: BTC
Ông Lincoln Lee, Phó chủ tịch công ty Siemens EDA cho biết, đơn vị đã phát triển các công nghệ thiết kế chip với độ phức tạp cao. Các công cụ thiết kế hiện nay ở nhiều khâu đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) giúp các kỹ sư vi mạch làm việc hiệu quả hơn.
Lãnh đạo Siemens EDA nhìn nhận, thực tế sự phát triển công nghệ làm chip rất nhanh với kích thước ngày càng nhỏ và độ phức tạp ngày càng cao. Do đó, sự phát triển nguồn nhân lực, đôi khi không theo kịp công nghệ. Ông cho rằng, kỹ sư thiết kế chip cần có các công cụ để thiết kế nhanh, nhưng đảm bảo các yêu cầu đặt ra, giúp nâng cao năng suất lao động.
Thứ trưởng Bùi Thế Duy đánh giá cao hợp tác hai bên và cho biết mới đây Chính phủ ban hành Nghị định 10 thay thế Nghị định 99 quy định về khu công nghệ cao. Điều này tạo hành lang pháp lý cho các khu công nghệ cao trong việc thành lập, mở rộng, xây dựng chính sách ưu đãi phát triển, đặc biệt là chính sách một cửa, tạo thuận lợi tốt nhất cho nhà đầu tư nước ngoài vào khu công nghệ cao.
Ông Duy cho rằng, việc SHTP thu hút Siemens EDA, không chỉ là chính sách ưu đãi về thuế, hạ tầng mà cần tạo lợi thế về hệ sinh thái, nguồn nhân lực nhằm thu hút tập đoàn công nghệ cao hàng đầu thế giới.
Lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá, sự hỗ trợ của Siemens EDA giúp lan tỏa các công cụ mới nhất, hàng đầu về tự động hóa thiết kế vi mạch tại TP HCM. Ông Duy tin tưởng với chính sách đặc thù từ Nghị quyết 98, TP HCM sẽ có bước đột phá, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo giúp phát triển kinh tế xã hội bền vững, xây dựng hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia với hệ sinh thái vi mạch bán dẫn trong nước.
Tại sự kiện, Phó chủ tịch UBND TP HCM Võ Văn Hoan cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp FDI đầu tư tại địa phương và mong muốn họ thu hút thêm các doanh nghiệp khác trong lĩnh vực công nghệ cao, chip bán dẫn... phát triển các dự án tại thành phố.
Ông Hoan cho biết, TP HCM chủ trương chuyển đổi các khu công nghiệp, khu chế xuất trên địa bàn sang ứng dụng công nghệ cao, không còn doanh nghiệp thâm dụng lao động và tài nguyên như hiện nay. Phó chủ tịch UBND TP HCM đề nghị SHTP tham mưu cho thành phố trong xây dựng chính sách thu hút đầu tư các ngành công nghệ cao khi thực hiện Nghị quyết 98, trong đó có cơ chế một cửa tạo điều kiện về mặt thủ tục cho nhà đầu tư.
GS Nguyễn Quốc Hưng sinh ra trong gia đình khó khăn, bị bệnh động kinh từ nhỏ nhưng ông vượt khó, trở thành nhà khoa học, sở hữu 3 sáng chế trong lĩnh vực cơ học.
GS Hưng, 49 tuổi, hiện là trưởng khoa Kỹ thuật, Đại học Việt Đức, Phó chủ tịch Hội Cơ học Việt Nam. Sở hữu hơn 100 bài báo quốc tế, trong đó có khoảng 70 bài ISI, ít ai nghĩ rằng ông từng trải qua tuổi thơ gian khó, bệnh tật.
Ông kể, sinh ra trong một gia đình làm nông nghiệp, di cư từ miền Trung vào làm kinh tế mới tại xã Xuân Sơn, Huyện Châu Đức, Bà Rịa - Vũng Tàu những năm 1980. Cha mẹ ông khai hoang, lập nghiệp bằng nghề trồng lúa, bắp, khoai mì... Từ nhỏ, một buổi đi học, một buổi cậu bé Hưng giúp gia đình chăn hơn 10 con bò ở vùng rừng núi heo hút xã Xuân Sơn, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Nai (nay thuộc huyện Châu Đức, Bà Rịa -Vũng Tàu).
Năm 10 tuổi, Hưng mắc căn bệnh động kinh, cơ thể co giật liên hồi kèm cơn đau đầu dữ dội mỗi khi thân nhiệt nóng lên. Dần dần, căn bệnh thành mạn tính với tần suất ngày một tăng. Cơn bệnh kéo đến ngay cả khi Hưng thể hiện cảm xúc mạnh như vui, buồn, căng thẳng. Mỗi khi lên cơn co giật, nguy cơ cắn vào lưỡi rất cao. Cũng chính vì vậy hầu hết các thành viên trong gia đình ông trên ngón tay đều in hằn những vết sẹo. Bởi vì họ vội cho tay vào miệng ngăn Hưng cắn phải lưỡi mà không kịp xé miếng vải quấn vào đầu ngón tay.
Cứ mỗi kỳ thi, cậu bé Hưng được bố trí làm bài ở phòng riêng để giáo viên theo dõi tốt hơn. Đến năm lớp 11 Hưng khỏi bệnh. "Chứng động kinh nếu nặng và kéo dài lâu hơn có thể ảnh hưởng trí tuệ. Tôi thấy mình may mắn", GS Hưng nhớ lại.
Năm 1992, Hưng thi đậu vào khoa cơ khí trường Đại học Bách Khoa TP HCM. Thời điểm đó xu thế công việc trong ngành hàng không với mức thu nhập cao và được nhìn ngắm bầu trời là ước mơ của bao người trẻ. Điều đó thôi thúc cậu sinh viên ứng tuyển khóa học về kiểm soát không lưu trong 2 năm. Sau khi hoàn thành khóa học và tốt nghiệp đại học, Hưng làm công việc kiểm soát viên không lưu.
Công việc có thu nhập cao nhưng Hưng "áy náy với tấm bằng đại học chuyên ngành cơ khí và cảm thấy mình không hợp công việc hiện tại". Thêm nữa công việc kiểm soát không lưu đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận và trách nhiệm với tính mạng hàng trăm con người là những áp lực khiến Hưng chuyển hướng. Khi đó vừa đi làm, Hưng học tiếp lên thạc sĩ về cơ học công trình ở Đại học Liège của Bỉ. Khi học xong thạc sĩ năm 2000, Hưng làm giảng viên Cao đẳng Công nghiệp 4 (nay là Đại học Công nghiệp TP HCM).
Hưng bắt đầu nghiên cứu chuyên sâu về cơ học vật rắn khi học tiến sĩ tại Đại học Inha (Hàn Quốc) từ năm 2005 - 2009 và có các nghiên cứu đăng báo.
GS Hưng chia sẻ, mỗi trải nghiệm làm khoa học tuy gian nan nhưng nó mang lại niềm vui. Khi nghĩ đến ý tưởng mới, ông như thấy bản thân mình bị lôi kéo. Ông thường ghi các ý tưởng, vẽ phác các nguyên lý mới lên mẩu giấy rồi bày ra bàn và tìm cách kiểm chứng, đánh giá tính khả thi, tìm ra hướng đi phù hợp.
GS Nguyễn Quốc Hưng tại trường Đại học Việt Đức. Ảnh: Hà An
Ông kể, lần đầu có bài đăng trên tạp chí quốc tế phải sửa đi sửa lại không dưới 20 lần. Công trình đầu tiên nghiên cứu về vật liệu thông minh, đăng trên tạp chí Smart Materials and Structures (Anh).
Theo ông, bài viết đầu tay rất quan trọng với mỗi nhà khoa học vì nó giúp họ tự tin để đầu tư công sức cho những công trình sau này. Từ các nghiên cứu mang tính cơ bản, GS Hưng cùng cộng sự, phát triển các mô hình thực tế khi nghiên cứu các dạng vật liệu thông minh ứng dụng vào các hệ thống cụ thể.
Đến nay, ông sở hữu 3 bằng sáng chế về cơ học chất rắn do Mỹ cấp. Một trong số đó là sáng chế về sử dụng lưu chất thông minh (chất lưu biến từ) có thể điều khiển được độ đông đặc của nó bằng việc sử dụng từ trường. Khi lưu chất đông đặc sẽ hoạt động như một má phanh, tạo ma sát giảm tốc độ. Công nghệ này có thể thay thế việc sử dụng phanh cơ dùng lực ma sát. Sáng chế của GS Hưng đề xuất một mô hình phanh chất lưu biến từ kiểu mới với từ trường tối ưu, dễ chế tạo và bảo dưỡng, kích thước nhỏ gọn.
Với sáng chế thứ hai, ông và nhóm nghiên cứu đề xuất một cơ cấu tạo mô men quay hai chiều có thể khử được ma sát dùng lưu chất thông minh. Cơ cấu này thường được sử dụng cho hệ thống phản hồi lực để tạo cảm nhận chính xác lên người điều khiển trong các hệ thống robot phẫu thuật, robot làm việc trong môi trường độc hại điều khiển từ xa... Nhóm cũng nghiên cứu các thuật toán tối ưu mới, cho kết quả nhanh, chính xác trong lĩnh vực cơ học và được cấp bằng sáng chế thứ ba.
Các nghiên cứu được đánh giá là mới về cơ học chất rắn, có tiềm năng ứng dụng trong việc dùng lưu chất thông minh cho hệ thống phanh, hệ thống phản hồi lực các cánh tay robot, thiết bị giảm chấn...
GS Hưng (thứ 2 từ trái sang) tại phòng lab Khoa kỹ thuật. Ảnh: NVCC
Dù được cấp một số bằng sáng chế, nhưng GS Hưng cho rằng, giá trị của nghiên cứu phải được minh chứng bằng ứng dụng thực tế. Bằng sáng chế phải được doanh nghiệp mua. Thời gian nghiên cứu tại Hàn Quốc, ông nhận thấy các trường đại học làm rất tốt việc giới thiệu kết quả nghiên cứu cho doanh nghiệp để ứng dụng. Ông mong muốn các đại học tại Việt Nam làm việc này nhiều hơn để thể hiện đúng bản chất và ý nghĩa của bằng sáng chế. "Thực tế khi làm bằng sáng chế, đặc biệt bằng do Mỹ cấp, chi phí sẽ rất cao. Nên việc thương mại hóa nghiên cứu cần được nhà khoa học đặt lên hàng đầu", GS Hưng nói.
Ông cho biết, thời gian tới sẽ giới thiệu các sáng chế được cấp bằng với doanh nghiệp để công nghệ sớm được ứng dụng.
TS Hà Thúc Viên, phó hiệu trưởng trường Đại học Việt Đức đánh giá, trong hơn 7 năm công tác tại trường, GS Hưng tham gia tích cực trong xây dựng chương trình đào tạo từ bậc đại học đến tiến sĩ và phát triển cơ sở hạ tầng nghiên cứu. Ông là người say mê giảng dạy, làm khoa học và phát triển đội ngũ nhà nghiên cứu trẻ khoa kỹ thuật của trường
AustraliaRùa sông Mary thích nghi với đời sống dưới nước nhờ lỗ huyệt có cấu tạo đặc biệt giúp nó thở trong môi trường nước.
Hình dáng của rùa sông Mary. Ảnh: EDGE of Existenc
Rùa sông Mary (Elusor macrurus) sống ở con sông cùng tên tại bang Queensland, Australia, chủ yếu ăn cây thủy sinh, nhưng đôi khi nó cũng ăn hạt, quả và ấu trùng côn trùng. Loài rùa này có hình dáng đặc trưng nhờ đám tảo màu xanh lá cây mọc ở đầu và thân giúp nó lẩn trốn động vật ăn thịt ở dưới nước. Nó cũng có gai thịt dài gọi là râu nhô ra dưới cằm, giúp nó cảm thụ môi trường xung quanh. Ngoài hình dáng khác thường, rùa sông Mary còn một đặc điểm khác thường nữa nằm ở lỗ huyệt.
Theo Rikki Gumbs, nhà nghiên cứu ở chương trình EDGE of Existence, sáng kiến bảo tồn tập trung vào những loài độc đáo ít được chú ý, rùa sông Mary có thể trải qua nhiều ngày dưới nước và thở trong môi trường này, điều rất ít loài bò sát làm được, qua cơ quan đặc biệt nằm bên trong lỗ huyệt. Lỗ huyệt thường gặp ở động vật có xương sống không có vú thông với đường ruột, sinh sản và đường tiết niệu.
Trong khi một số loài rùa nước ngọt sử dụng da để hô hấp dưới nước, dùng tuyến ở lỗ huyệt cho phép nó chìm dưới nước lâu hơn. Trong trường hợp rùa sông Mary, thời gian này có thể lên tới 72 giờ. Các tuyến gọi là túi ổ nhớp phủ đầy nhú gai, cấu trúc nhỏ nằm ở thành túi ổ nhớp. Oxy trong nước thẩm thấu qua nhú gai và đi vào mạch máu của rùa.
Rùa sông Mary cũng rất độc đáo. Không có loài rùa nào khác là họ hàng gần của nó. "Đây là loài còn sống duy nhất thuộc chi của chúng. Tổ tiên của rùa sông Mary được cho là tách khỏi tất cả dòng dõi rùa còn sống cách đây hơn 18 triệu năm, sớm hơn vài triệu năm trước khi tổ tiên loài người tách khỏi đười ươi", Gumbs cho biết.
Dù xuất hiện nhiều trong buôn bán sinh vật cảnh vào thập niên 1960 và 1970, sự phân bố của rùa sông Mary trong tự nhiên vẫn là bí ẩn đối với các nhà khoa học cho tới khi nó chính thức được mô tả như một loài năm 1994.
Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) hôm nay thông báo, tàu SLIM đã tỉnh dậy sau đêm Mặt Trăng (dài bằng 2 tuần Trái Đất).
Tàu đổ bộ SLIM màu vàng trên bề mặt Mặt Trăng. Ảnh: JAXA/Takara Tomy/Sony Group/ Đại học Doshisha/AFP
Tàu đổ bộ Thông minh Điều tra Mặt Trăng (SLIM), hay Moon Sniper, hạ cánh xuống bề mặt Mặt Trăng ngày 19/1 nhưng trong tư thế lộn ngược, khiến các tấm pin Mặt Trời quay sai hướng. Đến cuối tháng 1, Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) cho biết, góc của Mặt Trời thay đổi và SLIM "sống lại" trong khoảng hai ngày, thực hiện các quan sát khoa học bằng camera độ phân giải cao. Sau đó, con tàu lại đi ngủ khi đêm Mặt Trăng buông xuống. Vì SLIM không được thiết kế để chống chọi với điều kiện khắc nghiệt trong đêm Mặt Trăng nên JAXA không chắc nó có thể tỉnh dậy hay không.
"Hôm qua, chúng tôi gửi một mệnh lệnh và SLIM phản hồi lại. Nó đã thành công sống sót qua một đêm trên bề mặt Mặt Trăng (dài bằng khoảng 2 tuần Trái Đất) trong khi vẫn duy trì chức năng liên lạc", JAXA cho biết trên mạng xã hội X, hôm 26/2.
Theo cơ quan này, quá trình liên lạc kết thúc sau một thời gian ngắn, vì lúc đó vẫn là buổi trưa Mặt Trăng và nhiệt độ của thiết bị liên lạc rất cao. Các chuyên gia đang chuẩn bị để SLIM tiếp tục hoạt động khi nhiệt độ của thiết bị đủ nguội.
Cuộc đổ bộ Mặt Trăng của SLIM hồi tháng 1 gây chú ý nhờ công nghệ hạ cánh chính xác, vị trí hạ cánh thực tế được xác nhận là chỉ cách mục tiêu 55 m, nhỏ hơn nhiều so với phạm vi thường thấy là vài km. Đây là một chiến thắng ấn tượng cho chương trình không gian của Nhật Bản, đưa nước này trở thành quốc gia thứ 5 có phương tiện hạ cánh nhẹ nhàng xuống Mặt Trăng sau Mỹ, Liên Xô, Trung Quốc và Ấn Độ. Một số quốc gia khác bao gồm Nga, Hàn Quốc và UAE cũng đang đặt mục tiêu chạm tới Mặt Trăng.
Trong khi đó, hôm 23/2, tàu Odysseus đã trở thành tàu vũ trụ đầu tiên của Mỹ đáp xuống Mặt Trăng kể từ sau chương trình Apollo diễn ra cách đây hơn 50 năm. Tàu đổ bộ không chở người này do một công ty tư nhân chế tạo và được NASA tài trợ, hạ cánh gần cực nam, nơi được cho là chứa nhiều băng nước. Công ty tư nhân Nhật Bản ispace cũng từng thử đưa tàu đáp xuống Mặt Trăng vào năm ngoái, nhưng con tàu đâm xuống bề mặt và mất liên lạc.
Nhờ nỗ lực nghiên cứu và cải tiến kéo dài từ thời Leonardo da Vinci, máy bay trực thăng ngày càng hoàn thiện, trở thành phần không thể thiếu trong giao thông hàng không ngày nay.
Máy bay tiêm kích YF-12 góp công lớn giúp các kỹ sư NASA khắc phục vấn đề gây chững động cơ và rung lắc dữ dội khi bay ở tốc độ siêu thanh.
Máy bay tiêm kích YF-12 có thể bay nhanh gấp 3 lần vận tốc âm thanh. Ảnh: Wikipedia
Trung tâm nghiên cứu Lewis của NASA ở Cleveland từng sử dụng máy bay tiêm kích YF-12 để phát triển công nghệ bay siêu thanh, theo Interesting Engineering. Trung tâm đứng đầu về nghiên cứu lực đẩy hàng không từ thập niên 1940 này tìm cách cải thiện công nghệ cho những chuyến bay siêu thanh dài và nhanh hơn.
Máy bay động cơ tên lửa Bell X-1 đi vào lịch sử tháng 10/1947 khi trở thành máy bay đầu tiên bay nhanh hơn vận tốc âm thanh, mở ra cánh cửa cho bay siêu thanh. Nhiều máy bay quân sự sau Bell X-1 đạt vận tốc siêu thanh, nhưng chưa có mẫu máy bay nào sánh được với dòng Blackbird của công ty Lockheed Martin. Các mẫu máy bay tàng hình đẹp mắt bao gồm A-12, tiêm kích đánh chặn YF-12 và máy bay trinh sát SR-71 là những phương tiện đầu tiên bay hành trình ở vận tốc siêu thanh trong thời gian dài. Chúng có thể bay nhanh gấp 3 lần vận tốc âm thanh ở độ cao trên 24.384 m. Tuy nhiên, nâng cấp công nghệ cho máy bay vận chuyển lớn là một thách thức, chủ yếu do cần nhiều dữ liệu hơn hé lộ hệ thống lực đẩy hoạt động như thế nào trong các chuyến bay siêu thanh.
Để giải quyết vấn đề không được phát hiện trong khâu thiết kế và thử nghiệm dòng Blackbird, đồng thời thúc đẩy công nghệ chủ chốt mang tên cửa nạp nén hỗn hợp siêu thanh, quân đội cho Trung tâm nghiên cứu bay Dryden (nay đổi tên thành Armstrong) của NASA mượn hai chiếc YF-12 đã ngừng hoạt động năm 1969. Đây là một phần trong dự án hợp tác giữa NASA và Không quân Mỹ nhằm so sánh dữ liệu từ chuyến bay của YF-12 với dữ liệu từ đường hầm gió ở các trung tâm nghiên cứu Ames, Langley, và Lewis của NASA.
Nhóm chuyên gia ở Lewis nghiên cứu cửa nạp siêu thanh trong đường hầm gió từ đầu thập niên 1950 và thử nghiệm ống phun siêu thanh bằng máy bay đánh chặn Delta Dart. Trong dự án mới, Lewis phụ trách thử nghiệm cửa nạp kích thước thật của YF-12 trong đường hầm gió siêu thanh 10 x 10 và phân tích động cơ Pratt & Whitney J58 lực đẩy 144.567 Newton tại Phòng thí nghiệm hệ thống lực đẩy (PSL).
Cửa nạp nén hỗn hợp cho phép động cơ vận hành như động cơ turbine phản lực luồng ở tốc độ thấp và động cơ phản lực dòng thẳng ở tốc độ cao, rất hiệu quả nhưng dễ bị ảnh hưởng bởi nhiễu loạn dòng, thường gây ra tình trạng mang tên "unstarts". Unstart là thay đổi đột ngột trong dòng khí, tạo ra lực cản khổng lồ, có thể khiến động cơ chững lại hoặc làm máy bay rung lắc dữ dội.
Các nhà nghiên cứu ở Lewis kiểm tra một cửa nạp từ máy bay SR-71 gặp tai nạn trong đường hầm gió 10 x 10 vào tháng 11/1971. Năm tiếp theo, họ thu thập dữ liệu khí động trong những điều kiện khác nhau ở đường hầm gió. Họ cũng kiểm tra hệ thống điều khiển cửa nạp mới do các kỹ sư Bobby Sanders và Glenn Mitchell ở Lewis chế tạo, sử dụng nhiều van cơ khí để ngăn chặn hiện tượng unstart. Đó là lần đầu tiên hệ thống này được thử nghiệm trên phần cứng kích thước thật. Nhóm nghiên cứu cũng kiểm tra tương tác giữa khung máy bay, cửa nạp, động cơ và hệ thống điều khiển trong điều kiện bình thường và nhiễu loạn.
Vào mùa hè năm 1973, một động cơ J-58 kích thước thật trở thành phần cứng đầu tiên được thử nghiệm trong buồng áp lực PSL thứ hai ở Lewis. Các nhà nghiên cứu thu thập dữ liệu trong điều kiện thường và điều kiện biến động vào năm sau đó. Những thử nghiệm PSL cũng đo khí thải của động cơ trong nỗ lực đánh giá lượng khí thải ở độ cao lớn của chuyến bay siêu thanh.
Chương trình YF-12 cũng chứng minh mô hình cỡ nhỏ có thể sử dụng để thiết kế cửa nạp siêu thanh kích thước thật. Dữ liệu bay được dùng để hiểu rõ hơn ảnh hưởng của mô hình cỡ nhỏ và đường hầm tới dữ liệu. Quan trọng nhất là chương trình ở Lewis đã dẫn tới sự ra đời của hệ thống điều khiển kỹ thuật số giúp cải thiện phản ứng của cửa nạp siêu thanh đối với nhiễu loạn dòng, gần như loại bỏ hiện tượng động cơ khởi động lại. Nhiều ý tưởng trong chương trình được ứng dụng trong thiết kế máy bay SR-71 vào đầu thập niên 1980 và góp phần vào nỗ lực tạo ra máy bay chở khách siêu thanh của NASA trong vài thập kỷ.
Chương trình YF-12 kết thúc năm 1979 khi NASA chuyển trọng tâm sang những ưu tiên hàng không khác. Khi đó, các máy bay YF-12 đã bay gần 300 chuyến bay nghiên cứu, hoàn thành một năm thử nghiệm mặt đất trong đường hầm gió của NASA.
TS Phạm Huy Hiệu, TS Hà Thị Thanh Hương và TS. BS Ngô Quốc Duy vào top 20 ứng viên trong số 158 đề cử Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2023.
Danh sách được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội đồng xét tặng Giải thưởng Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2023 công bố hôm 20/2. Trong số 20 ứng viên, 3 nhà khoa học được đề cử ở lĩnh vực nghiên cứu khoa học - sáng tạo.
Trong số này TS Phạm Huy Hiệu, 32 tuổi, là Giảng viên Viện Kỹ thuật và Khoa học Máy tính, Phó Giám đốc Trung tâm Sức khỏe Thông minh VinUni-Illinois, Trường Đại học VinUni. TS Hiệu đã công bố 50 bài báo trên tạp chí uy tín và là đồng tác giả hai bài báo xuất sắc (Best Paper Award) tại hội nghị quốc tế. Anh cũng giữ vị trí chủ nhiệm, đồng chủ nhiệm sáu đề tài khoa học trong nước, quốc tế. Hai công trình nghiên cứu tiến sĩ tâm đắc nhất thuộc lĩnh vực ứng dụng AI vào chăm sóc sức khỏe, gồm "Giải pháp VAIPE: Hệ thống theo dõi, hỗ trợ chăm sóc sức khỏe thông minh cho người Việt" và "Nghiên cứu và xây dựng cơ sở hình ảnh y tế quy mô lớn hỗ trợ mô hình dự đoán sớm bệnh lý".
TS Phạm Huy Hiệu. Ảnh: NVCC
Hệ thống VAIPE do TS Hiệu cùng nhóm nghiên cứu tại Trung tâm Sức khỏe thông minh VinUni-Illinois và các cộng sự tại Đại học Bách khoa Hà Nội phát triển. Giải pháp được đánh giá cao, xuất sắc chiến thắng tại AI Awards 2022 nhờ chi phí thấp, dễ vận hành, triển khai ở quy mô lớn.
Với dự án "Nghiên cứu và xây dựng cơ sở hình ảnh y tế quy mô lớn hỗ trợ mô hình dự đoán sớm bệnh lý", thực hiện tại Viện nghiên cứu Dữ liệu lớn Vingroup (VinBigdata), TS Hiệu dưới sự dẫn dắt của TS Nguyễn Quý Hà (hiện là giám đốc điều hành Viện) đã công bố năm bộ dữ liệu lớn về chẩn đoán hình ảnh y khoa, đồng thời mở miễn phí cho cộng đồng khoa học trong nước và quốc tế.
Hiện bộ dữ liệu đã được các nhóm nghiên cứu trên thế giới trích dẫn hàng nghìn lần để đánh giá hiệu quả của các thuật toán, mô hình thị giác máy tính. "Dự án vừa giải quyết các vấn đề tại Việt Nam, vừa thúc đẩy xu hướng khoa học mở (open science) và dữ liệu mở (open data)", anh giải thích.
TS Hiệu từng được Giải thưởng Khoa học Quả cầu Vàng năm 2023; Giải thưởng quốc tế The ISCN Excellence Awards dành cho dự án y tế số có đóng góp nổi bật trong phát triển bền vững và Giải thưởng khoa học quốc tế The DAAD Fellows 2021 dành nhà nghiên cứu trẻ xuất sắc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
TS Hà Thị Thanh Hương. Ảnh: NVCC
TS Hà Thị Thanh Hương, 35 tuổi, Trưởng bộ môn Kỹ thuật mô và Y học tái tạo, khoa Kỹ thuật Y Sinh, trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP HCM, được biết đến là nhà khoa học đang theo đuổi các nghiên cứu các giải pháp cho các bài toán liên quan tới não bộ, trong đó có các nghiên cứu về bệnh Alzheimer.
TS Hà Thị Thanh Hương tốt nghiệp tiến sĩ ngành thần kinh học tại Đại học Stanford (Mỹ) năm 2018, sau đó chị trở về Việt Nam công tác. Năm 2022 chị được trao học bổng khoa học quốc gia L’Oreal - UNESCO For Women in Science với đề án tạo kit để phát hiện bệnh Alzheimer tại chỗ mà không cần phải sử dụng những thiết bị chẩn đoán từ bệnh viện. Dựa trên bộ kit này các y bác sĩ ở các trung tâm y tế quận huyện cũng có thể sử dụng để chẩn đoán bệnh Alzheimer thay vì phải dùng các thiết bị máy móc chụp chiếu hiện đại.
Gần nhất, TS Hương là một trong 10 gương mặt trẻ nhận giải thưởng Quả cầu Vàng 2023 với nghiên cứu phần mềm Brain Analytics, phân tích hình ảnh MRI sọ não người bệnh và chẩn đoán bệnh Alzheimer một cách chính xác, tự động, nhanh, đã được huấn luyện và kiểm tra trên cơ sở dữ liệu ADNI (Mỹ) với độ chính xác khoảng 96%. Phần mềm được các bác sĩ và sinh viên y khoa thuộc 8 bệnh viện khác nhau trên toàn quốc trải nghiệm và đánh giá, 80% hài lòng với những tính năng mà phần mềm mang lại.
Trong năm 2023 chị cũng được xướng tên ở giải Nhà giáo tiêu biểu toàn quốc, Women of the Future Southeast Asia 2023 (Phụ nữ tương lai Đông Nam Á) và Công dân trẻ tiêu biểu của TP HCM.
TS Ngô Quốc Duy (giữa) nhận giải Quả cầu Vàng 2023. Ảnh: TĐ
TS. BS Ngô Quốc Duy, 35 tuổi, Phó trưởng Khoa Ngoại Đầu cổ, Bệnh viện K với nhiều thành tích nổi bật, trong đó có Nghiên cứu "Kỹ thuật cắt tuyến giáp qua đường tiền đình miệng trên đối tượng trẻ em". Nghiên cứu này đã mở ra một bước tiến mới trong điều trị bệnh lý tuyến giáp ở trẻ em. Kết quả đã đăng trên tạp chí quốc tế Q1 với chỉ số IF 5.2 và được báo cáo tại các hội nghị quốc tế uy tín.
TS Duy có 62 bài báo khoa học được công bố, trong đó 29 bài báo khoa học trên tạp chí quốc tế có uy tín: 13 tạp chí Q1 (13 bài đều là tác giả chính), 3 tạp chí Q2 (3 bài đều là tác giả chính), 4 bài tạp chí Q3 (3 bài là tác giả chính), 9 bài tạp chí Scopus (5 bài là tác giả chính).
Anh từng được Giải thưởng khoa học Công nghệ Quả cầu Vàng năm 2023; Huy hiệu Tuổi trẻ sáng tạo; Huy hiệu Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác và Giải Xuất sắc Hội nghị Khoa học và Công nghệ tuổi trẻ ngành y lần thứ XXI.
Giải thưởng Gương mặt trẻ Việt Nam của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh nhằm ghi nhận, tôn vinh những điển hình thanh niên tiêu biểu dưới 35 tuổi, có thành tích xuất sắc trên 10 lĩnh vực: Học tập; nghiên cứu khoa học - sáng tạo; lao động sản xuất; kinh doanh-khởi nghiệp; quốc phòng; an ninh trật tự; thể dục thể thao; hoạt động xã hội; văn hóa nghệ thuật; quản lý hành chính nhà nước.
20 ứng viên đang ở vòng bình chọn trực tuyến các đề cử giải thưởng Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu diễn ra từ 20/2 đến 26/2, tại https://tainangtrevietnam.vn/danh-sach-binh-chon. Sau đó, hội đồng giải thưởng họp, bình xét để chọn ra 10 Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu và 10 Gương mặt trẻ Việt Nam triển vọng năm 2023. Dự kiến, lễ tuyên dương diễn ra cuối tháng 3.
Khi đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy do biến đổi khí hậu, nó có thể giải phóng nhiều khí radon, loại khí không màu không mùi gắn liền với ung thư phổi.
Lớp đất đóng băng vĩnh cửu ở Bắc Cực. Ảnh: Đại học Oxford
Các nhà khoa học cảnh báo đất đóng băng vĩnh cửu rã đông ở Bắc Cực có thể giải phóng radon, khí phóng xạ có khả năng gây ung thư, Live Science hôm 23/2 đưa tin. Lớp đất đóng băng vĩnh cửu đông cứng quanh năm của Bắc Cực đóng vai trò như chiếc nắp ngăn hàng loạt khí bốc vào khí quyển. Nổi tiếng nhất trong số đó có lẽ là methane, khí nhà kính mạnh được giải phóng khi đất đóng băng tan chảy, qua đó thúc đẩy biến đổi khí hậu.
Trong nghiên cứu mới công bố trên số tháng 3 của tạp chí Earth-Science Reviews, các nhà nghiên cứu cho biết có một khí nguy hiểm khác ẩn dưới đất đóng băng vĩnh cửu ở Bắc Cực, đó là radon. Loại khí không màu không mùi này là một bước trong chu kỳ phân rã phóng xạ của uranium trong tự nhiên. Đôi khi, nó tích tụ trong nhà, đặc biệt ở tầng hầm, dấy lên nguy cơ ung thư đối với cư dân trong dài hạn. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, radon là nguyên nhân gây ung thư xếp thứ hai ở Mỹ, chịu trách nhiệm cho 21.000 ca tử vong mỗi năm.
Hiện nay, radon không phải luôn là vấn đề cấp bách ở vùng Bắc Cực hoặc cận Bắc Cực, nơi nền đất đóng băng quanh năm. Đó là vì đất đóng băng ngăn khí radon bốc lên khỏi mặt đất, theo Paul Goodfellow, chuyên gia chương trình môi trường về nguy cơ địa chất ở tổ chức Khảo sát Cục địa vật lý và Địa chất chi nhánh Alaska. Nhưng do đất đóng băng tan chảy, lá chắn bảo vệ này đang dần biến mất.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đứng đầu là Jian Cui ở Trung tâm thăm dò tổng quát tài nguyên thiên nhiên Cáp Nhĩ Tân thu thập những nghiên cứu trước đây về radon ở vùng đất đóng băng vĩnh cửu, bao gồm cả Alaska và vùng núi thuộc tỉnh Cáp Nhĩ Tân phía đông bắc Trung Quốc. Kết quả rà soát chỉ ra sự xuống cấp của đất đóng băng có thể tạo điều kiện cho radon bay vào nhà ở và nơi làm việc.
Đất đóng băng vĩnh cửu không tan chảy theo cách có tổ chức từ trên xuống dưới, theo Art Nash, chuyên gia năng lượng ở Đại học Alaska Fairbanks. Thay vào đó, tầng đất tan chảy không đồng đều, mở ra nhiều vết nứt và khe hở. Hoạt động địa chất phổ biến ở Alaska có thể tạo ra vệt đứt gãy mới mà radon có thể lọt ra qua đó.
Có nhiều câu hỏi về việc radon tương tác như thế nào với khí khác bị giữ lại bên dưới đất đóng băng vĩnh cửu. Loại khí đáng lo ngại nhất là methane. Nếu giải phóng theo số lượng lớn, methane có thể gia tăng nhanh chóng hiện tượng ấm lên toàn cầu. Một loại hóa chất cần lưu tâm khác là metyl thủy ngân, chất gây rối loạn hệ thần kinh có thể tích tụ trong nước và mô động vật trong chuỗi thức ăn.
Giải đáp những câu hỏi trên là một thách thức dài hạn. "Hy vọng trong 5 - 10 năm tới, chúng tôi sẽ thu được nhiều dữ liệu hơn", Goodfellow nói.
TP HCMCác trí thức trẻ hướng dẫn nông dân trồng dưa lưới công nghệ cao trong nhà màng, sử dụng hệ thống thủy canh có thể thu lãi gần 120 triệu đồng cho bốn vụ một năm với diện tích 1.000 m2.
Thông tin được thạc sĩ Nguyễn Thị Thùy Trinh, Phó phòng nghiên cứu cây trồng và vật nuôi, Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông nghiệp công nghệ cao (Khu nông nghiệp công nghệ cao TP HCM) chia sẻ tại buổi tập huấn kỹ thuật trồng dưa lưới công nghệ cao. Hoạt động nằm trong khuôn khổ chương trình Trí thức khoa học trẻ tình nguyện do Thành đoàn TP HCM phát động sáng 24/2.
Thạc sĩ Nguyễn Thị Thùy Trinh giới thiệu kỹ thuật trồng dưa lưới công nghệ cao cho nông dân xã Long Thới, huyện Nhà Bè, sáng 24/2. Ảnh: Hà An
Dưa lưới có tên khoa học Cucumis melo L. thuộc họ bầu bí, là cây ăn quả có thời gian sinh trưởng ngắn (khoảng 60 - 70 ngày) nên trồng được nhiều vụ trong năm với năng suất khá cao, đạt 2,5 - 3 tấn trên 1.000 m2. Theo thạc sĩ Trinh, dưa lưới phát triển tốt trong điều kiện khí hậu ấm, khô, nhiều ánh sáng, phù hợp trồng tại vùng Nam Bộ. Đây là loại cây ăn quả cho giá trị dinh dưỡng cao, đặc biệt với phụ nữ mang thai, giúp ngăn ngừa một số bệnh như loãng xương, giúp hạ huyết áp... Dưa lưới hiện có có thể trồng trên đất hoặc sử dụng giá thể trồng ở những khu vực đất bị nhiễm phèn, mặn.
Bà Trinh cho biết, tùy vào điều kiện đầu tư, nông dân có thể xây dựng nhà màng hoặc tự đóng cọc và dùng vật liệu che để ngăn chặn sâu bọ xâm nhập. Điều này giúp nông dân giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, công lao động, giúp trái sinh trưởng phát triển tốt hơn. Nhà màng cần thiết kế theo kiểu mái ngói, che bằng loại bạt có khả năng cho nắng xuyên qua giúp cây quang hợp tốt nhất.
Ngoài nhà màng, nông dân cần đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt giúp kiểm soát lượng nước tưới, phân bón cho cây. Tùy vào giai đoạn phát triển của cây, nguồn nước và phân bón được cung cấp với tần suất và lượng khác nhau, giúp dưa lưới phát triển cho hiệu quả cao. Xơ dừa, vỏ đậu nành... được sử dụng làm giá thể cung cấp dinh dưỡng cho cây.
Dưa lưới cũng có thể trồng trên máng dài 10 - 20 cm hay lên luống trực tiếp ở những khu vực đất tốt. Giống được ươm trong khay thời gian 10 - 15 ngày. Khi cây được hai lá và đạt tiêu chuẩn như không bị dập, ngọn phát triển tốt, không nhiễm sâu bệnh... thì bắt đầu trồng.
Theo thạc sĩ Trinh, nguồn giống dưa lưới hiện chủ yếu xuất xứ từ Đài Loan, Nhật Bản, năng suất đạt 1,3 - 2 kg mỗi cây. Ở giai đoạn cây ra hoa, người trồng có thể thụ phấn thủ công hoặc sử dụng con ong làm sinh vật thụ phấn cho cây. Chuyên gia khuyến nghị người dân chỉ duy trì một quả mỗi cây và cắt ngọn sau một tháng trồng. Điều này giúp cây tập trung dinh dưỡng cho quả đạt trọng lượng cao nhất. Bề mặt lưới trên quả có độ đồng đều thì dưa lưới có chất lượng tốt nhất, quả có vị ngọt.
Theo chuyên gia, trong quá trình trồng, dưa lưới có thể bị một số sâu hại như bọ trĩ, bọ phấn và các bệnh như phấn trắng, sương mai, nứt thân chảy nhựa... Do vậy nông dân cần có kế hoạch phòng ngừa như kiểm soát phòng chống sâu bệnh từ giai đoạn ươm giống, xử lý nhà màng trước khi trồng, dùng một số loại bọ xít, bọ rùa để khống chế sâu hại hoặc dùng thuốc sinh học phòng trừ bệnh. Dưa lưới có thể trồng trên sân thượng bằng thùng xốp cho những khu vực có không gian chật hẹp, phù hợp quy mô hộ gia đình. Ở quy mô này người dân có điều kiện chăm sóc, kiểm tra tình trạng sâu bệnh tốt hơn nên khả năng cây bị bệnh thấp hơn so với trồng quy mô lớn. Trong khi khối lượng, chất lượng quả trồng trên sân thượng không thua kém so với các phương pháp trồng khác.
Theo tính toán, với diện tích 1.000 m2, chi phí đầu tư nhà màng, hệ thống tưới nhỏ giọt, giống, công lao động... khoảng 45,5 triệu đồng. Với diện tích này nông dân có thể thu dưa lưới đạt năng suất trên dưới 2,5 tấn mỗi vụ. Giá sỉ trên thị trường 30.000 đồng mỗi kg họ có thể thu 75 triệu đồng mỗi vụ, đạt lợi nhuận 29,5 triệu. Nếu nông dân trồng được bốn vụ, lợi nhuận có thể đạt 118 triệu đồng mỗi năm.
Dưa lưới trồng theo mô hình công nghệ cao của Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông nghiệp công nghệ cao (Khu nông nghiệp công nghệ cao TP HCM). Ảnh: AHRD
Bà Hà Thị Tiếp, 64 tuổi, ngụ xã Long Thới chia sẻ, chương trình giúp nông dân có nhiều kiến thức bổ ích về kỹ thuật trồng dưa lưới công nghệ cao. Bà đánh giá đây là loại trái cây có giá trị kinh tế khá cao, thời gian thu hoạch nhanh, chi phí vừa phải nên rất tiềm năng để đầu tư cho mô hình kinh tế hộ gia đình, đặc biệt là phương pháp trồng dưa lưới trên sân thượng. "Chúng tôi mong muốn được hướng dẫn kỹ thuật thực tế để trồng thử quy mô nhỏ, sau đó nhân rộng nếu kết quả thuận lợi", bà Tiếp nói.
Chương trình Trí thức khoa học trẻ tình nguyện do Thành đoàn TP HCM tổ chức thường niên trong 15 năm qua. Triển khai chương trình, các trí thức là nhà khoa học trẻ sẽ về các vùng nông thôn, vùng kinh tế khó khăn của TP HCM và các địa phương lân cận chia sẻ, hỗ trợ nông dân ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi, chuyển đổi số... giúp cải thiện đời sống.
Trong sáng 24/2, ngoài kỹ thuật trồng dưa lưới, các nhà khoa học trẻ đã tập huấn cho nông dân phương pháp nuôi cua thương phẩm, trồng hoa mai, trồng rau thủy canh, trồng nấm bào ngư... Trong năm 2024, dự kiến sẽ có 40 chuyên đề phổ biến kỹ thuật cho nông dân. Ngoài ra, trí thức trẻ còn tham gia xây dựng phát triển nông thôn với các hoạt động tặng máy vi tính, giáo dục STEM cho học sinh, khám bệnh phát thuốc miễn phí, lắp máy lọc nước, lắp đèn năng lượng mặt trời cho người dân.
Ông Đoàn Kim Thành, Giám đốc Trung tâm phát triển khoa học công nghệ trẻ (Thành đoàn TP HCM) cho biết, qua nhiều năm tổ chức, chương trình đã tập hợp hàng ngàn nghìn trí thức trẻ tham gia hoạt động tư vấn chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp cho nông dân thành phố và các địa phương Tây Nguyên, Nam Bộ. Ông tin tưởng với sức trẻ, tinh thần của thanh niên, chương trình trí thức khoa học trẻ tình nguyện sẽ mang lại nhiều giá trị tốt đẹp cho cộng đồng.
Một số đồ vật từ xác tàu San Jose, xác tàu trị giá khoảng 20 tỷ USD ở ngoài khơi Colombia, sẽ được trục vớt bằng robot từ tháng 4.
Một phần xác tàu San Jose ở ngoài khơi Colombia được ghi hình vào tháng 6/2022. Ảnh: AFP/Colombian Presidency
Chính phủ Colombia hôm 23/2 thông báo về chuyến thám hiểm nhằm trục vớt những vật giá trị lớn từ xác tàu San Jose nổi tiếng bị chìm vào năm 1708, khi đang chở đầy vàng, bạc và ngọc lục bảo. Bộ trưởng Văn hóa Colombia Juan David Correa cho biết, sau khoảng 8 năm phát hiện xác tàu ở ngoài khơi bờ biển Colombia, một robot dưới nước sẽ được đưa đến để thu hồi một phần châu báu.
Trong thời gian từ tháng 4 đến tháng 5, robot sẽ trục vớt các đồ vật từ bên ngoài tàu để xem chúng sẽ như thế nào khi được đưa lên khỏi nước và cân nhắc biện pháp thu hồi phần còn lại của kho báu. Hoạt động này dự kiến tốn hơn 4,5 triệu USD. Robot sẽ hoạt động ở độ sâu 600 m để trục vớt những thứ như đồ gốm sứ, đồ gỗ, mà không làm thay đổi hay làm hư hại xác tàu, theo Correa.
Sau khoảng 3 thế kỷ chìm dưới nước, đa số đồ vật trên tàu đã trải qua những thay đổi vật lý, hóa học và có thể phân rã khi bị kéo lên khỏi mặt nước, theo nhà nghiên cứu hải quân Alexandra Chadid. Địa điểm của chuyến thám hiểm đang được giữ bí mật để bảo vệ xác tàu - vốn được coi là một trong những phát hiện khảo cổ vĩ đại nhất lịch sử - khỏi những kẻ săn kho báu.
Tàu San Jose, thuộc sở hữu của hoàng gia Tây Ban Nha, bị hải quân Anh đánh chìm gần Cartagena năm 1708. Chỉ một số ít trong thủy thủ đoàn 600 người sống sót. Con tàu khi đó đang từ Tân Thế Giới trở về Tây Ban Nha, chất đầy châu báu như các rương ngọc lục bảo và khoảng 200 tấn tiền xu vàng.
Các nhà thám hiểm đã săn lùng xác tàu từ lâu trước khi Colombia công bố phát hiện vào năm 2015. Phát hiện này dẫn đến một cuộc tranh chấp về chủ nhân kho báu. Tây Ban Nha khẳng định kho báu thuộc về nước này vì chúng nằm trên một con tàu của Tây Ban Nha, trong khi cộng đồng Qhara Qhara tại Bolivia cho rằng họ nên nhận được kho báu vì trước đây, người Tây Ban Nha đã buộc tổ tiên của họ khai thác chúng.
Kế hoạch trục vớt được công bố trong bối cảnh một vụ kiện đang diễn ra tại Tòa án Trọng tài Thường trực của Liên Hợp Quốc giữa Colombia và công ty trục vớt Sea Search Armada của Mỹ. Công ty này khẳng định họ đã tìm thấy xác tàu từ trước, cách đây hơn 40 năm. Sea Search Armada yêu cầu được nhận 10 tỷ USD, bằng 1/2 giá trị ước tính của xác tàu hiện nay.
MỹKhoang điều áp Spaceship Neptune, dự kiến bay lên độ cao hơn 30 km nhờ khí cầu, chở được 9 người và lớn gấp khoảng 4 lần tàu của SpaceX.
Nguyên mẫu hoàn chỉnh đầu tiên của khoang tàu Spaceship Neptune. Video: Space Perspective
Công ty Mỹ Space Perspective công bố những hình ảnh về nguyên mẫu thử nghiệm hoàn chỉnh đầu tiên của khoang tàu Spaceship Neptune, Interesting Engineering hôm 21/2 đưa tin. Spaceship Neptune, tàu vũ trụ lớn nhất từng được chế tạo theo giới thiệu của Space Perspective, thực chất là một khoang tàu điều áp bay ở độ cao lớn bên dưới một khí cầu khổng lồ. "Khoang tàu vũ trụ này không giống bất cứ thứ gì mà thế giới từng chứng kiến", Taber MacCallum, giám đốc công nghệ của Space Perspective, cho biết.
Spaceship Neptune cung cấp nhiều tiện nghi, bao gồm phòng khách với WiFi và phòng vệ sinh. Với đường kính 4,9 m và dung tích điều áp hơn 60 m3, khoang tàu hình cầu này đang đặt ra các tiêu chuẩn mới trong du hành vũ trụ. Thể tích của Spaceship Neptune gần gấp đôi tàu Spaceship Two của Virgin Galactic và tàu New Shepard của Blue Origin, gấp khoảng 4 lần tàu Crew Dragon của SpaceX.
Khoang tàu có cửa sổ lớn mang lại tầm nhìn toàn cảnh. Công nghệ cửa sổ tiên tiến giúp chắn các bước sóng ánh sáng Mặt Trời có hại và điều hòa nhiệt độ bên trong. Khoang tàu rộng rãi có sức chứa 8 hành khách cùng một chỉ huy. Các hành khách sẽ tham gia hành trình kéo dài 6 giờ, tận hưởng chỗ ngồi sang trọng và tiện nghi cao cấp.
Điều thú vị là Spaceship Neptune sẽ bay lên độ cao hơn 30 km nhờ khí cầu SpaceBalloon với tốc độ khoảng 20 km/h. Không có tên lửa hay lực g, đây là cách du hành vũ trụ dễ tiếp cận nhất và dễ dàng như đi máy bay, Space Perspective cho biết.
Space Perspective dự định bắt đầu các chuyến du hành vũ trụ vào năm 2025. Khoảng 1.750 chỗ đã được đặt trước, mỗi chỗ có giá 125.000 USD. Đến cuối năm nay, công ty dự kiến bán được 4.000 chỗ. Theo thông báo mới, công ty đã hoàn thành việc phát triển nguyên mẫu SpaceBalloon đầu tiên.
Các nhà khoa học thuộc Viện Hóa học, Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam nghiên cứu và chiết xuất thành công hợp chất irinoid sử dụng làm nguyên liệu tạo chế phẩm điều trị bệnh tiểu đường.
Quao nước là loài cây ngập mặn có tên khoa học là Dolichandrone spathacea (L.f) K. Schum. thuộc họ quao (Bignoniacea). Tại Việt Nam cây mọc phổ biến ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, khu vực có rừng sác, sú vẹt và dọc các cửa sông. Các hợp chất phân lập được từ loài quao nước chủ yếu thuộc nhóm iridoid (có tác dụng hạ đường huyết, giảm đau, chống viêm, chống co thắt, chống sưng tấy, chống virus, nhuận tràng). Theo đó trong dân gian thường sử dụng làm thuốc nhuận gan, tiêu độc, chữa dị ứng, khử trùng. Hoa và trái non của cây quao có thể ăn được.
Từ năm 2020 nhóm nghiên cứu tại Viện Hóa học đã nghiên cứu quy trình chiết xuất các hợp chất irinoid từ cây quao nước và tổng hợp một số dẫn xuất để tạo chế phẩm hạ đường huyết.
Cây quao nước. Ảnh: ST
Các nghiên cứu đã chứng minh iridoid có hoạt tính hạ đường huyết mạnh. Các nghiên cứu của nhóm cho thấy lớp chất iridoid chiếm hàm lượng lớn trong cây ở cả vỏ, cành và lá quao nước. Trên cơ sở nghiên cứu quy trình chiết xuất iridoid quy mô phòng thí nghiệm, dung môi acetone được lựa chọn để làm dung môi chiết cho quy trình tạo chế phẩm quy mô 100g/mẻ. Acetone có khả năng chiết chọn lọc các iridoid, ít độc hại, dễ loại bỏ trong quá trình chiết.
Theo Viện Hóa học, lần đầu tiên 3 chất được phân lập từ loài này và 5 dẫn xuất iridoid bán tổng hợp mới được chiết xuất thành công. Đây cũng là lần đầu tiên nghiên cứu đánh giá hoạt tính ức chế enzyme α- glucosidase của các dẫn xuất và các iridoid phân lập được từ cây quao nước. Kết quả nghiên cứu được hội đồng khoa học đánh giá xuất sắc, triển vọng tạo chế phẩm chứa irinoid có tác dụng hạ đường huyết, ứng dụng vào thực tế.
Quy trình tạo chế phẩm quao nước quy mô 100g chế phẩm /mẻ: Nguồn: Viện Hóa học
Tiểu đường hay còn gọi là đái tháo đường là một dạng bệnh nội tiết do rối loạn chuyển hóa cacbohydrat khi hóc môn insulin của tụy bị thiếu hay giảm tác động trong cơ thể. Theo tổ chức Y tế thế giới và Liên đoàn Đái tháo đường, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ gia tăng bệnh tiểu đường nhanh nhất thế giới. Số liệu năm 2023 Việt Nam ghi nhận khoảng 7 triệu người mắc đái tháo đường, trong đó hơn 55% bệnh nhân gặp biến chứng làm gia tăng chi phí điều trị. Thống kê từ năm 2000 tới nay cho thấy tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường ở người 20-79 tuổi tăng hơn gấp ba lần.
Theo kết quả điều tra toàn quốc của Bệnh viện Nội tiết Trung ương, trong số người trưởng thành tuổi 30-69, tỷ lệ đái tháo đường từ 5,4% năm 2012 tăng lên 7,3% vào năm 2020. Bệnh không chỉ xuất hiện ở đô thị mà còn khắp các khu vực từ miền núi, trung du đến đồng bằng. Bệnh gây nhiều tác hại cho sức khỏe, tàn phế, thậm chí tử vong bởi thường được chẩn đoán, điều trị muộn.
Trong khoảng 7 triệu người Việt mắc đái tháo đường có hơn 55% gặp biến chứng, gồm 34% biến chứng về tim mạch, 39% biến chứng về mắt và thần kinh, 24% biến chứng về thận. Bệnh nhân đái tháo đường bị biến chứng làm tăng chi phí y tế, giảm chất lượng cuộc sống.
MỹHàng nghìn thùng phuy đang phân hủy ở đáy biển ngoài khơi Los Angeles có thể chứa chất thải phóng xạ chứa tritium và carbon-14.
Thùng chứa chất thải đang han gỉ ở độ sâu 915 m dưới nước gần đảo Santa Catalina. Ảnh: David Valentine / ROV Jason
Các nhà nghiên cứu ở Đại học California, Santa Barbara, ban đầu cho rằng những thùng phuy chứa thuốc trừ sâu Dichlorodiphenyltrichloroethane nhưng phát hiện mới chỉ ra chúng có thể đựng chất thải phóng xạ, cụ thể là tritium và carbon-14, theo bài báo đăng hôm 21/2 trên tạp chí Environmental Science & Technology.
Trong nhiều thập kỷ, một nghĩa địa thùng phuy han gỉ nằm rải rác ở đáy biển ngoài khơi Los Angeles. Nghĩa địa này khuất tầm mắt và không trở thành bí mật ám ảnh cho tới khi một nhóm nhà nghiên cứu phát hiện khu vực bằng camera tiên tiến dưới nước. Nhiều suy đoán nổi lên về thứ nằm trong những thùng phuy bí ẩn đó. Lượng lớn thuốc trừ sâu DDT gần các thùng phuy hé lộ lịch sử ít biết của ô nhiễm chất độc đến từ nhà sản xuất DDT lớn nhất trong nước, nhưng gần đây nhà chức trách liên bang xác định công ty không liên quan đến số thùng phuy bởi chất thải của họ đổ thẳng ra biển, theo Los Angeles Times.
Hiện nay, các nhà khoa học kết luận thùng phuy có thể chứa chất thải phóng xạ nồng độ thấp. Tài liệu ghi chép cho thấy từ thập niên 1940 đến thập niên 1960, những bệnh viện, phòng thí nghiệm và nhiều cơ sở công nghiệp khác xả ra thùng phuy chứa tritium, carbon-14 và chất thải tương tự ở biển.
Nhóm nghiên cứu của David Valentine là những người đầu tiên phát hiện nghĩa địa thùng phuy và nêu lên lo ngại về thành phần bên trong. Trong nghiên cứu công bố tuần này, Valentine phát hiện mật độ cao thuốc trừ sâu DDT trải khắp vùng đáy biển lớn hơn thành phố San Francisco.
Nhóm của Valentine thu thập hàng trăm mẫu vật trầm tích trong nỗ lực quy mô lớn nhằm lập bản đồ hoạt động đổ thuốc trừ sâu, phân tích hóa chất có thể di chuyển trong nước như thế nào và liệu nó có phân hủy hay không. Sau nhiều chuyến ra biển, họ vẫn chưa tìm thấy ranh giới của bãi đổ hóa chất, nhưng kết luận phần lớn thuốc DDT ở biển sâu vẫn ở dạng mạnh nhất.
Phân tích kỹ hơn sử dụng phương pháp xác định niên đại bằng đồng vị carbon chỉ ra việc đổ DDT đạt đỉnh vào thập niên 1950 khi công ty hóa chất Montrose Chemical Corp ở California vẫn hoạt động gần Torrance, trong thời kỳ thịnh hành của thuốc trừ sâu và trước khi có quy định chính thức về đổ chất thải ra biển.
Jacob Schmidt, trưởng nhóm nghiên cứu làm việc ở phòng thí nghiệm của Valentine, sàng lọc hàng trăm trang tài liệu cũ và tìm ra bằng chứng hé lộ California Salvage, công ty được giao đổ DDT ra vùng biển ngoài khơi Los Angeles, cũng đổ chất thải phóng xạ nồng độ thấp ở biển. Công ty đã ngừng hoạt động này nhận được giấy phép vào năm 1959 để đổ chất thải phóng xạ đựng trong thùng phuy cách bờ khoảng 240 km. Dù tư liệu của Ủy ban năng lượng nguyên tử Mỹ cho thấy giấy phép chưa bao giờ có hiệu lực, California Salvage vẫn quảng cáo dịch vụ xả chất thải hạt nhân của họ và từng nhận chất thải vào thập niên 1960 từ một cơ sở đồng vị phóng xạ tại Burbank, cũng như thùng chứa carbon-14 từ bệnh viện trong vùng.
Theo Ken Buesseler, nhà hóa học phóng xạ biển không tham gia nghiên cứu, một số đồng vị phóng xạ đổ ra biển thời đó như tritium có thể phân rã phần lớn trong 80 năm qua. Nhưng có nhiều câu hỏi về các đồng vị khác có khả năng nguy hiểm hơn. Ông đề cập tới một bản đồ cũ của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế cho biết từ năm 1976 đến năm 1970, hơn 56.000 thùng chứa chất thải hạt nhân đổ xuống Thái Bình Dương ở lãnh thổ của Mỹ.
