Nhà khoa học tìm đến các hang động, đầu tiên là ở Trung Quốc, căng lưới bẫy dơi để lấy mẫu máu cánh nghiên cứu về nguồn gốc virus corona.
Peter Daszak, Giám đốc tổ chức phi lợi nhuận EcoHealth Alliance chuyên phát hiện virus mới và ngăn chặn đại dịch, có trụ sở chính tại New York, là một thợ săn virus.
Trong 10 năm qua, ông đã ghé thăm hơn 20 nước trong nỗ lực ngăn chặn đại dịch tiếp theo bằng cách tìm kiếm mầm bệnh mới trong các hang dơi, đặc biệt là virus corona mới. Những phát hiện của Daszak và đồng nghiệp giúp bổ sung thông tin vào thư viện mở về mọi loại virus ở động vật, từ đó các nhà khoa học có thể dự đoán chủng virus nào nhiều khả năng truyền sang người nhất để giúp thế giới sẵn sàng ứng phó.
"Chúng tôi đã thu thập hơn 15.000 mẫu vật dơi, giúp xác định khoảng 500 chủng virus corona mới", Daszak cho biết. Một trong số đó là chủng virus tìm thấy trong một hang động ở Trung Quốc năm 2013, có thể là tổ tiên của nCoV.
Trước khi tiến vào hang động, nhóm nhà khoa học mặc bộ đồ chống chất nguy hiểm, đeo khẩu trang và găng tay dày để che phủ mọi phần da lộ ra. Chạm vào phân hoặc nước tiểu dơi có thể khiến họ tiếp xúc với một số loại virus nguy hiểm nhất thế giới chưa từng được biết tới.
Trang bị đèn pin đội đầu, nhóm nghiên cứu dựng những chiếc lưới ở cửa hang tối om nhô ra giữa những bụi tre, nằm trong hệ thống hang động đá vôi khổng lồ ở tỉnh Vân Nam phía tây nam Trung Quốc. Sau đó, họ kiên nhẫn chờ tới lúc chạng vạng. Khi Mặt Trời lặn, hàng nghìn con dơi bay ra khỏi hang tìm thức ăn và lao thẳng vào lưới.
Các nhà khoa học thu thập lưới và cẩn thận tiêm thuốc an thần nhẹ để lũ dơi ngủ, trước khi lấy mẫu máu từ mạch ở cánh của chúng. "Chúng tôi cũng tiến hành lấy mẫu dịch ở họng và mẫu phân bằng tăm bông", Peter Daszak cho biết.
Lấy mẫu dơi ở Myanmar và Kenya các nhà nghiên cứu tìm được 6 loại coronavirus mới. Ảnh: Viện Smithsonian.
Nghiên cứu virus corona
Trước dịch SARS năm 2003, nghiên cứu về virus corona không thu hút nhiều sự chú ý và không được coi trọng trong nghiên cứu y khoa, theo Wang Linfa, nhà virus học ở Trường Y Duke-NUS tại Singapore, người phát triển công cụ để phân tích mẫu vật do tổ chức EcoHealth Alliance thu thập. Chỉ hai virus corona ở người được nhận dạng trước đó, cả hai đều được phát hiện vào thập niên 1960.
Năm 2009, sáng kiến Predict được thành lập với ngân sách từ Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) và thuộc quyền quản lý của Đại học California Davis, EcoHealth Alliance, Viện Smithsonian, Hiệp hội Bảo tồn Động vật hoang dã và Metabiota, một công ty ở California phát triển thiết bị theo dõi dịch bệnh.
Mục tiêu của dự án này là theo dõi và phản ứng với những bệnh dịch có nguồn gốc từ động vật, bao gồm virus corona, trước khi chúng truyền sang người. Trong 10 năm hoạt động, dự án được cấp kinh phí 200 triệu USD. Từ khi ra đời, dự án đã giúp xác định 5 virus corona, bao gồm nCoV. Daszak ước tính dơi chứa khoảng 15.000 chủng virus corona, nhưng hiện nay giới nghiên cứu mới chỉ biết vài trăm trong số đó.
Nhóm của EcoHealth Alliance lấy mẫu từ một con dơi. Đã có 15.000 mẫu dơi được họ thu thập trong thập kỷ qua. Ảnh: Viện Smithsonian.
Tổ chức của Daszak tập trung vào vùng tây nam Trung Quốc, cụ thể là hệ thống hang động đá vôi ở tỉnh Vân Nam, nổi tiếng với số lượng dơi lớn. "Chúng tôi nhắm vào Trung Quốc đầu tiên bởi chúng tôi muốn tìm kiếm nguồn gốc của virus SARS. Nhưng sau đó, chúng tôi nhận ra có hàng trăm virus corona nguy hiểm khác ở đó nên chúng tôi chuyển hướng chú ý sang tìm kiếm chúng", Daszak chia sẻ.
Dự án Predict hoạt động ở 31 nước. Một nhóm thợ săn virus khác thuộc Viện Smithsonian tập trung vào Myanmar và Kenya. "Gần đây, chúng tôi đã nhận dạng 6 chủng virus corona ở Myanmar", Suzan Murray, người phụ trách Chương trình Y tế Toàn cầu của Viện Smithsonian, chia sẻ.
"Có những khu vực tập trung nhiều đa dạng sinh thái, sự xâm lấn ngày càng tăng của con người đối với môi trường sống tự nhiên, mạng lưới du lịch rộng và số lượng gia súc lớn, có nghĩa virus có khả năng cao lây lan giữa các loài", Dawn Zimmerman, chỉ huy những cuộc thám hiểm lấy mẫu virus của Viện Smithsonian, nhận định.
Từ dơi sang người
Đông Nam Á và Trung Quốc trở thành mối quan tâm đặc biệt bởi lượng lớn dân số thường xuyên tiếp xúc với động vật hoang dã thông qua săn bắt, mua bán động vật sống và ăn thịt, theo Daszak. Sau khi phân tích mẫu máu của người dân sống gần hai hang dơi ở huyện Tấn Ninh, tỉnh Vân Nam, năm 2015. Nhóm của Daszak phát hiện 3% có kháng thể chống virus chỉ gặp ở dơi, có nghĩa họ đã tiếp xúc với virus. "Người dân có thể không hề biết họ đã tiếp xúc với những mầm bệnh này và hồi phục hoặc chỉ có vài tế bào cơ thể nhiễm virus", Daszak nói.
Để truyền sang người, virus corona cần liên kết với thụ thể tế bào, điều thường đòi hỏi vật chủ động vật trung gian, Wang giải thích. Đó có thể là cầy hương, lạc đà, tê tê hoặc động vật có vú khác có quan hệ gần gũi với con người. Nhưng chúng luôn bắt nguồn từ dơi, loài vật mang lượng lớn virus có khả năng lây nhiễm sang người như Marburg, Nipah, Ebola và SARS, theo Daszak, đồng tác giả một nghiên cứu trên tạp chí Nature về đề tài này năm 2017.
"Do dơi là động vật có vú biết bay, cơ thể chúng chịu nhiều áp lực, giúp tạo ra phản ứng miễn dịch. Để thích nghi, chúng phải làm yếu hệ miễn dịch, khiến chúng dễ nhiễm virus hơn và có thể chịu đựng tải lượng virus cao hơn", Daszak cho biết. Dơi cũng chiếm khoảng 20% tổng số động vật có vú và thường tập trung theo đàn lớn trong những hang động đông đúc, khiến virus có nhiều khả năng lây lan giữa chúng hơn.
Thư viện virus corona
Ngay khi nhóm của Daszak thu thập mẫu vật, họ lưu trữ trong nitơ lỏng và gửi tới phòng thí nghiệm cộng tác trên khắp thế giới để phân tích. Các sợi ADN của virus trong mẫu vật sau đó được so sánh với hồ sơ ở GenBank, cơ sở dữ liệu mở chứa thông tin về mọi loại virus đã biết do Trung tâm Thông tin Công nghệ Sinh học Quốc gia Mỹ (NCBI) điều hành. Điều đó giúp xác định có phải họ đang gặp một loại virus mới hay không, theo Zimmerman. Tuy nhiên, câu trả lời không phải luôn rõ ràng.
"Một loại virus được xác định là mới nếu hơn 20% ADN của nó khác với các virus đã biết", Supaporn Watcharaprueksadee, chuyên gia nghiên cứu bệnh dịch mới ở phòng thí nghiệm của Đại học Chulalongkorn tại Bangkok, cho biết. Giới nghiên cứu đôi khi cho rằng họ tìm thấy một virus mới nhưng trên thực tế, nó đã lây lan trong cộng đồng trong vài năm. Chưa đến một nửa số virus gây bệnh viêm phổi được nhận dạng, theo Patrick Woo, chuyên gia về bệnh dịch mới ở Đại học Hong Kong.
Năm 2005, Woo phát hiện một chủng virus corona mới ở hai bệnh nhân nhập viện tại Hong Kong và đặt tên là HKU1. Nhưng sau đó, ông phát hiện cũng chính chủng virus này lây nhiễm cho các bệnh nhân ở Mỹ, Australia và Pháp. Một loại virus khác có thể đã lây sang người mà không ai biết là virus Nipah. Virus này xuất hiện vào năm 1998 trong một dịch bệnh ở Malaysia khiến 105 người tử vong, nhưng Daszak cho rằng nó đã truyền từ dơi sang người rất lâu về trước ở vùng nông thôn Bangladesh.
An Khang (Theo CNN)
Click help me: new action movies 2016 - new horror movies 2016 - new sci fi movies 2016 - new comedy movies 2016 - new martial arts movies - new drama movies - new adventure movies - new romance movies 2016
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét