Một loại sên biển, tên khoa học Nudibranch, là một loài động vật không xương sống với đa dạng kích thước, hình thù, màu sắc. Đây là loài lưỡng tính, tuổi thọ từ vài tuần đến cả năm.
Chúng ăn tạp và món ăn ưa thích chủ yếu là tảo, bọt biển, hải quỳ, san hô, động vật chân tơ và cả một số loài sên biển khác.
Vịnh Vân Phong thuộc huyện Vạn Ninh và thị xã Ninh Hòa, có điều kiện tự nhiên thuận lợi, gồm các rạn san hô, rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, các loài hải sản và được xem là một trong những khu vực có tiềm năng đa dạng sinh học cao.
Một loài chim sống theo chế độ một vợ một chồng tại Seychelles có khả năng ly hôn cao hơn sau những đợt mưa quá ít hoặc quá nhiều.
Một cặp chim Seychelles warbler trên đảo Cousin. Ảnh: Yasuyoshi Chiba/iStock
Theo nghiên cứu mới trên tạp chí Journal of Animal Ecology, lượng mưa ảnh hưởng đến tỷ lệ ly hôn của các cặp chim Seychelles warbler, loài chim nhỏ chỉ sống tại 5 đảo thuộc quốc gia châu Phi Seychelles. Phát hiện này cho thấy các mô hình thời tiết thay đổi do biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng lớn tới quá trình sinh sản của nhiều loài vật trên toàn cầu, Newsweek hôm 26/11 đưa tin.
Trong nghiên cứu mới, nhóm chuyên gia phân tích hành vi giao phối của chim Seychelles warbler trên đảo Cousin trong 16 năm và so sánh với các mô hình thời tiết trong cùng khoảng thời gian. Loài vật này sống theo chế độ một vợ một chồng, nghĩa là một con đực và một con cái hình thành mối quan hệ lâu dài, thường qua nhiều mùa giao phối hoặc thậm chí suốt đời.
Chế độ một vợ một chồng tồn tại ở khoảng 90% loài chim, nhưng đôi khi mối quan hệ bị phá vỡ mà không phải do đối tác chết. Trường hợp này được gọi là ly hôn. Nhóm nghiên cứu cho biết, ly hôn thường liên quan đến việc sinh sản kém. Khoảng 92% loài chim một vợ một chồng từng được ghi nhận có hiện tượng ly hôn, tỷ lệ ly hôn ở các loài không giống nhau.
Trong thời gian nghiên cứu, tỷ lệ ly hôn ở chim Seychelles warbler hàng năm là 1 - 16%. Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu nhận thấy mối liên hệ giữa tỷ lệ ly hôn của chúng với lượng mưa. Nhiều trường hợp ly hôn xảy ra hơn trong những năm lượng mưa thấp hoặc cao bất thường, theo đồng tác giả nghiên cứu Frigg Speelman, nghiên cứu sinh về sinh thái học hành vi tại Đại học Macquarie.
Điều này có thể xuất phát từ việc lượng mưa thấp làm giảm nguồn thức ăn, trong khi lượng mưa cao lại hạn chế khả năng duy trì nhiệt độ cơ thể của chim, đồng thời gây hại cho môi trường sống và tổ của chúng. Ngoài ra, cũng có thể lượng mưa cao và thấp làm tăng mức độ căng thẳng sinh lý ở chim, một yếu tố quan trọng khi lựa chọn bạn đời. Nhóm nghiên cứu không tìm thấy mối liên hệ trực tiếp giữa khả năng ly hôn và sự thành công về mặt sinh sản, hay số lượng con sinh ra, nghĩa là có thể còn những yếu tố khác ảnh hưởng đến tỷ lệ ly hôn.
Trong bối cảnh khí hậu đang biến đổi nhanh, phát hiện mới rất đáng lo ngại với chim Seychelles warbler, vốn đã phải đối mặt với nhiều thách thức bảo tồn, và cả các loài chim khác trên toàn cầu. "Nghiên cứu mới không chỉ nâng cao hiểu biết của chúng ta về hành vi động vật trước sự thay đổi khí hậu mà còn cung cấp thông tin giá trị có thể hữu ích cho nỗ lực bảo tồn những loài dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu", Speelman cho biết.
Chiếc tàu ngầm của nhà phát minh Julius Hermann Kroehl giúp quá trình mò ngọc trai đỡ tốn sức nhưng cũng dẫn tới cái chết của nhiều thợ lặn.
Xác tàu ngầm Sub Marine Explorer vào năm 2006. Ảnh: James P. Delgado
Năm 1863, nhà phát minh kiêm kỹ sư người Đức - Mỹ Julius Hermann Kroehl thành lập Công ty ngọc trai Thái Bình Dương với mục tiêu khai thác lợi nhuận từ ngọc trai ở vùng biển này. Để giảm nhẹ quá trình tốn sức này, ông bắt đầu xây dựng một chiếc tàu ngầm được thiết kế chuyên dụng để hỗ trợ thu thập trai, sò, theo Amusing Planet.
Hoạt động lặn mò ngọc trai phụ thuộc hoàn toàn vào thợ lặn làm việc mà không có thiết bị thở. Những thợ lặn này xuống tới độ sâu 6 - 12 m, thu thập nhiều vỏ trai sò hết mức có thể trước khi nổi lên và họ thường nhịn thở tới một phút. Công việc diễn ra trong lúc thủy triều thấp, cho phép tiếp cận các khu vực sâu hơn của đáy biển. Tuy nhiên, thời gian lặn rất ngắn, chỉ kéo dài 2 - 3 giờ. Trong khung thời gian hạn chế, thợ lặn thực hiện 12 - 15 chuyến lặn xuống đáy biển. Nhận thức được nguy cơ và tính kém hiệu quả của phương pháp này, Kroehl tìm giải pháp cách mạng hóa quá trình, giúp thợ lặn tránh khỏi nguy hiểm không cần thiết đồng thời cải thiện năng suất.
Tàu ngầm Sub Marine Explorer của Kroehl dài 11 m và có đường kính 3 m, nặng 80 tấn. Thiết kế phức tạp của tàu bao gồm 3 phần riêng biệt, một buồng khí nén bên dưới thân trên, một buồng làm việc ở trung tâm cho thủy thủ đoàn và một loạt 10 két nước dằn. Để lặn, một tàu tiếp nhiên liệu chạy bằng hơi nước bơm vào buồng khí áp cao không khí nén lên tới 13,6 atmosphere. Sau khi nạp đầy buồng, Kroehl và cộng sự mở van đường ống trên tàu từ trạm điều khiển trung tâm và làm ngập két nước dằn để tàu ngầm chìm xuống. Khi nước tràn vào, không khí mà nó thế chỗ đổ vào hàng loạt đường ống xả dẫn tới đường ống phân phối, sau đó xả ra ngoài qua một van ở tháp chỉ huy. Kroehl chỉnh hướng tàu thông qua điều phối nước ngập và dựa vào không khí điều áp để đẩy nước biển ra khỏi két nước dằn.
Sau khi tàu ngầm dưới nước, không khí điều áp được giải phóng vào buồng làm việc cho tới khi áp suất bên trong cân bằng với áp suất của vùng biển xung quanh. Lúc này, nắp ở đáy tàu ngầm có thể mở ra mà không làm nước tràn vào bên trong. Nhờ không khí bên trong buồng làm việc hoàn toàn cản nước, những thợ lặn có thể chui ra để thu thập trai sò lấy ngọc.
Để tạo ra lực đẩy, Sub Marine Explorer sử dụng động cơ đẩy quay tay có thể đạt tốc độ 7,4 km/h. Ngoài ra, không khí bên trong tàu được thay mới bằng cách phun nước biển qua hợp chất hóa học, duy trì điều kiện để hít thở trong chuyến lặn kéo dài. Để nổi lên mặt nước, không khí điều áp được bơm vào két nước dằn nhiều hơn nhằm đẩy nước ra ngoài.
Tàu Sub Marine Explorer thực hiện vài chuyến lặn thành công ngoài khơi Panama, chứng minh tiềm năng của công nghệ tàu ngầm trong lặn mò ngọc trai. Đặc biệt, trong một chuyến lặn, thủy thủ đoàn thu được 1.800 con trai sò, nặng gần 900 kg chỉ trong 4 giờ. Tuy nhiên, sau 11 ngày săn tìm trai sò, tất cả thủy thủ đoàn bị ốm sốt không rõ lý do, một số tử vong không lâu sau đó. Một số lời kể của người dân địa phương cho biết những trường hợp tử vong này xảy ra sau chuyến lặn nhiều giờ ở độ sâu trên 30 m và nổi lên nhanh.
Ở thời điểm đó, cả Kroehl và thủy thủ đoàn đều không hiểu rõ nguyên nhân phía sau bi kịch là bệnh giảm áp. Chứng bệnh này là kết quả từ tác động sinh lý khi hít thở không khí điều áp dưới nước. Khi một thợ lặn bơi xuống nước, áp suất xung quanh tăng lên buộc khí gas như nitrogen hòa tan vào máu và mô. Nếu thợ lặn ngoi lên quá nhanh, áp suất giảm đột ngột khiến nitrogen hình thành bọt khí bên trong cơ thể, dẫn tới nhiều triệu chứng.
Những ảnh hưởng của bệnh giảm áp rất đa dạng từ đau khớp nhẹ và phát ban tới hậu quả nặng nề hơn như liệt, thậm chí tử vong. Bọt khí nitrogen thường tập trung ở các khớp quan trọng như đầu gối hoặc cổ tay, buộc nạn nhân phải uốn gập người vì đau đớn. Kroehl và thủy thủ đoàn không biết họ cần ngoi lên từ từ trong điều kiện kiểm soát để tránh biến chứng đe dọa sinh mạng.
Kroehl qua đời vào tháng 9/1867 do ốm sốt dù có nhiều suy đoán cái chết của ông liên quan tới bệnh giảm áp trong các chuyến lặn thử nghiệm với tàu Sub Marine Explorer. Nhưng vợ ông bác bỏ giả thuyết này và cho rằng ông chết do bệnh sốt rét mắc phải khi nhập ngũ trong chiến dịch Vicksburg.
Thiếu sự lãnh đạo của Kroehl và nguồn tài chính để duy trì hoạt động, Công ty ngọc trai Thái Bình Dương ngừng kinh doanh. Thủy thủ đoàn quay trở lại New York, bỏ lại tàu Sub Marine Explorer mắc cạn. Năm 1869, một đội khác tân trang tàu và mang về quần đảo Pearl để tiếp tục thu hoạch vỏ trai sò và ngọc trai. Tuy nhiên, những chuyến lặn sâu khiến nhiều thợ lặn bị ốm hoặc chết. Bi kịch lặp lại buộc họ phải bỏ tàu trong một hang động trên đảo San Telmo.
Trong nhiều thập kỷ, phần thân han gỉ của chiếc tàu gây tò mò cho cư dân địa phương. Vào đầu những năm 2000, James P. Delgado, nhà khảo cổ ở Viện khảo cổ hàng hải Mỹ tái phát hiện con tàu thế kỷ 19. Dù tàu Sub Marine Explorer thu hút nhiều sự quan tâm, nỗ lực nghiên cứu và thu thập xác tàu gặp trở ngại do thách thức về tài chính và vận chuyển. Năm 2010, tàu vẫn bị chìm dưới nước, phần vỏ bằng kim loại bị ăn mòn nghiêm trọng sau hàng thập kỷ tiếp xúc với nước biển. Kết quả phân tích xác nhận con tàu đã tới giai đoạn hư hỏng nặng. Nếu không có biện pháp bảo tồn, nó sẽ mục nát đến mức không thể khắc phục.
Các nhà nghiên cứu phát hiện đồng vị sắt ở lõi Trái Đất có thể xâm nhập vào tầng thấp nhất của lớp phủ trong hàng tỷ năm qua.
Mô phỏng hình dáng lõi Trái Đất. Ảnh: Vadim Sadovski
Sâu trong lòng Trái Đất, một khối cầu kim loại rắn khổng lồ được bao quanh bởi lớp sắt và nickel lỏng, tạo thành hai lớp trong cùng của Trái Đất. Tuy nhiên, chúng không phải luôn ổn định. Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature Geoscience năm 2020 hé lộ đồng vị sắt có thể dịch chuyển vào lớp phủ, lớp địa chất tiếp theo của Trái Đất bắt đầu ở độ sâu khoảng 2.900 km bên dưới bề mặt hành tinh, theo IFL Science.
Thu thập mẫu vật lớp phủ của Trái Đất cực kỳ khó khăn bởi nó nằm quá sâu. Thay vào đó, các nhà khoa học phát hiện thông qua thí nghiệm và lập mô hình địa động lực, chỉ ra cách hợp kim sắt lỏng phản ứng dưới nhiệt độ lên tới 2.000 độ C và áp suất cực hạn như trong lòng đất.
Thí nghiệm cho thấy đồng vị sắt dịch chuyển như thế nào dựa trên chênh lệch nhiệt, trong đó đồng vị nặng hơn dịch chuyển tới khu vực mát hơn. Hiệu ứng này nhiều khả năng khiến vật chất ở lõi kim loại xâm nhập vào nhiều nơi ở phần thấp nhất của lớp phủ. Nếu đúng như vậy, kết quả nghiên cứu chứng minh sắt từ lõi đã rò rỉ vào lớp phủ suốt hàng tỷ năm qua, theo Charles Lesher, trưởng nhóm nghiên cứu công bố năm 2020. Lesher là giáo sư danh dự ngành địa chất học ở Đại học California, Davis kiêm giáo sư thạch học ở Đại học Aarhus, Đan Mạch.
Đây không phải khu vực duy nhất bên trong Trái Đất có sự vận động. Tương tự vật chất dịch chuyển từ lõi ra ngoài, vật chất khác cũng hướng từ bề mặt tới những lớp bên dưới. Các nhà khoa học khác từng chỉ ra nước từ bề mặt Trái Đất bị đẩy vào lớp phủ đá do quá trình xê dịch của mảng kiến tạo.
Một nghiên cứu vào năm 2014 cho thấy vùng chuyển tiếp lớp phủ sâu khoảng 410 - 660 km chứa lớp đá xanh dày đặc. Khoáng chất màu xanh dương này chứa nước, nhưng không phải ở dạng rắn, lỏng hay khí. Thay vào đó, nó tích hợp nước trong một dạng phân tử khác hình thành bên trong cấu trúc tinh thể.
Tuy nhiên, ringwoodite (một tảng đá màu xanh nơi nước được giấu kín) hé lộ sự tồn tại của lượng nước lớn sâu trong lòng đất. Các nhà nghiên cứu ước tính nếu chỉ 1% đá ở vùng chuyển tiếp lớp phủ là nước, lượng nước sẽ nhiều gấp gần 3 lần nước ở mọi đại dương gộp lại. Nói cách khác, phần lớn nước trên Trái Đất có thể nằm bên trong lớp phủ của nó, mắc kẹt bên trong cấu trúc tinh thể của ringwoodite.
Từ thành công của Quỹ Đổi mới sáng tạo của Tập đoàn VinGroup (VinIF) Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết sẽ hợp tác thúc đẩy gia tăng nguồn lực nghiên cứu ở khu vực ngoài công lập.
Sáng 28/11 Bộ Khoa học và Công nghệ đã có buổi làm việc với Quỹ VinIF để có thêm thông tin nhằm tiếp tục hoàn thiện các chính sách, khai thông các nguồn lực thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cùng đại diện Quỹ VinIF tại buổi làm việc sáng 28/11. Ảnh: Xuân Bình
GS Vũ Hà Văn, đại diện Quỹ VinIF đã chia sẻ về cách thức hoạt động, sứ mệnh và tầm nhìn của VinIF. Theo đó mỗi dự án được lựa chọn sẽ nhận được mức đầu tư từ 2-10 tỷ đồng. Kinh phí này dùng để hỗ trợ mua máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu, được giải ngân và triển khai ngay trong năm xét chọn.
Theo GS Văn, Quỹ có cơ chế tài chính linh hoạt, đề cao thực chất, giảm thiểu thủ tục hành chính và chấp nhận rủi ro về kết quả và tiến độ do đặc thù của nghiên cứu khoa học công nghệ. "Toàn bộ tài trợ phi lợi nhuận, nhà khoa học được giữ quyền sở hữu trí tuệ, các sản phẩm, giải pháp và kết quả nghiên cứu khác", GS Văn nói.
Nhóm nghiên cứu Bệnh viện Nhi Trung ương nhận tài trợ từ Quỹ VinIF cho dự án Thiết lập khoảng tham chiếu cho các dấu ấn sinh học trong máu ở trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam, năm 2023. Ảnh: Bảo Thanh
Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt ghi nhận và đánh giá cao kết quả 5 năm hoạt động, VinIF (đã thuyết phục được tập đoàn VinGroup) đầu tư khoảng 800 tỷ đồng cho tài trợ và hỗ trợ nghiên cứu KHCN (gần160 tỷ đồng mỗi năm). Thông qua hoạt động tài trợ VinIF đã nỗ lực tạo dựng một hệ sinh thái nghiên cứu - đào tạo - ứng dụng - kết nối chia sẻ tri thức khoa học với mục tiêu thúc đẩy nền khoa học công nghệ đất nước.
Bộ trưởng cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ đang chuẩn bị các điều chỉnh chính sách, trong số có hướng đến khu vực ngoài công lập, đưa doanh nghiệp trở thành trung tâm, kết nối hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo. Theo đó ông mong muốn các doanh nghiệp, quỹ khoa học công nghệ tư nhân như VinIF có những đề xuất, góp ý, đóng góp cũng như phối hợp với các đơn vị của Bộ khoa học công nghệ để thúc đẩy vấn đề này.
Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Nafosted đề xuất xây dựng hành lang để các tổ chức, doanh nghiệp quan tâm tạo điều kiện tài trợ cho các viện trường làm nghiên cứu phát triển.
Hải PhòngThủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh để khởi nghiệp sáng tạo thành công cần 3 yếu tố: thời gian, trí tuệ và sự quyết đoán đúng lúc, kịp thời, không bỏ lỡ thời cơ.
Thông tin được Thủ tướng nói trong Lễ khai mạc Ngày hội Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia (Techfest Vietnam) 2024 tổ chức tại Hải Phòng, chiều 27/11.
Đây là năm thứ 10 Techfest được tổ chức và là lần thứ 4 Thủ tướng Phạm Minh Chính tham dự. Chủ đề năm nay là "Chung tay phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo".
Thủ tướng nhận định Việt Nam là nước đi sau, vừa có cơ hội, cả thách thức, nhưng khát vọng là bắt kịp, tiến cùng vượt lên. "Đổi mới sáng tạo có những rủi ro, chúng ta phải chấp nhận rủi ro, phải vượt qua chính mình'', ông chia sẻ. Thủ tướng khẳng định thời gian qua, Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm đến khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là một trong những quốc sách hàng đầu cho phát triển nhanh và bền vững.
Chính phủ cũng giao Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo và Nghị định của Chính phủ quy định một số nội dung về đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo. Từ đó, việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia đã đạt những kết quả quan trọng, như có những công ty kỳ lân, hình thành Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Lễ khai mạc Techfest 2024. Ảnh Lê Tân
Tuy nhiên, ông kỳ vọng hoạt động khởi nghiệp sáng tạo sẽ có bước đột phá thời gian tới, khắc phục những tồn tại, tạo đột phá trong xây dựng pháp lý cho phép thử nghiệm thị trường đối với các công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới.
Thủ tướng cho rằng cần có liên kết chặt chẽ hơn nữa giữa Nhà nước, cơ sở đào tạo, nghiên cứu và doanh nghiệp. Trong đó, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo phát triển, xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách; các viện, trường đào tạo nhân lực, tạo động lực, truyền cảm hứng cho đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp; doanh nghiệp hỗ trợ, đặt hàng, tạo môi trường phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
''Cần có tư duy đột phá, chấp nhận rủi ro, dám nghĩ, dám làm trong thúc đẩy các hoạt động khởi nghiệp sáng tạo cả từ phía quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp, nhân dân với tinh thần lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", ông nói.
Đặc biệt, ông yêu cầu phải hình thành thị trường cho đổi mới sáng tạo, phát huy vai trò của các mô hình quỹ đầu tư mạo hiểm và cơ chế, chính sách chấp nhận rủi ro, giải phóng nguồn lực từ cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn, doanh nghiệp lớn để đầu tư phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.
Hạt nhân đổi mới
Đối với việc với phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia, Thủ tướng nêu rõ cần thu hút được các nguồn lực từ các tập đoàn quốc tế, quốc gia cho khởi nghiệp sáng tạo; nuôi dưỡng và phát triển nhiều kỳ lân công nghệ trong các lĩnh vực công nghệ mới và tạo hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo toàn diện, bền vững.
Nhiệm vụ mà Thủ tướng đề ra là phải tập trung hoàn thiện thể chế thúc đẩy đổi mới sáng tạo, xác định rõ lĩnh vực ưu tiên, hướng đi cho khoa học công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo. Các lĩnh vực cần tập trung gồm: chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, ứng phó biến đổi khí hậu, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, khắc phục tình trạng cạn kiệt tài nguyên, già hóa dân số.
Ông yêu cầu các bộ, ngành, cơ quan liên quan chỉ đạo điều hành chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả, bám sát yêu cầu thực tiễn phong phú, xu hướng toàn cầu của các hoạt động khởi nghiệp sáng tạo để ứng phó phù hợp. Đối với các địa phương, Thủ tướng yêu cầu chủ động triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra để thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo.
Gian hàng giới thiệu robot ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhận được sự quan tâm tại Triển lãm Techfest 2024. Ảnh Phương Minh
Thủ tướng cũng đề nghị cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư, nhân dân tích cực tham gia vào các hoạt động khởi nghiệp sáng tạo, giúp Việt Nam sớm theo kịp các nước trong khu vực, trên thế giới. "Mỗi doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phải là một hạt nhân đổi mới góp phần tạo động lực mới cho nền kinh tế, khẳng định trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam trên trường quốc tế", ông kỳ vọng.
Ông đề nghị các nhà khoa học, các tổ chức, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước đóng góp tích cực hơn nữa cho hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam với phương châm ''chung sức đồng lòng", "chung tay hành động", "chung hưởng thành quả".
Thủ tướng cam kết Chính phủ sẽ đồng hành, giữ vai trò kiến tạo, tạo mọi điều kiện thuận lợi hỗ trợ và thúc đẩy phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, xây dựng thể chế thông thoáng, chính sách ổn định, lâu dài cho doanh nghiệp yên tâm đầu tư.
Ông tin tưởng cộng đồng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, nhất là thế hệ trẻ sẽ tạo nên những "kỳ lân" tầm cỡ khu vực và thế giới.
Techfest Việt Nam là một trong những sự kiện trọng điểm do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, nhằm thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia theo Quyết định số 844/QĐ-TTg của Thủ tướng. Kể từ năm 2015, Techfest Việt Nam đã được tổ chức tại Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng, Bình Dương và Quảng Ninh...
Năm nay chương trình phối hợp với UBND Thành phố Hải Phòng, triển khai bởi Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ (Natec), Sở KH&CN Thành phố Hải Phòng. Sự kiện diễn ra tại khách sạn Pullman, số 12 Trần Phú, quận Ngô Quyền, Hải Phòng.
Chương trình là sự kiện thường niên lớn nhất dành cho khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam nhằm quy tụ các chuyên gia, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp uy tín trong và ngoài nước để đưa ra các định hướng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.
Hải PhòngNhiều địa phương, Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đang phối hợp với các tổ chức xúc tiến thương mại ở nước ngoài, kêu gọi vốn… để hỗ trợ các startup phát triển, thương mại hóa sản phẩm.
Thông tin được nêu tại Diễn đàn chính sách cấp cao về khởi nghiệp sáng tạo chủ đề "Từ địa phương ra quốc tế" tổ chức chiều 26/11 trong khuôn khổ Ngày hội Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia (Techfest) năm 2024.
Chia sẻ kinh nghiệm của Đà Nẵng, ông Võ Đức Anh, Phó giám đốc Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cho biết thành phố có hơn 10 năm xây dựng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Trong thời gian này, Đà Nẵng ươm tạo gần 200 dự án, có 9 vườn ươm, 10 không gian làm việc chung...
Từ năm 2017 đến nay, Đà Nẵng dành gần 22 tỷ hỗ trợ khởi nghiệp, trong đó có 6,1 tỷ cho hoạt động ươm tạo, hỗ trợ dự án khởi nghiệp trong đại học. Với doanh nghiệp, thành phố có chính sách hỗ trợ đổi mới công nghệ, sở hữu trí tuệ... giúp thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo.
Ông Võ Đức Anh, Phó giám đốc Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Đà Nẵng chia sẻ tại sự kiện. Ảnh: TTTT
Ông Võ Đức Anh cho biết, các hoạt động kết nối đa phương, mở rộng hợp tác với Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản, Mỹ... cũng được Đà Nẵng triển khai từ năm 2017.
Năm 2024, Đà Nẵng tổ chức Diễn đàn đầu tư thiên thần và mạo hiểm (Danang Venture and Angel Summit) mời 10 quỹ đầu tư trong nước và quốc tế. Diễn đàn thu hút 30 dự án trong nước và quốc tế tới gọi vốn pitching, biến Đà Nẵng thành thị trường gặp gỡ, gọi vốn, kết nối đầu tư. "Thông qua mạng lưới kết nối toàn cầu của địa phương, một số dự án khởi nghiệp của Đà Nẵng đã xuất khẩu sản phẩm sang thị trường Nhật Bản và nhiều quốc gia khác", ông Đức Anh nói.
Theo ông Anh, Đà Nẵng vừa được Trung ương thông qua Nghị quyết về cơ chế đặc thù với các nhóm chính sách hỗ trợ miễn thuế cho startup; miễn thuế trong hoạt động mua bán, chuyển nhượng, góp vốn của các hoạt động đầu tư; miễn giảm thuế thu nhập các nhân; sử dụng tài sản công hỗ trợ cho thuê không qua đấu giá cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo và cơ chế thử nghiệm có kiểm soát mô hình kinh doanh, công nghệ mới. Đây được coi là những lợi thế cạnh tranh của Đà Nẵng trong thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo và hợp tác quốc tế.
Chia sẻ kinh nghiệm tại Hàn Quốc, ông Park Dae Hee, Chủ tịch Trung tâm kinh tế sáng tạo và đổi mới TP Daejeon (CCEI), cho biết CCEI có các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, startup kết nối toàn cầu giúp họ phát triển thị trường. Đơn vị này có nhiều ký kết với đại học các nước trong đó có Việt Nam. Việc hợp tác nhằm tạo môi trường giao lưu, kết nối, đào tạo cho sinh viên hai nước. "Các hoạt động hợp tác trong nước và quốc tế giúp CCEI đào tạo hơn 5.000 startup, phát triển cơ hội việc làm cho 30.000 người", ông Park Dae Hee nói.
Các nhà quản lý, chuyên gia chia sẻ góc nhìn về hợp tác quốc tế tại diễn đàn. Ảnh: TTTT
Ông Nguyễn Trung Dũng, Giám đốc BK Holdings (Đại học Bách khoa Hà Nội), nhìn nhận hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam hiện khá đầy đủ trong các cấu phần, song sự kết nối chưa được như kỳ vọng.
Đánh giá cao hiệu quả hợp tác, kết nối quốc tế, song ông Dũng gợi ý thêm sáng kiến hình thành mạng lưới đổi mới sáng tạo khởi nghiệp đại học cao đẳng Việt Nam (VNEI) với sự tham gia của hơn 70 trường. Mục tiêu đưa ra sáng kiến này nhằm tăng cường vai trò của đại học trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp quốc gia. Sự kết nối các trường đại học nhằm hỗ trợ, đồng kiến tạo các dự án liên trường, liên ngành cũng như kết nối nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp. Theo ông, hiện Việt Nam chưa có đại học nào có công viên đổi mới sáng tạo. Do vậy các đại học cần kết hợp các tập đoàn, doanh nghiệp với sự hỗ trợ cơ quan nhà nước thực hiện việc này.
Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh nhấn mạnh giai đoạn tới hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam cần các thành tố mới, đó là các tập đoàn, công ty, doanh nghiệp lớn với vai trò đầu tư, sử dụng các kết quả của tổ chức khởi nghiệp. Vì vậy cần chính sách phù hợp để thúc đẩy hệ sinh thái phát triển.
Techfest Việt Nam là một trong những sự kiện trọng điểm do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, nhằm thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia theo Quyết định số 844/QĐ-TTg của Thủ tướng. Kể từ năm 2015, Techfest Việt Nam đã được tổ chức tại Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng, Bình Dương và Quảng Ninh...
Năm nay chương trình phối hợp với UBND Thành phố Hải Phòng, triển khai bởi Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ (Natec), Sở KH&CN Thành phố Hải Phòng. Sự kiện diễn ra tại khách sạn Pullman, số 12 Trần Phú, quận Ngô Quyền, Hải Phòng.
Chương trình là sự kiện thường niên lớn nhất dành cho khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam nhằm quy tụ các chuyên gia, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp uy tín trong và ngoài nước để đưa ra các định hướng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.
Đầu tháng 11, ba vệ tinh Australia lao xuống và cháy rụi trong khí quyển Trái Đất do sự gia tăng hoạt động của Mặt Trời.
Mô phỏng vệ tinh Binar hoạt động trên quỹ đạo. Ảnh: Spaceanddefense
Khi hoạt động trên quỹ đạo Trái Đất thấp (ở độ cao 2.000 km trở xuống), các vệ tinh đều sẽ trải qua quá trình giảm quỹ đạo, dần hạ độ cao và cuối cùng bốc cháy trong khí quyển. Tuy nhiên, ba vệ tinh nhỏ Binar-2, 3 và 4 thuộc chương trình Binar Space của Đại học Curtin, Australia, rơi xuống khí quyển sớm hơn nhiều so với dự kiến.
Binar-2, 3 và 4 mới chỉ hoạt động hai tháng, trong khi thời gian dự kiến là 6 tháng. Sự kết thúc sớm này ảnh hưởng đến các nghiên cứu khoa học và thử nghiệm hệ thống mới mà chúng đang thực hiện. Nguyên nhân là Mặt Trời gia tăng hoạt động và vệ tinh Binar không phải nạn nhân duy nhất. Hoạt động Mặt Trời tăng mạnh đã gây khó khăn cho các nhà vận hành vệ tinh vài năm qua.
Hoạt động Mặt Trời gồm những hiện tượng như vết đen Mặt Trời, lóa Mặt Trời và gió Mặt Trời - dòng hạt mang điện hướng về phía Trái Đất. Đây là kết quả của việc từ trường của ngôi sao này thay đổi liên tục, và khoảng 11 năm một lần, nó hoàn toàn đảo ngược. Tại điểm giữa của chu kỳ, hoạt động Mặt Trời sẽ đạt đỉnh.
Dù giới khoa học đã biết về chu kỳ Mặt Trời, hoạt động cụ thể vẫn rất khó dự đoán. Các động lực rất phức tạp trong khi dự báo thời tiết không gian vẫn còn ở giai đoạn sơ khai.
Vài tháng qua, các chỉ số về hoạt động Mặt Trời cao gấp 1,5 lần so với dự đoán. Hoạt động tăng đồng nghĩa có nhiều lóa Mặt Trời và gió Mặt Trời mạnh hơn. Luồng hạt mang điện tăng cường có thể làm hỏng hoặc gián đoạn các thành phần điện tử trên vệ tinh.
Năng lượng dư thừa từ hoạt động Mặt Trời được hấp thụ vào tầng khí quyển ngoài, khiến nó phình ra. Kết quả là, tất cả vệ tinh ở độ cao dưới 1.000 km đều chịu lực cản khí quyển lớn hơn đáng kể. Đây là lực làm gián đoạn quỹ đạo của chúng và khiến chúng rơi về phía bề mặt Trái Đất.
Binar Space là chương trình nghiên cứu vệ tinh nhằm nâng cao hiểu biết về hệ Mặt Trời và giảm rào cản cho hoạt động không gian. Chương trình bắt đầu triển khai với vệ tinh đầu tiên, Binar-1, tháng 9/2021, khi hoạt động Mặt Trời tương đối ít. Vệ tinh hình khối hộp với cạnh 10 cm này bắt đầu ở độ cao 420 km và tồn tại 364 ngày trên quỹ đạo.
Các vệ tinh tiếp theo của chương trình, Binar-2, 3 và 4, dự kiến tồn tại khoảng 6 tháng do diện tích pin năng lượng Mặt Trời tăng và hoạt động Mặt Trời mạnh hơn. Nhưng thay vào đó, chúng chỉ tồn tại hai tháng rồi cháy rụi.
Dù các vệ tinh khối hộp nhỏ tương đối rẻ, việc kết thúc sớm nhiệm vụ luôn gây thiệt hại. Điều này càng đúng hơn với vệ tinh thương mại, nhấn mạnh việc cần có dự báo thời tiết không gian chính xác hơn.
May mắn là Mặt Trời sẽ dịu lại. Dù đang mạnh ngoài dự kiến, hoạt động Mặt Trời có thể chậm lại vào năm 2026 và trở về mức tối thiểu vào năm 2030.
Hải PhòngYERA, sản phẩm protein từ men vi sinh xuất phát từ ý tưởng của người mẹ mong muốn con mình có những sản phẩm tốt để sử dụng, đã giành ngôi vị cao nhất Cuộc thi tìm kiếm tài năng khởi nghiệp sáng tạo Quốc gia 2024.
Dự án được triển khai từ năm 2019, tổng số vốn đầu tư lên đến 100 tỷ đồng và đang cho doanh thu 15 tỷ đồng mỗi tháng, bà Lê Thanh Hoài Phương, Nhà sáng lập kiêm Giám đốc Yeast Era chia sẻ sau vòng chung kết Cuộc thi tìm kiếm tài năng khởi nghiệp sáng tạo quốc gia 2024, sáng 26/11.
Với Beta-glucan hỗ trợ miễn dịch và chất xơ hòa tan tốt cho tiêu hóa, YERA được đánh giá là lựa chọn ưu việt so với protein truyền thống, đóng góp tích cực cho sức khỏe, môi trường và tương lai.
Chính vì vậy, ban giám khảo Techfest 2024 chấm YERA cho ngôi vị cao nhất cuộc thi, vượt qua bốn đối thủ khác.
Bà Lê Thanh Hoài Phương cho biết "bản thân là một người mẹ có mong muốn con mình được sống, sử dụng những sản phẩm an toàn, có lợi cho sức khỏe nên đã nảy sinh ý tưởng thực hiện dự án".
Theo nhà sáng lập của YERA, quá trình khởi nghiệp gặp rất nhiều khó khăn vì đây là sản phẩm mới, đòi hỏi công nghệ cao và vốn đầu tư rất lớn. "May mắn cho chúng tôi là đã kêu gọi được hai nhà đầu tư mạnh để triển khai dự án", bà Phương nói.
YERA, sản phẩm protein từ men vi sinh giành chiến thắng Cuộc thi tìm kiếm tài năng khởi nghiệp sáng tạo Quốc gia 2024. Ảnh Lê Tân
Ngoài doanh số ổn định ở thị trường trong nước, YERA đang thâm nhập vào các thị trường như mới, tiềm năng như Indonesia, Ấn Độ, Trung Đông, châu Âu, và Bắc Mỹ.
Ban tổ chức cuộc thi trao giải nhì cho dự án của Enfarm, một công ty nông nghiệp công nghệ với sứ mệnh cải thiện sinh kế của nông dân và thúc đẩy tăng trưởng nông nghiệp bền vững nhờ phát triển công nghệ cảm biến đất chính xác với giá cả phải chăng. Công nghệ Enfarm cung cấp những thông tin quan trọng về tình trạng đất và cây trồng, đồng thời đưa ra các khuyến nghị canh tác cho nông dân, dự đoán giá cả, chẩn đoán sâu bệnh và kết nối nông dân với cơ sở người tiêu dùng.
Giải ba thuộc về dự án của Tubdd, nền tảng kết nối du khách với các "buddy" bản địa, mang đến trải nghiệm du lịch chân thực và độc đáo. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của du lịch tự túc, công nghệ số, Tubudd với 14 nhân sự và 1.000 "buddy" trên toàn thế giới đã khẳng định vị thế là nền tảng du lịch tiên phong, đem lại trải nghiệm sáng tạo, cá nhân hóa cho du khách.
Cuộc thi Tìm kiếm tài năng khởi nghiệp sáng tạo quốc gia 2024 tổ chức trong khuôn khổ Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia 2024 (Techfest Vietnam 2024). Cuộc thi hướng đến thúc đẩy các giải pháp sáng tạo từ các doanh nghiệp khởi nghiệp, thu hút nguồn lực chuyên gia, trí thức, doanh nhân trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài, từ đó khơi nguồn tư duy sáng tạo, góp phần thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo cũng như góp phần tăng trưởng nền kinh tế Việt Nam.
Được phát động từ ngày 23/9 đến ngày 31/10, cuộc thi thu hút 500 hồ sơ đến từ các tỉnh, thành phố trên cả nước, đề cử của hơn 18 cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo các tỉnh. Ban tổ chức đã chọn ra 5 đội bước vào chung kết gồm Yeast Er, Tititada, Enfar, Tubudd và Thinkprompt.
Đại diện Enfarm, dự án giải nhì trình bày với ban giám khảo tại chung kết Cuộc thi tìm kiếm tài năng khởi nghiệp sáng tạo quốc gia 2024. Ảnh Lê Tân
Techfest Việt Nam được tổ chức lần đầu năm 2015, trở thành hoạt động thường niên được Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với các đơn vị tổ chức. Năm nay chương trình phối hợp với UBND Thành phố Hải Phòng, triển khai bởi Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ (Natec), Sở KH&CN Thành phố Hải Phòng. Sự kiện diễn ra tại khách sạn Pullman, số 12 Trần Phú, quận Ngô Quyền, Hải Phòng từ ngày 26/11 đến 27/11.
Ánh trăng ảnh hưởng đến hành vi kiếm ăn, giao phối, di cư... của nhiều động vật, từ côn trùng đến chim.
Ánh trăng khiến nhiều loài vật thay đổi hành vi. Ảnh: Warawut Klinjun
Chu kỳ Mặt Trăng gián tiếp ảnh hưởng đến hành vi của một số động vật khi thủy triều lên xuống vì khiến chúng không thể tiếp cận những khu vực dễ kiếm ăn như bãi bùn ven biển. Nhưng ánh sáng từ Mặt Trăng cũng tác động trực tiếp đến hành vi động vật.
Ví dụ, với những loài dựa vào thị giác để kiếm ăn, ánh trăng là một tài nguyên quý. Với những loài có nguy cơ bị giết vào ban đêm, đây lại là mối đe dọa. Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences tháng 10/2024, ánh trăng dường như ảnh hưởng đến hành vi của động vật có vú ngay cả ở nơi cực kỳ tối tăm như nền rừng nhiệt đới.
Anders Hedenström, giáo sư sinh thái học lý thuyết tại Đại học Lund, liệt kê 5 loài vật có phản ứng thú vị với ánh sáng Mặt Trăng.
Phù du ở châu Phi
Phù du (Povilla adusta) ở hồ Victoria, Đông Phi, đồng bộ hóa hoạt động giao phối với Mặt Trăng. Loài côn trùng này xuất hiện với số lượng lớn sau khi kết thúc giai đoạn ấu trùng dưới nước (kéo dài 4 - 5 tháng), khoảng hai ngày sau trăng tròn. Khi trưởng thành về mặt sinh sản, chúng chỉ sống được 1 - 2 giờ. Do đó, chúng phải nhanh chóng thể hiện, giao phối và đẻ trứng trước khi chết.
Phù du sử dụng chu kỳ Mặt Trăng như chiếc đồng hồ giúp đảm bảo rằng bạn tình tiềm năng sẽ có mặt. Sau đó, ánh trăng cũng giúp chúng hoàn thành các nhiệm vụ khẩn cấp.
Phù du bám vào lá cây trên bờ sông Otonabee, Canada. Ảnh: Nina Munteanu
Cú muỗi
Cú muỗi là nhóm chim săn côn trùng bay vào lúc hoàng hôn và bình minh. Nhóm nghiên cứu của Hedenström đã theo dõi cú muỗi châu Âu (Caprimulgus europaeus) khi bay (cả lúc kiếm ăn lẫn di cư) trong một năm với gia tốc kế - một loại cảm biến chuyển động.
Kết quả, trong thời kỳ trăng tròn, cú muỗi kéo dài thời gian kiếm ăn đến đêm, có lẽ để bắt nhiều côn trùng hơn dưới ánh trăng. Trong thời kỳ này, khi có thêm thời gian kiếm ăn, chúng cũng ở lại địa phương.
Sau đó, bước vào giai đoạn trăng khuyết khoảng 12 ngày, khi cơ hội kiếm ăn dần biến mất, cú muỗi bắt đầu thực hiện những chuyến bay dài giữa châu Âu và miền nam châu Phi trong các mùa di cư xuân và thu.
Mặt Trăng cũng quyết định khi nào cú muỗi đẻ trứng. Chúng muốn trứng nở vào lúc trăng tròn để có điều kiện kiếm ăn tốt nhất khi các con non cần thức ăn nhất.
Chim yến
Chim yến đen (Cypseloides niger) xây tổ trên gờ và hốc của những vách đá xa xôi ở miền tây Mỹ và Canada. Cuộc di cư của chúng ít được biết tới cho đến năm 2012, khi các nhà khoa học dùng máy định vị địa lý mức ánh sáng để theo dõi và phát hiện, chim yến sinh sản ở dãy núi Rocky di cư đến Amazon, tây Brazil.
Chim yến châu Âu (Apus apus) bay liên tục 10 tháng, khi không sinh sản, bao gồm cả cuộc di cư giữa châu Âu và vùng châu Phi nhiệt đới. Trong một nghiên cứu năm 2022, để kiểm tra điều này có đúng với chim yến đen hay không, các nhà khoa học gắn cho chúng thiết bị ghi dữ liệu đa cảm biến.
Kết quả, chim yến đen không chỉ bay suốt 8 tháng di cư và trú đông mà còn thực hiện một hành vi bất ngờ. 10 ngày xung quanh mỗi dịp trăng tròn, trong giai đoạn không sinh sản, chúng bay lên độ cao lớn (3.000 - 4.000 m) sau hoàng hôn và ở đó suốt đêm. Nhưng xung quanh mỗi dịp trăng non, chúng bay ở độ cao tương đối thấp.
Dữ liệu gia tốc bay cho thấy chim yến bay tích cực hơn trong những thời điểm sáng hơn, khi ở độ cao lớn, so với khi bay trong bóng tối. Điều này cho thấy chúng bắt được nhiều côn trùng hơn và sử dụng nhiều năng lượng hơn vào dịp trăng tròn.
Nhờ sự trùng hợp may mắn, nguyệt thực đã xảy ra trong quá trình nghiên cứu vào đêm 20 - 21/1/2019, khi 5 con chim yến đen đang bay cao dưới ánh trăng. Khi Mặt Trăng bị bóng Trái Đất che khuất, tất cả chúng đều phản ứng bằng cách hạ xuống nhanh chóng.
Chim yến đen bay giữa không trung. Ảnh: Michael Bolte/Thư viện Macaulay
Cú lợn lưng xám
Cú lợn lưng xám (Tyto alba) có hai màu đỏ và trắng. Con mồi chính của chúng, chuột đồng, dễ dàng trông thấy cú hơn dưới ánh trăng và phản ứng bằng cách bất động trong giây lát. Một nghiên cứu năm 2019 chỉ ra, dưới ánh trăng, nếu là cú đỏ, cơ hội chuột đồng thoát thân khá lớn.
Nhưng nếu là cú trắng, chuột đồng bị lóa mắt bởi ánh trăng phản chiếu từ lông cú và bất động lâu hơn. Cú trắng do đó thành công hơn cú đỏ khi bắt chuột đồng dịp trăng tròn, đồng nghĩa con non của chúng ít có nguy cơ chết đói hơn.
Bọ hung
Bọ hung châu Phi (Scarabaeus zambesianus) thu thập phân voi và tạo thành khối tròn để nuôi dưỡng con non. Sau đó, nó lăn những quả bóng này ra khỏi đống phân để tránh sự cạnh tranh từ các con bọ khác. Cách hiệu quả nhất là lăn theo đường thẳng.
Sau hoàng hôn, khi thiếu Mặt Trời và mẫu hình phân cực của nó (mắt người không thể thấy), bọ hung sử dụng mẫu hình phân cực mờ hơn nhiều xung quanh Mặt Trăng để duy trì lối thoát thẳng. Điều này hiệu quả hơn nhiều dưới ánh trăng tròn.
Trong một nghiên cứu năm 2003, sử dụng bộ lọc ống kính máy ảnh phân cực, nhóm chuyên gia thành công đổi hướng của mẫu hình phân cực trăng tròn, khiến bọ hung cũng thay đổi hướng đi. Trong khi đó, vào những đêm tối gần thời điểm trăng non, bọ hung không thể duy trì đường thẳng mà đi theo những đường ngoằn ngoèo.
Hải Phòng5 đội thi đã vượt 500 hồ sơ qua 3 vòng xét tuyển để đến với chung kết cuộc thi Tìm kiếm tài năng khởi nghiệp sáng tạo Quốc gia diễn ra sáng 26/11 tại Hải Phòng.
Cuộc thi năm nay có chủ đề "Chung tay phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam" tổ chức trong khuôn khổ Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia 2024 (Techfest 2024). Cuộc thi hướng đến thúc đẩy các giải pháp sáng tạo từ các doanh nghiệp khởi nghiệp, thu hút nguồn lực chuyên gia, trí thức, doanh nhân trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài, từ đó khơi nguồn tư duy sáng tạo, góp phần thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo cũng như góp phần tăng trưởng nền kinh tế Việt Nam.
Được phát động từ ngày 23/9 đến ngày 31/10, cuộc thi thu hút 500 hồ sơ đến từ các tỉnh, thành phố trên cả nước, đề cử của hơn 18 cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo các tỉnh. Ban tổ chức đã chọn ra 5 đội bước vào chung kết gồm Yeast Er, Tititada, Enfar, Tubudd và Thinkprompt.
Techfest được tổ chức thường niên trở thành điểm giao lưu của nhiều startup của cộng đồng người Việt từ khắp nơi trên thế giới. Ảnh: Lê Tân
Bà Kimmy Đặng, Giám đốc tại ITI Fund, người đồng hành với cuộc thi nhiều năm, nhận định chất lượng của các dự án tham gia ngày càng cải thiện, khiến việc lựa chọn Top 5 cho vòng chung kết trở nên khó khăn. "Nhìn chung, các đội đều chuẩn bị chu đáo thông tin, qua đó thể hiện được năng lực triển khai và làm rõ được giá trị cốt lõi của sản phẩm và tác động đối với xã hội, với xu hướng nổi bật là ứng dụng các mô hình AI trong đa dạng các lĩnh vực", bà nói.
Bà cũng bày tỏ mong muốn tiếp tục đồng hành, hỗ trợ nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp hơn trong tương lai và hy vọng trong những hành trình mới của Techfest, đấy không là chỉ là sân chơi của các startup của Việt Nam mà còn là điểm giao lưu của nhiều startup của cộng đồng người Việt từ khắp nơi trên thế giới.
Đồng tình với Bà Kimmy Đặng, ông Bobby Liu, Nhà sáng lập Ten Thousand Hours đánh giá, năm nay, cuộc thi được chứng kiến một bức tranh đa dạng hơn về các startup. Đặc biệt, sự xuất hiện của các startup trong lĩnh vực công nghệ khí hậu là một điểm sáng đáng chú ý. "Nhìn chung, đây là một nhóm thí sinh rất đa dạng và đầy tiềm năng", ông nói.
Bà Nguyễn Nhã Quyên, Trưởng Ban tổ chức Cuộc thi, Giám đốc Vận hành SVF các nhóm tham gia có sự đồng đều về công nghệ, các mô hình kinh doanh và sản phẩm đều được lựa chọn, cân bằng giữa yếu tố về thương mại, thị trường và phát triển bền vững, tạo tác động tích cực cho cộng đồng, xã hội.
Theo bà, đó cũng là một yếu tố làm khởi nghiệp sáng tạo và phát triển bền vững đang ngày càng giao thoa. Điều đó cho thấy rất nhiều nhà khởi nghiệp, nhà sáng tạo thật sự đã hiểu hơn về nhu cầu thị trường và cho ra các sản phẩm mà ban tổ chức tin rằng, họ đang tạo tác động lớn cho xã hội, cộng đồng và cho nền kinh tế Việt Nam.
Các chuyên gia đánh giá, Techfest 2024 không chỉ là sân chơi dành cho các đội thi mới, mà còn là nơi ghi nhận sự quay lại của nhiều đội từng tham gia các năm trước, hoặc đã trưởng thành qua nhiều cuộc thi khác. Đây là dịp để họ chia sẻ những bước tiến mới, từ sản xuất, phát triển sản phẩm cho đến câu chuyện thành công vươn ra thị trường quốc tế. Đồng thời, sự kiện năm nay cũng chào đón những nhân tố mới đã tạo dấu ấn trong hành trình gọi vốn và phát triển thị trường.
Khởi xướng từ năm 2015 và được phối hợp thực hiện bởi Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia và Quỹ khởi nghiệp Doanh nghiệp khoa học và công nghệ Việt Nam (Startup Vietnam Foundation), Cuộc thi Tìm kiếm Tài năng Khởi nghiệp sáng tạo Quốc gia là một trong những hoạt động được quan tâm của Techfest Vietnam.
Techfest Việt Nam được tổ chức lần đầu năm 2015, trở thành hoạt động thường niên được Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với các đơn vị tổ chức. Năm nay chương trình phối hợp với UBND Thành phố Hải Phòng, triển khai bởi Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ (Natec), Sở KH&CN Thành phố Hải Phòng. Sự kiện diễn ra tại khách sạn Pullman, số 12 Trần Phú, quận Ngô Quyền, Hải Phòng.
Chương trình là sự kiện thường niên lớn nhất dành cho khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam nhằm quy tụ các chuyên gia, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp uy tín trong và ngoài nước để đưa ra các định hướng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.
NASA tài trợ kinh phí cho 5 tổ chức nghiên cứu máy bay thương mại mới với các tiêu chí giảm khí thải và hiệu quả hơn.
Hình minh họa về mẫu máy bay chở khách trong tương lai của NASA. Ảnh: Electra
Dự án thiết kế máy bay thế hệ mới trong khuôn khổ sáng kiến "Máy bay Tiên tiến vì Môi trường Bền vững 2050" (AACES 2050). Theo đó 5 tổ chức tham gia thiết kế máy bay mới bao gồm: Aurora Flight Sciences của Boeing, công ty hàng không vũ trụ Electra, Viện Công nghệ Georgia, công ty khởi nghiệp hàng không JetZero và Pratt & Whitney.
Bob Pearce, phó giám đốc Ban Giám đốc Sứ mệnh nghiên cứu hàng không của NASA, cho biết thông qua các sáng kiến như AACES, NASA sẽ tìm kiếm các giải pháp về cách tăng hiệu quả máy bay, giảm tác động môi trường của ngành hàng không và nâng cao năng lực cạnh tranh công nghệ của Mỹ trong những năm 2040, 2050 và xa hơn nữa.
Tổng số tiền tài trợ cho 5 nghiên cứu này là 11,5 triệu USD. Mỗi tổ chức tập trung nghiên cứu theo chuyên môn riêng, từ nhiên liệu thay thế đến công nghệ động cơ đẩy và thiết kế khí động học.
Aurora Flight Sciences sẽ nghiên cứu nhiên liệu hàng không thay thế, hệ thống động cơ đẩy, công nghệ khí động học và cấu hình máy bay.
Electra sẽ khám phá động cơ điện và các tính năng thiết kế khí động học độc đáo cho thân và cánh máy bay để giảm khí thải và tiếng ồn.
Viện Công nghệ Georgia sẽ tập trung vào công nghệ bền vững, bao gồm nhiên liệu thay thế, hệ thống động cơ đẩy và cấu hình máy bay. JetZero sẽ khám phá công nghệ sử dụng hydro lỏng đông lạnh làm nhiên liệu để giảm phát thải khí nhà kính.
Pratt & Whitney sẽ nghiên cứu công nghệ động cơ đẩy hàng không, tập trung vào cải thiện hiệu suất nhiệt và động cơ đẩy để giảm mức tiêu thụ nhiên liệu và khí thải nhà kính góp phần gây ra sự nóng lên toàn cầu.
Nateri Madavan, giám đốc Chương trình Phương tiện Hàng không Tiên tiến của NASA, cho biết: "Các đề xuất được chọn đến từ nhiều tổ chức khác nhau, sẽ cung cấp những khám phá thú vị và đa dạng về các kịch bản, công nghệ và khái niệm máy bay, giúp ngành hàng không hướng tới các mục tiêu bền vững mang tính chuyển đổi".
Các mẫu thiết kế máy bay được phát triển thông qua AACES có thể đi vào hoạt động trong vòng 25 năm tới. Bằng cách giảm sự phụ thuộc của máy bay vào các nguồn nhiên liệu truyền thống gây phát thải khí nhà kính, NASA đang hỗ trợ mục tiêu không phát thải ròng của ngành hàng không Mỹ vào năm 2050.
Từ năm 1974 đến năm 1978, nhà linh trưởng học nổi tiếng Jane Goodall ghi lại cuộc xung đột kéo dài giữa đàn tinh tinh ở vườn quốc gia Gombe tại Tanzania.
Dù hiếm gặp, cuộc chiến giữa những con tinh tinh rất bạo lực. Ảnh: Konrad Wothe/Minden Pictures
Cuộc xung đột của những con tinh tinh ở Gombe có tên gọi Chiến tranh tinh tinh Gombe hay Cuộc chiến 4 năm. Một số nhà nghiên cứu không đồng ý với cách dùng từ "chiến tranh" nhưng đối với Goodall, xung đột đó khác hẳn hành vi bạo lực thường gặp ở loài tinh tinh, IFL Science đưa tin hôm 21/11. Trong tình trạng bạo lực căng thẳng, cuộc xung đột có cấu trúc và đặc điểm cực giống cuộc chiến của con người với sự tranh giành quyền lực và cạnh tranh tài nguyên.
Trong suốt thập niên 1960, quần thể tinh tinh Kasakela có vẻ tương đối đoàn kết, phần lớn con đực có rất ít mâu thuẫn. Rạn nứt bắt đầu xuất hiện vào năm 1971 khi quần thể bị phân chia thành hai bầy, bầy Kasakela ở phía bắc và bầy Kahama ở phía nam. Hai bầy dần dần dành ít thời gian giao lưu với nhau hơn và trở nên ngày càng khác biệt, cuối cùng tách thành hai lãnh thổ riêng rẽ.
Bước ngoặt quyết định khiến tình hình tồi tệ hơn là cái chết của một con đực địa vị cao. Con tinh tinh tên Humphrey trở thành con đực đầu đàn của bầy Kasakela, nhưng nó đối mặt với sự cạnh tranh từ hai anh em đến từ bầy Kahama là Hugh và Charlie. Những con tinh tinh còn lại bắt đầu quy phục Humphrey hoặc hai anh em kia, mở đường cho xung đột.
Cuộc chiến đầu tiên nổ ra vào ngày 7/1/1974, khi 6 con đực ở bầy Kasekela phục kích con đực đang ăn một mình ở bầy Kahama. Bốn năm tiếp theo đánh dấu chuỗi các vụ phối hợp tấn công của đàn Kasakela, dẫn tới cái chết của tất cả thành viên đực và một số con cái ở bầy Kahama. Bầy Kahama bị xóa sổ, tạo điều kiện cho bầy Kasakela mở rộng lãnh thổ và giành quyền kiểm soát những thành viên còn lại.
Mức độ bạo lực là khía cạnh đặc biệt gây sốc của cuộc chiến, đánh dấu sự hung hăng chưa từng thấy ở linh trưởng lớn. Kết quả nghiên cứu cho thấy tinh tinh bẩm sinh có tính hung dữ và kỹ năng giết chóc của chúng là một yếu tố dẫn tới thành công về mặt tiến hóa. Tuy nhiên, cuộc xung đột ở Gombe đưa mọi thứ lên tầm cao mới. "Thực sự nó giống như một cuộc nội chiến. Chúng đối xử với nhau theo cách chúng tôi chưa bao giờ bắt gặp", Goodall chia sẻ. "Tình hình thật tồi tệ. Đó là những gì diễn ra trong cuộc diệt chủng".
Bản chất của xung đột giữa những con tinh tinh dấy lên câu hỏi liệu chiến tranh có lịch sử tiến hóa sâu xa hay đó là phụ phẩm của xã hội phức tạp. Theo chúng ta biết ngày nay, chiến tranh xuất hiện từ nền văn minh và nông nghiệp không du canh du cư, cho phép thành lập lãnh thổ vững chắc, có quyền hành tập trung và công nghệ vật liệu tiên tiến.
Từ sau Chiến tranh tinh tinh Gombe ở thập niên 1970, nhiều cuộc xung đột tương tự cũng được ghi nhận như xung đột phức tạp nổi lên ở đàn tinh tinh trong rừng mưa Ngogo tại Uganda, đàn tinh tinh lớn nhất từng được biết đến.
Bình Định đang tham khảo các nhà khoa học để xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng Công nghệ Hàng không, Vũ trụ ở địa phương.
Nội dung được đề cập trong hội thảo "Định hướng xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ Hàng không và Vũ trụ tại tỉnh Bình Định" hôm 21/11 Sở Khoa học và Công nghệ Bình Định phối hợp Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE – TP Quy Nhơn) tổ chức.
Theo các chuyên gia, định hướng xây dựng một Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ Hàng không và Vũ trụ của tỉnh Bình Định là một bước đi táo bạo, nhưng hoàn toàn có cơ sở, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc đón đầu xu hướng phát triển công nghệ cao của tương lai.
Kính thiên văn quang học đặt tại Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo được coi là loại kính thiên văn lớn nhất tại Việt Nam hiện nay. Ảnh: Thảo Chi
Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Định Nguyễn Hữu Hà cho rằng định hướng xây dựng Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ Hàng không và Vũ trụ tại tỉnh Bình Định (Trung tâm) là bước đi đúng. Điều này cũng phù hợp Chiến lược phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ vũ trụ đến năm 2030 của Chính phủ cũng như Chương trình hành động của Tỉnh ủy Bình Định.
Theo các chuyên gia, Bình Định có nhiều lợi thế để phát triển nghiên cứu công nghệ hàng không, vũ trụ. Trong đó Tỉnh đang có Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo - một trong những tổ hợp khám phá khoa học lớn nhất Đông Nam Á. Điểm nổi bật là Trạm quan sát thiên văn với kính thiên văn quang học có đường kính ống 0.6 m, khẩu độ f/6.5 - là dòng kính thiên văn có khả năng thực hiện các đề tài nghiên cứu ở cấp độ Đại học và sau Đại học. Đây không chỉ là công cụ nghiên cứu mà còn là cầu nối giữa khoa học cơ bản và ứng dụng.
Ngoài kính thiên văn chính, tại Trạm quan sát còn có các kính thiên văn phổ thông cũng như nhiều máy móc hỗ trợ giúp quan sát các hành tinh của hệ mặt trời và thiên hà. Vị trí địa lý thuận lợi của Bình Định với địa hình bằng phẳng, gần biển - tạo điều kiện lý tưởng cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng nghiên cứu không gian.
Đặc biệt, ICISE đóng vai trò là "đầu tàu" kết nối các nhà khoa học hàng đầu thế giới. Sự hiện diện của các nhóm nghiên cứu chuyên sâu như nhóm vật lý neutrino thuộc Viện nghiên cứu Khoa học và Giáo dục liên ngành (IFIRSE), cùng sự hỗ trợ từ các tập đoàn công nghệ như FPT, TMA, tạo nên một hệ sinh thái khoa học đa chiều và năng động.
TS Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hội tự động hóa Việt Nam, nhấn mạnh sự cần thiết xây dựng một lộ trình phát triển bài bản. Trọng tâm không phải là quy mô, mà là chất lượng: ưu tiên phát triển nguồn nhân lực, tập trung vào các ứng dụng thực tiễn như quốc phòng, quản lý tài nguyên và giảm thiểu thiên tai.
TS. Nguyễn Quân phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Thảo Chi
GS Nguyễn Đình Đức, Phó Chủ tịch Hội Cơ khí Việt Nam gợi mở hướng đi độc đáo - tập trung nghiên cứu, chế tạo vệ tinh nhỏ. Đây có thể là "mũi nhọn" công nghệ giúp Bình Định tạo dấu ấn riêng trong nghiên cứu vũ trụ.
TS Nguyễn Trọng Hiền, Nhóm Vật lý SAGI đề xuất hình thành phòng thí nghiệm không gian (SpaceLab) với trọng tâm phát triển nhân lực và làm theo hướng từ dưới lên, bắt đầu với những nhiệm vụ kỹ thuật ở quy mô khiêm tốn nhưng thiết yếu.
TS Nguyễn Trọng Hiền từ Nhóm Vật lý SAGI tham dự hội thảo trực tuyến. Ảnh: Thảo Chi
Lãnh đạo Sở Khoa học và Công nghệ cho biết từ ý kiến đóng góp của các chuyên gia, địa phương xác định một số định hướng triển khai xây dựng Trung tâm bám sát các quyết định của Thủ tướng và UBND tỉnh. Trọng tâm là phát triển nguồn nhân lực, thuê đơn vị tư vấn có năng lực để xây dựng báo cáo, đề xuất cơ chế quản lý và tài chính đặc thù nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu, hợp tác quốc tế và thu hút chuyên gia chất lượng cao.
